Dấu hiệu hình sự trong mua, mượn thiết bị y tế tại Viện Pasteur TPHCM

Loạt sai phạm của Bộ Y tế

Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa ban hành kết luận thanh tra việc mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, sinh phẩm, kít xét nghiệm, vắc xin, thuốc phòng, chống dịch Covid-19 tại Bộ Y tế.

Kết quả thanh tra xác định, Bộ Y tế chưa thực hiện mua sắm tập trung đối với danh mục tài sản do Bộ ban hành theo quy định; có thiếu sót khi ban hành Quyết định số 1367/QĐ-BYT ngày 23/2/2021 bãi bỏ danh mục tài sản mua sắm tập trung của Bộ nhưng không gửi các đơn vị trực thuộc và Kho bạc Nhà nước để kiểm soát chi, dẫn đến một số gói thầu bệnh viện trực tiếp mua sắm chưa được Kho bạc Nhà nước chấp nhận thanh toán.

Theo cơ quan thanh tra, việc Bộ Y tế thẩm định, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu sử dụng các hợp đồng mua sắm hàng hóa tương tự không đáp ứng thời hạn quy định để xây dựng giá gói thầu (41 gói thầu của 4 bệnh viện) có trường hợp chưa theo đúng quy định của Bộ Y tế, một số trường hợp dự toán kinh phí giao chưa kịp thời.

Về việc thẩm định, phê duyệt giá gói thầu và phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu của Bộ Y tế đối với các gói thầu (gồm: Hệ thống nội soi phế quản, model CU-170 của hãng Olympus tại BV Trung ương Huế và BV Trung ương Thái Nguyên; máy X-Quang di động kỹ thuật số, model FRD Nano/DR-XD1000 của hãng Fujifim tại BV Phổi Trung ương) có dấu hiệu vi phạm Điều 360 BLHS.

Bộ Y tế cũng ban hành một số văn bản thông báo giá sinh phẩm/trang thiết bị y tế chẩn đoán in vitro xét nghiệm vi rút SARS-CoV-2 nội dung không rõ ràng về thông tin “tham khảo”, thông tin “giá công bố”; chưa thực hiện trực tiếp đăng tải kết quả đấu thầu theo báo cáo của các đơn vị; quản lý không chặt chẽ việc tiếp nhận vắc xin từ Công ty TNHH AstraZeneca Việt Nam và việc tổ chức tiêm chủng vắc xin phòng Covid-19 của Công ty cổ phần Vắc xin Việt Nam (VNVC), dẫn đến VNVC giữ lại 73.504 liều vắc xin để tiêm chủng không có trong kế hoạch tiêm chủng được phê duyệt.

Ngoài ra, việc Bộ chỉ đạo, hướng dẫn mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế có trường hợp còn chậm, chưa kịp thời tháo gỡ khó khăn tại các bệnh viện khi thực hiện; chưa có quy định cụ thể về phân loại các dòng máy thở, trong khi trang thiết bị mua sắm phục vụ công tác phòng, chống dịch…

Trụ sở Bộ Y tế.

Bệnh viện K được cấp hơn 1.000 tỷ nhưng không mua sắm

Đối với các đơn vị trực thuộc Bộ Y tế, TTCP cho rằng, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương ký hợp đồng cho phép VNVC được giữ lại quá 30 nghìn liều vắc xin để phục vụ cho công tác tiêm chủng là không đúng với chủ trương, quyết định mua sắm của Chính phủ; trung tâm nghiên cứu sản xuất vắc xin và sinh phẩm y tế thực hiện thiếu thủ tục phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu; BV K được Bộ Y tế giao mua sắm trang thiết bị y tế phòng dịch với kinh phí được bổ sung hơn 1.157 tỷ đồng, song tại thời điểm thanh tra việc mua sắm chưa được thực hiện.

Cạnh đó, việc xây dựng cấu hình, tính năng kỹ thuật, giá gói thầu, lựa chọn hình thức mua sắm, thực hiện hợp đồng mua sắm còn nhiều thiếu sót. Điển hình như gói thầu thiết bị TB03, TB04 thuộc dự án hỗ trợ kỹ thuật “Ứng phó khẩn cấp đại dịch Covid-19 của Việt Nam” do Ngân hàng Thế giới viện trợ tại Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương có vi phạm, nghiệm thu lắp đặt sai quy định (với số tiền gói thầu TB03 là 189 triệu; gói TB04 là 122 triệu).

