Phát biểu khai mạc hội thảo, TS. Phan Đăng Phong, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Cơ khí (Bộ Công Thương) cho biết, nguồn năng lượng tái tạo và điện khí đang trở thành một trong những vấn đề rất được quan tâm tại Việt Nam nói riêng và trên thế giới nói chung, đặc biệt là trong bối cảnh hiện nay khi nguồn nhiên liệu hóa thạch đang dần cạn kiệt và Thủ tướng Chính phủ cam kết đạt mức “phát thải ròng bằng 0" (Net Zero) vào năm 2050.
Đồng quan điểm, TS. Vũ Văn Khoa, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Cơ khí chia sẻ, nhu cầu điện năng ngày một tăng cao, trong bối cảnh việc sản xuất điện năng từ nguồn nhiên liệu hóa thạch ngày một hạn chế, việc sản xuất điện năng từ nguồn năng lượng tái tạo là rất cần thiết và tất yếu.
Qua khảo sát hiện trạng ngành công nghiệp năng lượng tái tạo nhận thấy, Chính phủ, các bộ, ngành liên quan đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách nhằm phát triển ngành công nghiệp này. Do đó, tỷ trọng phát điện từ nguồn năng lượng tái tạo không ngừng tăng cao trong cơ cấu nguồn phát điện.
Đồng thời, qua tổng hợp nhu cầu thực tế cũng như dự đoán nhu cầu điện năng trong tương lai, giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cho thấy, tiềm năng sản xuất điện năng từ nguồn năng lượng tái tạo tại các khu vực ven biển, hải đảo rất lớn.
 |
Cục trưởng Cục Công nghiệp Phạm Nguyên Hùng phát biểu tại hội thảo |
Để các doanh nghiệp cơ khí mở rộng hoạt động, tham gia sâu hơn vào các lĩnh vực mới, ông Đỗ Hoài Nam - Chủ tịch Công ty Cơ khí Hà Nội cho rằng, nhu cầu phát triển trong ngành công nghiệp năng lượng tái tạo khu vực ven biển, hải đảo Việt Nam là rất lớn, cần thiết, đảm bảo đúng định hướng công ước quốc tế về giảm dần, loại bỏ các công nghệ có tính phát thải khí nhà kính lớn. Đồng thời, đòi hỏi một nhu cầu cũng rất lớn về ngành chế tạo thiết bị phục vụ phát triển ngành công nghiệp năng lượng tái tạo. Vì vậy, cần có cơ chế cho doanh nghiệp cơ khí trong nước tham gia vào các dự án lớn của ngành năng lượng.
Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược phát triển ngành cơ khí Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035. Mục tiêu tổng quát của chiến lược này là đến năm 2035, ngành cơ khí Việt Nam được phát triển với đa số các chuyên ngành có công nghệ tiên tiến, chất lượng sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế.
Cùng với đó, tham gia sâu hơn nữa vào chuỗi giá trị toàn cầu, sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, cạnh tranh bình đẳng trong hội nhập quốc tế; đội ngũ lao động chuyên nghiệp, có kỷ luật và có năng suất cao, chủ động trong các khâu nghiên cứu, thiết kế, chế tạo sản phẩm cơ khí, cơ bản đáp ứng nhu cầu sản phẩm cơ khí của thị trường trong nước.
Tuy nhiên, hiện nay, vấn đề nội địa hóa thiết bị trong ngành năng lượng tái tạo vẫn còn hạn chế, một số thiết bị quan trọng (tuabin - máy phát; cánh quạt…), chúng ta vẫn phải nhập khẩu 100%. Các thiết bị hoặc dịch vụ còn lại tùy mức độ chúng ta có mức độ nội địa hóa khác nhau và chúng ta mới nội địa hóa tỷ lệ 100% cho các thiết bị, dịch vụ đơn giản như phần kết cấu, xây dựng, lắp đặt.
Theo PGS.TS Nguyễn Chỉ Sáng, Hiệp hội Doanh nghiệp Cơ khí Việt Nam, để đảm bảo thực hiện đúng mục tiêu của Quy hoạch điện 8 và hiện thực hóa các cam kết của Chính phủ Việt Nam tại Hội nghị các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu năm 2021 (COP26), đặc biệt là mục tiêu đạt mức “phát thải ròng bằng 0" (Net Zero) vào 2050, việc nghiên cứu xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù thực hiện thiết kế, chế tạo trong nước các thiết bị nhà máy điện gió là cần thiết. Qua đó, tạo cơ sở khoa học cho các cơ quan quản lý nhà nước ban hành cơ chế chính sách đồng bộ để phát triển ngành cơ khí chế tạo phục vụ ngành công nghiệp năng lượng trong nước. Các doanh nghiệp thuộc hiệp hội sẵn sàng tham gia sản xuất, nội địa hóa các sản phẩm liên quan đến các lĩnh vực mới của ngành năng lượng.
Theo đại diện Viện Nghiên cứu Cơ khí (Bộ Công Thương), thực hiện nghị quyết số 26 ngày 5/3/2020 của Chính phủ về việc “Ban hành kế hoạch tổng thể và kế hoạch 5 năm của Chính phủ thực hiện nghị quyết số 36 của Hội nghị lần VIII Ban chấp hành Trung ương đảng khóa XII về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, Viện Nghiên cứu Cơ khí được Bộ Công Thương giao Chủ trì thực hiện Đề tài “Nghiên cứu đề xuất nhiệm vụ và giải pháp phát triển ngành chế tạo thiết bị phục vụ ngành công nghiệp năng lượng tái tạo cho các khu vực ven biển, hải đảo Việt Nam giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.
Ngày 30/8/2024, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 2350 về việc Ban hành Kế hoạch triển khai Quyết định số 500 ngày 15/5/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2023, tầm nhìn tới năm 2050. Theo đó, Công Thương giao Viện Nghiên cứu Cơ khí chủ trì và phối hợp với Cục Công nghiệp, Vụ Khoa học Công nghệ xây dựng “Đề án phát triển ngành cơ khí điện, nâng cao tỷ lệ nội địa hoá”.
Tại hội thảo, theo ông Phạm Nguyên Hùng, Cục trưởng Cục Công nghiệp, thời gian qua, công nghiệp hỗ trợ và ngành cơ khí Việt Nam đã phát triển với nhiều chuyển biến tích cực, từng bước làm chủ công nghệ, mở rộng đầu tư nâng cao chất lượng sản phẩm và tỷ lệ nội địa hoá và phát triển thị trường.
Tuy nhiên, dù dư địa của ngành là rất lớn, song việc đa dạng và mở rộng thị trường đối với các doanh nghiệp trong ngành cơ khí vẫn hết sức khó khăn do vấp phải sự cạnh tranh gay gắt từ các doanh nghiệp nước ngoài. Cùng với đó, do năng lực cạnh tranh chưa đủ mạnh, chưa xây dựng được thương hiệu và được nhiều khách hàng tiềm năng biết đến.
Theo nhận định của các chuyên gia, từ nay đến năm 2030, nhu cầu thị trường cơ khí khoảng 310 tỷ USD, riêng nhu cầu thị trường ôtô là 120 tỷ USD nhưng hiện Việt Nam mới đáp ứng 1/3. Cơ hội để chúng ta tiếp cận thị trường thế giới cũng rất lớn. Nếu tạo ra giá thành, thị trường ổn định… cơ khí Việt Nam có cơ hội phát triển mạnh mẽ.
