Luật Nhà ở sửa đổi 2014 đã có hiệu lực từ ngày 1/7 với nhiều quy định thông thoáng, một trong số đó là chính sách mở rộng cho phép người Việt Nam ở nước ngoài được mua và sở hữu nhà như người trong nước. Tuy nhiên, hiện các nghị định và thông tư hướng dẫn chi tiết thi hành vẫn chưa được ban hành để thúc đẩy chính sách mới đi vào cuộc sống.
Về việc xác định nguồn gốc của người Việt Nam ở nước ngoài, theo Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP HCM - Lê Hoàng Châu, cần có thêm phương án xác minh đơn giản hơn các thủ tục hiện tại. Đó là chấp nhận thêm nguồn gốc của người Việt nếu trong hộ chiếu xác minh nơi sinh là Việt Nam.
Ông Châu phân tích, hiện nay, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài có khoảng 4,5 triệu người, trong đó có hơn 2 triệu người cư ngụ tại Mỹ. Do hoàn cảnh lịch sử, nhiều người Việt ở nước ngoài không còn giữ được những chứng thư hộ tịch của bản thân như khai sinh, hộ chiếu cũ, tờ khai gia đình, sổ hộ khẩu, căn cước, chứng minh nhân dân... Nhiều trường hợp cơ quan Nhà nước hiện nay cũng không còn lưu giữ hồ sơ hộ tịch gốc của họ.
Chuyên gia này đề nghị trong trường hợp người Việt Nam ở nước ngoài không có khai sinh hoặc giấy tờ tùy thân khác để chứng minh nguồn gốc, thì đề nghị sử dụng thông tin trên giấy căn cước (ID), hộ chiếu (passport) của nước sở tại cấp làm cơ sở. Theo đó, nếu trong các giấy tờ tùy thân này của người Việt ở nước ngoài có ghi rõ nơi sinh là Việt Nam thì nên xem đây là cơ sở pháp lý theo công pháp quốc tế để xác định nguồn gốc người Việt.
Ví dụ, trong hộ chiếu của Chính phủ Mỹ cấp cho người Việt ở nước ngoài được sinh tại Việt Nam được ghi rõ: "Nơi sinh: Việt Nam" (Place of Birth: Vietnam). "Nếu thực hiện phương thức này thì sẽ làm đơn giản hóa thủ tục xác định nguồn gốc Việt của người Việt Nam ở nước ngoài", ông Châu nói.
Bên cạnh đó, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP HCM cũng cho rằng bổ sung dự thảo Luật Dân sự (sửa đổi) để tạo điều kiện xác định nguồn gốc Việt Nam của người Việt ở nước ngoài là điều cấp thiết.
Ông Châu đề nghị bổ sung quy định giao cho tòa án dân sự thẩm quyền ban hành bản án "án thế vì khai sinh" thay thế cho khai sinh. Theo sự khai trình của đương sự và người có liên quan cùng hai nhân chứng, có tuyên thệ để giải quyết hợp pháp hóa các trường hợp chưa có khai sinh, không còn lưu giữ hoặc thất lạc hồ sơ hộ tịch gốc. Đây cũng là phương án hợp pháp xác minh nguồn gốc Việt Nam của kiều bào ở nước ngoài để góp phần thực hiện đầy đủ quy định cho phép người Việt Nam ở nước ngoài được mua và sở hữu nhà như người trong nước.
Ngoài ra, Hiệp hội còn đề xuất thay đổi thời hạn có hiệu lực của giấy chứng nhận nguồn gốc người Việt từ 5 năm thành vĩnh viễn. Hiện nay, giấy chứng nhận nguồn gốc người Việt do cơ quan đại diện ngoại giao của Việt Nam ở nước ngoài, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài, Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương cấp cho người Việt Nam ở nước ngoài.
Giấy chứng nhận này có giá trị trong 5 năm. Hiệp hội đề nghị giấy chứng nhận nguồn gốc người Việt nên có giá trị vĩnh viễn để đơn giản hóa thủ tục. Đồng thời kiến nghị bổ sung Ủy ban về người Việt Nam ở nước ngoài tại TP Hà Nội, TP HCM cũng được quyền cấp giấy chứng nhận nguồn gốc người Việt cho người Việt Nam ở nước ngoài.
