Đền Đồng Nhân tọa lạc tại phố Hương Viên, phường Đồng Nhân, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. Từ nhiều thế kỷ qua, nơi đây là ngôi đền thờ Hai Bà Trưng, linh thiêng bậc nhất ở kinh đô Thăng Long.
Photo: .. Tương truyền, Hai Bà Trưng tự vẫn trên sông Hát, khí thiêng hóa thành hai tảng đá trắng trôi về Thăng Long, đến bến Đồng Nhân, ban đêm thường phát sáng rực rỡ. Dân làng thấy vậy, bèn lấy vải đỏ rước tượng và lập đền thờ Hai Bà ở ngay bãi Đồng Nhân ven sông. Đó là vào năm 1142, đời vua Lý Anh Tông, niên hiệu Đại Định thứ ba. Đến năm Gia Long thứ 18 (1819), do đất bị lở nên dân làng phải dời ngôi đền tới khu Cựu Võ Sở của triều Lê ở thôn Hương Viên, nhưng vẫn giữ tên đền cũ. Làng Đồng Nhân khi đó thuộc huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Đông. Từ 17/7/1914, chính thức sáp nhập vào địa phận Hà Nội.
Đền Đồng Nhân xây theo kiểu “nội Công ngoại Quốc” trong một khuôn viên khoảng 4000m2, có tường bao ngoài. Trước mặt đền có một nguyệt hồ khá lớn, xung quanh cây cối xum xuê. Từ ngoài đi vào khoảng sân rộng của cụm di tích, qua cổng nghi môn với bốn cột trụ gạch, bên trái là tấm bia lớn cưỡi lưng rùa dưới bóng cổ thụ, bên phải là một phương đình kiểu hai tầng tám mái có đôi rồng chầu, phía sau bàn đá và cột cờ.
Công trình tâm linh mang ý nghĩa đặc biệt
Để chuẩn bị lễ hội kỷ niệm 1980 năm khởi nghĩa Hai Bà Trưng và đón bằng xếp hạng di tích cấp Quốc gia đặc biệt quần thể di tích Đền Hai Bà Trưng, Ban quản lý dự án quận Hai Bà Trưng đã triển khai Dự án tu bổ, tôn tạo cụm di tích Đình, Đền, Chùa Hai Bà Trưng đã được UBND quận Hai Bà Trưng phê duyệt dự án tại Quyết định số 3571/QĐ-UBND ngày 31/10/2018 với tổng kinh phí hơn 44 tỷ đồng.
Trong đó có các hạng mục chính: Tu bổ Nghi môn, Phá dỡ phần tường rào đã xuống cấp, xây dựng lại phần tường rào đã phá, sơn mới toàn bộ hệ thống tường rào; Khu vực Đình: Giải phóng mặt bằng các hộ dân sát Đại Đình (khoảng 5 hộ) để cải tạo cảnh quan phía sau hậu Đình, phá dỡ các công trình nhà tạm, nhà ở xung quanh khu vực Đình đại, Tu bổ lại toàn bộ Đình Đại trên nền hiện trạng cũ, Xây dựng 1 Bình phong lớn nằm ở chính giữa cửa tạo trấn phía trước vừa tạo được không gian riêng cho Đình, Xây dựng 02 Cổng phụ - đình.
Thay mới toàn bộ cấu kiện bằng gỗ lim, theo hình thức truyền thống. Xây tường bao bằng gạch trát vữa sơn màu vàng thư, phục dựng 2 tượng Hộ pháp ở hiên Đình và các bệ thờ.
Ngoài ra, hạ tầng kỹ thuật phụ trợ gồm điện, cấp thoát nước, PCCC, cây xanh, chiếu sáng… đều đã được thực hiện đồng bộ với hạ tầng xung quanh.
Các hạng mục sẽ hoàn thành trước Tết Âm lịch, đảm bảo phục vụ nhân dân Thủ đô và khách thập phương đến đây tưởng niệm công đức Hai Bà Trưng, chiêm bái di tích trong đình làng Đồng Nhân.
Hằng năm, Lễ hội Hai Bà Trưng tại đền Đồng Nhân, phường Đồng Nhân, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội được tổ chức từ 4-6/2 (Âm lịch), lễ hội chính diễn ra vào ngày 5-6/2 (Âm lịch).
Trong đó, ngày đầu tiên là lễ tế yết xin đức Thánh khai hội và lễ dâng cúng trà rượu vào hậu cung theo tục xưa do các cụ bà đảm nhiệm. Ngày thứ hai sẽ diễn ra lễ rước từ đền Đồng Nhân ra đến miếu thờ hai Bà Trưng ở đường Bạch Đằng, đội rước nước sẽ lấy nước từ sông Hồng đem về nấu với trầm hương để tắm tượng và dâng cúng Thánh. Ngày thứ 3 là chính lễ.
