Theo ông Cương, sau hơn 12 năm thực hiện Luật tổ chức Quốc hội được sửa đổi, bổ sung là hết sức cần thiết. Tôi cho rằng, mục tiêu đặt ra cho việc sửa đổi, bổ sung Luật tổ chức Quốc hội lần này là nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội, làm sao cho hoạt động của Quốc hội phải thực chất và tránh hình thức - Ông Cương nói.
Ông Cương đề xuất một chế định khá mạnh dạn và có tính mới. Đó là, cần quy định việc lãnh đạo các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phải chịu sự điều trần của Quốc hội, phải trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội như các bộ trưởng, trưởng ngành.
Vì trên thực tế rất nhiều quyết định của Quốc hội như các chương trình dự án, chỉ dành cho một hoặc cho một số địa phương. Đối tượng thực hiện là địa phương, chứ không phải các bộ, cho nên thật vô lý khi các tỉnh, thành phố là người trực tiếp thực hiện mà chỉ các bộ trưởng lo trả lời chất vấn trước Quốc hội.
“Lãnh đạo các địa phương cũng phải chịu sự chất vấn của đại biểu Quốc hội như trả lời chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân. Nội dung chất vấn những gì luật phải quy định cụ thể” – Đại biểu Cương kiến nghị.
Làm rõ cơ cấu tổ chức
Vấn đề mấu chốt nhất là phải làm rõ hệ thống cơ cấu tổ chức của Quốc hội Việt Nam. Trong dự thảo luật chưa có điều nào quy định về hệ thống tổ chức của Quốc hội. Nếu căn cứ vào các quy định nằm rải rác trong dự thảo luật thì thật vô cùng khó để thể hiện một sơ đồ tổ chức của Quốc hội với đầy đủ các mối quan hệ trên dưới, dọc ngang.
“Đó là các mối quan hệ chỉ đạo, điều hành từ trên xuống, quan hệ chấp hành, phản hồi từ dưới lên; quan hệ phối hợp giữa các Ủy ban hay giữa các cơ quan của Quốc hội với các cơ quan phục vụ như Văn phòng Quốc hội. Tôi cho rằng, đây là dịp có thể nghiên cứu và quy định rõ mô hình tổ chức của Quốc hội” – Ông Cương kiến nghị.
Ông Cương cho rằng, quan trọng là cần có sự kiện toàn, phân định rõ chức năng, nhiệm vụ của các ủy ban, tránh sự chồng chéo và không hiệu quả như hiện nay.
“Tôi đồng tình với ý kiến của đại biểu Trần Du Lịch, vấn đề quyết định ngân sách hiện nay là hình thức nhất. Vấn đề đặt ra là tăng cường năng lực cho Ủy ban Tài chính và Ngân sách để có đủ sức tham mưu cho Quốc hội quyết định ngân sách một cách thực chất. Một vấn đề quan trọng đến như vậy mà khi thảo luận chỉ có một vài đại biểu phát biểu ý kiến rồi ấn nút thông qua” – Ông Cương kiến nghị.
Phẩm chất đại biểu còn chung chung
“Việc sử dụng cơ quan của Bộ và có lời lẽ xúc phạm đến đại biểu như vậy có được phép không. Luật phải nói rõ đó là hành vi vi phạm pháp luật và bị xử lý như thế nào” – Đại biểu Cương nói.
Điều 40 của dự thảo luật quy định tiêu chuẩn chung của đại biểu Quốc hội nhưng không ghi rõ nội hàm của tiêu chuẩn đó. Nếu nói có phẩm chất đạo đức tốt, có trình độ, có năng lực, có sức khỏe thì dường như ai cũng có. Vấn đề thế nào là có trình độ, có năng lực, có đủ sức khỏe thì hiểu thế nào cũng được.
Tiêu chuẩn chung là như vậy nhưng các tiêu chuẩn riêng của từng loại đại biểu thì không có quy định. Tôi cho rằng, tiêu chuẩn của đại biểu chuyên trách và đại biểu kiêm nhiệm phải khác nhau, chứ không thể giống nhau được.
“Tiêu chuẩn của đại biểu Quốc hội phải quy định cụ thể hơn và làm cơ sở cho việc lựa chọn” – Đại biểu Cương phát biểu.
Xúc phạm đại biểu – phải có chế tài
Theo ông Cương, điều 49 quy định quyền chất vấn của đại biểu Quốc hội, nhưng lại không có quy định về việc đảm bảo quyền đó và việc xúc phạm đại biểu Quốc hội khi đại biểu Quốc hội thực hiện quyền đó như thế nào.
Ông Cương ví dụ, tại phiên chất vấn tại kỳ họp này, đại biểu Quốc hội chất vấn về vấn đề giá thuốc. Bộ trưởng hai Bộ Y tế và Tài chính đã có trả lời công khai, nhưng sau đó, báo Sức khỏe và đời sống, cơ quan ngôn luận của Bộ Y tế, lại đăng phỏng vấn ông Cục trưởng Cục quản lý dược và nói đại biểu có nhận định không mang tính xây dựng.
“Việc sử dụng cơ quan của Bộ và có lời lẽ xúc phạm đến đại biểu như vậy có được phép không. Luật phải nói rõ đó là hành vi vi phạm pháp luật và bị xử lý như thế nào” – Đại biểu Cương nói.
