Theo báo cáo, trong năm 2016, các cơ quan hành chính Nhà nước đã tiếp 384.785 lượt công dân đến khiếu nại tố cáo, với 4.194 đoàn đông người. Qua giải quyết đã kiến nghị thu hồi cho Nhà nước, trả lại cho tập thể, cá nhân gần 486,8 tỷ đồng, 42 ha đất, bảo vệ quyền lợi cho 2.002 người, kiến nghị xử lý vi phạm hành chính 447 người…
Tổng Thanh tra Chính phủ Phan Văn Sáu cho biết, tình hình khiếu nại, tố cáo của công dân năm 2016 có xu hướng giảm so với năm 2015. Số lượt công dân đến các cơ quan hành chính Nhà nước kiến nghị, phán ánh giảm 5,4%, số đoàn đông người giảm 9,6%; tổng số đơn thư khiếu nại giảm 10,6%...
Mặc dù vậy, Thanh tra Chính phủ cũng cho biết, tình hình khiếu kiện của công dân vẫn diễn ra phức tạp tại khu vực Tây Nguyên và một số tỉnh miền Trung, miền Nam, nhất là sau khi xảy ra sự cố môi trường tại 4 tỉnh miền Trung. Có nhiều đoàn đông người xuất phát từ việc khiếu nại không đạt mục đích chuyển sang tố cáo người giải quyết.
Bên cạnh đó, tình trạng công dân khiếu kiện chây ỳ của một số địa phương và các đoàn đông người, có đoàn lên đến hàng trăm người hiện có mặt ở Thủ đô…. căng băng rôn, khẩu hiệu nhằm gây áp lực với cơ quan Trung ương yêu cầu được giải quyết, gây mất an ninh trật tự. Đặc biệt, tình trạng công dân khiếu kiện tại Trụ sở Tiếp công dân Trung ương có thái độ quá khích, bức xúc, gia tăng và ngày càng nghiêm trọng.
“Đã xảy ra nhiều vụ việc công dân xô xát, đánh và đe dọa cán bộ tiếp công dân. Khi được lực lượng chức năng nhắc nhở, tuyên truyền và vận động thì họ có thái độ bức xúc, thậm chí có hành vi chống đối, tấn công lực lượng bảo vệ”, Tổng thanh tra Chính phủ cho hay.
Theo Tổng Thanh tra, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình hình khiếu nại, tố cáo hiện nay như chính sách, pháp luật về đất đai còn nhiều tồn tại, hay trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan hành chính ở một số nơi chưa thực hiện nghiêm theo quy định của pháp luật, cá biệt một số nơi thái độ, trách nhiệm chưa cao. Công tác quản lý nhà nước trên một số lĩnh vực còn nhiều tồn tại, yếu kém, nhất là công tác quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên, môi trường, an toàn thực phẩm…. Đáng chú ý, có dự án thu hồi đất của dân nhưng nhiều năm không sử dụng, để hoang hóa hoặc chuyển nhượng dự án thu lợi nên công dân bức xúc, khiếu kiện gay gắt.
Thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị Chính phủ cần báo cáo rõ hơn số lượng khiếu nại, tố cáo năm cũ còn tồn đọng bao nhiêu vụ và số lượng mới phát sinh; phân tích, đánh giá cụ thể hơn tình hình khiếu nại, tố cáo phức tạp, bức xúc, đông người trong thời gian qua, nhất là đối với đơn thư gửi trực tiếp đến lãnh đạo Đảng và Nhà nước...
Ủy ban pháp luật cơ bản nhất trí với các nguyên nhân chủ yếu phát sinh khiếu nại, tố cáo được nêu trong Báo cáo của Chính phủ. Trong đó, ngoài những nguyên nhân đã tồn tại từ nhiều năm trước, chưa được khắc phục thì đã xuất hiện một số nguyên nhân mới làm phát sinh khiếu nại, tố cáo như việc thiếu trách nhiệm trong công tác quản lý nhà nước về tài nguyên, môi trường, an toàn thực phẩm, gây thiệt hại nghiêm trọng về môi trường, tài sản, sức khỏe, tính mạng của người dân, dẫn đến tình trạng người dân bức xúc, phản ứng quá khích như thời gian qua ở một số tỉnh miền Trung.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định nhìn nhận, tình trạng công dân khiếu kiện có thái độ quá khích, bức xúc, vi phạm nội quy vẫn còn gia tăng và ngày càng nghiêm trọng; đã xảy ra nhiều vụ việc công dân xô xát, hành hung và đe dọa cán bộ tại Trụ sở Tiếp công dân Trung ương; lăng mạ, xúc phạm cán bộ tiếp công dân; la hét, hô khẩu hiệu; căng băng rôn, đập phá, dựng lều trước cổng Trụ sở gây mất an ninh, trật tự. Đặc biệt là có hành vi dùng dao chém cán bộ, đe dọa giết Phó Trưởng phòng Tiếp dân 1; xúc phạm, đe dọa đánh cán bộ tiếp dân...
Ủy ban Pháp luật đề nghị báo cáo của Chính phủ cần tập trung phân tích hơn nguyên nhân tình trạng công dân khiếu kiện tại Trụ sở Tiếp công dân Trung ương có thái độ quá khích, bức xúc gia tăng và ngày càng nghiêm trọng. Đồng thời, đánh giá cụ thể và sâu sắc hơn về chất lượng, hiệu quả, cũng như trách nhiệm của người đứng đầu các ngành, các cấp trong việc tổ chức tiếp công dân, việc tổ chức đối thoại trong tiếp công dân và gắn việc tiếp công dân với giải quyết khiếu nại, tố cáo.
