TP - Kết quả thanh tra chuyên đề diện rộng việc mua sắm trang thiết bị y tế và vật tư y tế, đấu thầu thuốc chữa bệnh tại 63 tỉnh, thành phố, cơ quan thanh tra xác định có nhiều thiếu sót, vi phạm; việc thực hiện đấu thầu chỉ mang tính hình thức.
Thông tin trên được Thanh tra Chính phủ (TTCP) nêu tại văn bản phúc đáp kiến nghị của cử tri gửi tới kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIV.
90% chỉ định thầu
Trước đó, cử tri Hải Phòng đặt vấn đề, một dự án khi triển khai có rất nhiều quy trình, thủ tục, với sự tham gia của nhiều cơ quan chức năng và thực hiện theo nguyên tắc “công khai” giá thiết bị, “công khai” thủ tục đấu thầu... Tuy nhiên, vừa qua các cơ quan chức năng đã phát hiện ra nhiều sai phạm trong lĩnh vực liên doanh, liên kết đầu tư thiết bị y tế vào các cơ sở khám chữa bệnh.
Điển hình như vụ việc ở Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC Hà Nội), Bệnh viện Bạch Mai và Công ty Cổ phần Công nghệ y tế BMS (BMS là công ty bị điều tra trong vụ nâng khống thiết bị tại BV Bạch Mai - PV). Chỉ tính riêng từ đầu năm 2020 đến nay, Công ty BMS liên tiếp trúng gần 20 gói thầu về cung cấp vật tư và trang thiết bị y tế tại nhiều tỉnh, thành với giá trị từ vài tỷ đến vài trăm tỷ đồng.
“Như vậy, phải chăng có vấn đề từ công tác quản lý của Nhà nước, hoặc đó là sự sơ hở của pháp luật, hay là sự thông đồng, tiếp tay của các cán bộ có thẩm quyền trong các cơ quan chức năng”, cử tri Hải Phòng bày tỏ băn khoăn và đề nghị thanh tra toàn bộ các dự án lớn trong lĩnh vực xã hội hóa đầu tư vào y tế từ nhiều năm nay để làm sáng rõ vấn đề, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.
Thông tin tới cử tri, TTCP cho biết, năm 2019 đã chỉ đạo thanh tra chuyên đề diện rộng việc sử dụng quỹ bảo hiểm y tế (BHYT), mua sắm trang thiết bị y tế (TTBYT) và vật tư y tế (VTYT), đấu thầu thuốc chữa bệnh. Hiện 63 tỉnh, thành phố đã thực hiện thanh tra xong.
Qua tổng hợp báo cáo kết quả thanh tra, TTCP xác định có nhiều tồn tại, thiếu sót, vi phạm. Trong đó, cơ quan thanh tra chỉ rõ một số địa phương không ban hành danh mục mua sắm tập trung TTBYT trước khi thực hiện việc mua sắm mà thực hiện mua sắm tại tuyến tỉnh và phân cấp cho các cơ sở y tế trái quy định, tạo điều kiện cho các đơn vị được phân cấp chia nhỏ gói thầu để áp dụng hình thức chào hàng cạnh tranh, chỉ định thầu trái luật. Nhiều địa phương có tỷ lệ gói thầu thực hiện mua sắm theo hình thức chỉ định thầu và chào hàng cạnh tranh lên tới 90%.
Nhà nước và người bệnh cùng thiệt hại
TTCP khẳng định: Bộ Y tế và tất cả các địa phương đều có thiếu sót, vi phạm trong quá trình tổ chức thực hiện các quy định về mua sắm, đấu thầu từ bước lập kế hoạch, đấu thầu, ký kết và thực hiện hợp đồng. Vi phạm chủ yếu xảy ra tại bước lập giá kế hoạch gói thầu và thẩm định giá.
“Việc thực hiện đấu thầu mua sắm trang thiết bị y tế vừa qua chỉ mang tính hình thức, hiệu quả rất thấp hoặc không có hiệu quả. Tỷ lệ giảm giá trung bình của tổng số gói thầu tại 3 bộ, 50 địa phương chỉ đạt 1,26%. Cá biệt, tại một số địa phương nhiều gói thầu mua sắm TTBYT đấu thầu rộng rãi nhưng tỉ lệ giảm giá sau đấu thầu là 0%” - TTCP nêu rõ.
TTCP cho rằng, việc Bộ Y tế và UBND các tỉnh, thành phố không đăng tải công khai trên cổng thông tin điện tử các thông tin về giá trúng thầu mua sắm TTBYT của các cơ sở y tế công lập trên phạm vi toàn quốc, danh sách các TTBYT đã bị thu hồi số lưu hành, dẫn đến các địa phương không có căn cứ tham khảo, phát hiện chênh lệch giá mua sắm trang thiết bị y tế giống nhau hoặc có cấu hình tương tự khi xây dựng giá kế hoạch. Việc làm trên không thực hiện đúng quy định tại Nghị định 36/2016/NĐ- CP.
Đáng chú ý, việc đẩy giá trị thiết bị lên cao khi định giá mua sắm TTBYT để đưa vào liên doanh, liên kết tại các cơ sở y tế và ký kết hợp đồng đặt mua sắm TTBYT kèm điều khoản ràng buộc mua các sản phẩm hóa chất, vật tư từ đối tác với giá độc quyền đã dẫn đến thiệt hại cho quyền lợi của cơ sở khám chữa bệnh và người bệnh.
Trước những tồn tại, sai phạm nêu trên, TTCP cho biết, sẽ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xử lý những vấn đề vĩ mô liên quan đến trách nhiệm của Bộ Y tế và các bộ, ngành, địa phương; đồng thời sẽ công khai khi kết luận chính thức được ban hành.
Trong năm 2021, TTCP sẽ tham mưu Thủ tướng Chính phủ phê duyệt định hướng chương trình công tác thanh tra, trong đó chỉ đạo các cấp, các ngành tập trung thanh tra việc quản lý, sử dụng nguồn kinh phí hỗ trợ, việc mua sắm trang thiết bị y tế phục vụ công tác phòng, chống dịch bệnh Covid-19.