Việc mua sắm sinh phẩm, kít xét nghiệm tại BV Đại học Y Dược TP.HCM, BV Trung ương Cần Thơ để xảy ra lãng phí nguồn vốn mua sắm số tiền hơn 2 tỷ đồng; 7/13 Viện, Bệnh viện thuộc Bộ Y tế sử dụng hàng dùng nghiên cứu khoa học (RUO), dùng trong phòng thí nghiệm (LUO) trong lĩnh vực y tế không đúng mục đích.

Quá trình BV Trung ương Cần Thơ thực hiện mua sắm thiết bị y tế theo kế hoạch lựa chọn nhà thầu được phê duyệt có một số dấu hiệu bất thường (trong đó, gói thầu số 7 mua 1 hệ thống ECMO, giá trị hơn 3,4 tỷ đồng và gói thầu số 18 mua 2 máy điện tim 26 kênh, giá trị hơn 125 triệu đồng), vi phạm hành vi bị cấm trong đấu thầu.

Viện Pasteur TP HCM

Đáng chú ý, TTCP còn chỉ ra việc mượn hàng hóa, mua sắm của Viện Pasteur TP HCM giai đoạn 2020-2021 có dấu hiệu vi phạm Điều 222 BLHS 2015. Trong đó, có một số doanh nghiệp cho Viện này mượn hàng hóa, nhập khẩu hàng RUO, LUO (gồm: Công ty TNHH TBYT Phương Đông, Công ty TNHH Phát triển khoa học Vitech, Công ty TNHH Roche Việt Nam, Công ty TNHH Phát triển Khoa học Sự Sống).

Dấu hiệu lợi dụng dịch bệnh để đẩy giá

“Công ty TNHH Thương mại và dịch vụ kỹ thuật Tài Lộc trúng nhiều gói thầu của các Bệnh viện thuộc Bộ Y tế với quy mô và giá trị lớn. Sau khi trúng thầu, công ty không trực tiếp mua từ đơn vị nhập khẩu hoặc đơn vị ủy quyền mà mua qua nhiều đơn vị trung gian để cung cấp cho các bệnh viện, dẫn đến giá thiết bị y tế bị nâng cao từ 2 đến 3,1 lần đơn giá nhập khẩu sau thuế, có dấu hiệu lợi dụng dịch bệnh Covid-19 để nâng giá bán cao bất thường”, kết luận nêu.

Đối với các đơn vị có liên quan, TTCP cho rằng Kho bạc Nhà nước địa phương kiểm soát chi có trường hợp không chấp nhận giải ngân thanh toán đối với các thiết bị do bệnh viện mua sắm nằm trong danh mục tài sản mua sắm tập trung của Bộ Y tế. Điều này thể hiện sự thiếu nhất quán trong việc kiểm soát chi thanh toán.

Từ những vi phạm trên, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Y tế; Bộ Tài chính, Bộ KH&ĐT, theo chức năng, thẩm quyền phải chấn chỉnh, khắc phục những tồn tại hạn chế. Riêng Bộ Y tế phải tổ chức kiểm điểm lãnh đạo Bộ, đồng thời, chỉ đạo xử lý với tập thể, cá nhân trực thuộc Bộ.

TTCP cũng kiến nghị cho chuyển thông tin sang Bộ công an để xem xét, xử lý theo quy định gồm: Việc thẩm định, phê duyệt giá gói thầu và phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu của Bộ Y tế đối với một số gói thầu (hệ thống nội soi phế quản, model CV-170 của hãng Olympus; máy X-Quang di động kỹ thuật số, model FRD Nano/DR-XD1000 của hãng Fujifim); việc mượn hàng hoá, mua sắm của Viện Pasteur TP.HCM trong giai đoạn 2020-2021 có dấu hiệu vi phạm Điều 222 BLHS và việc Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ kỹ thuật Tài Lộc mua bán thiết bị y tế có dấu hiệu lợi dụng dịch bệnh để nâng giá cao bất thường.