Bài 1: Thủy điện nhiều không
Chủ tịch UBND tỉnh Hà Giang Đàm Văn Bông vừa có kết luận về hàng loạt sai phạm tại công trình Thủy điện Sông Miện 5 do Cty CP Thủy điện Sông Miện 5 làm chủ đầu tư ở xã Thuận Hòa, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang.
Xây vượt thiết kế gần 8m
Theo Quyết định số 2737/QĐ-UBND, ngày 28/8/2008, Nhà máy thủy điện Sông Miện 5 được xây dựng với mực nước dâng bình thường 155m, công suất lắp máy 16,5MW. Ngày 8/5/2009, Sở Công Thương Hà Giang tổ chức thẩm định thiết kế cơ sở của dự án với một số thông số kỹ thuật cơ bản: Mực nước dâng bình thường 155m, mực nước chết 146,7m, cao trình đỉnh đập 159,8m, công suất lắp máy 16,5MW, số giờ sử dụng công suất lắp máy 4.120 giờ.
“Sống ở gần đập của hồ thủy điện mới thấy hết mối lo của nguy cơ vỡ đập khi công trình thủy điện xây vượt thiết kế gần 8m. Tôi rất sợ vì gần đến mùa mưa bão rồi, nếu vỡ đập, cả nhà tôi sẽ bị dòng nước từ trên cao đổ xuống cuốn trôi đi”.
Ông Lệnh Hùng Hay, thôn Mịch B (xã Thuận Hòa, huyện Vị Xuyên, Hà Giang)
Ngày 18/9/2011, Cty CP Thủy điện Sông Miện 5 có tờ trình xin điều chỉnh công suất máy phát điện nhà máy thủy điện. Trước đề xuất của chủ đầu tư, UBND tỉnh Hà Giang yêu cầu các cơ quan chức năng tham mưu để trả lời doanh nghiệp. Sở Công Thương Hà Giang có văn bản đề nghị chủ đầu tư cung cấp hồ sơ pháp lý và hồ sơ thiết kế điều chỉnh để lấy ý kiến các ngành.
Đến ngày 5/10/2011, Sở Công Thương Hà Giang có báo cáo gửi UBND tỉnh về việc Cty CP Thủy điện Sông Miện 5 chưa nộp hồ sơ dự án thẩm định nên không có cơ sở để tham mưu và lấy ý kiến tư vấn các ngành. Tháng 12/2012, UBND tỉnh Hà Giang có văn bản cho phép chủ đầu tư được lắp máy phát điện gồm 2 tổ máy tổng công suất 20 MW (10 MW/tổ). UBND tỉnh cũng yêu cầu chủ đầu tư không điều chỉnh quy mô đầu tư xây dựng đập khi chưa được các cấp có thẩm quyền cho phép nhằm đảm bảo an toàn cho các dự án và không gây ảnh hưởng xấu đến vùng dự án, vùng hạ du.
Tuy nhiên, những cảnh báo của UBND tỉnh bị phớt lờ và nhà máy được hoàn thành, phát điện ngày 30/9/2012. Hơn 2 năm sau, trước thông tin về vi phạm kéo dài trong việc vận hành hồ chứa tại thủy điện Sông Miện 5, khiến dư luận đặc biệt quan ngại về an toàn hồ đập, UBND tỉnh Hà Giang lập đoàn thanh tra liên ngành để làm rõ vấn đề.
So sánh số liệu kiểm tra thực tế với thiết kế cơ sở đã được thẩm định cho thấy, cao trình ngưỡng xả tràn đập đã xây vượt thiết kế 6,1m (ở độ cao 153,8m thay vì 147,7m như được cơ quan chức năng phê duyệt). Cao trình đỉnh đập cũng cao hơn so với thiết kế 3,3m. Đặc biệt, mực nước dâng hiện tại của nhà máy cao hơn so với mực nước dâng bình thường cho phép tới 7,7m và cao hơn 5,4m so với mực nước lũ kiểm tra.
Nhiều sai phạm nghiêm trọng
Tại buổi làm việc của đoàn kiểm tra liên ngành, bà Nguyễn Thị Hoa, Phó chủ tịch HĐQT công ty Sông Miện 5 vẫn cam đoan công trình thủy điện được xây dựng theo đúng thông số và các quy định đã được cơ quan quản lý nhà nước chấp nhận.
Tuy vậy, đại diện chủ đầu tư không cung cấp hồ sơ thiết kế các giai đoạn sau thiết kế cơ sở của dự án cũng như hồ sơ hoàn công và các văn bản nghiệm thu dự án. Đặc biệt, chủ đầu tư không cung cấp sổ nhật ký vận hành hồ chứa. Đoàn công tác đã yêu cầu chủ đầu tư cung cấp đầy đủ hồ sơ thiết kế các giai đoạn của dự án, nghiêm túc duy trì mực nước ở mức 155m.
Theo đánh giá của đoàn kiểm tra, đây là vi phạm đặc biệt nghiêm trọng về vận hành hồ chứa thủy điện, tiềm ẩn nhiều rủi ro về nguy cơ vỡ đập.
“Đây là số liệu kết luận của cơ quan quản lý nhà nước. Chúng tôi khẳng định những cái gì mà chúng tôi đưa ra và chịu trách nhiệm trước pháp luật và trước UBND tỉnh”.
Ông Lưu Đức Hùng, Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hà Giang
“Trong quá trình xây dựng, Cty CP Thủy điện Sông Miện 5 đã xây dựng đập thủy điện sai với quy hoạch được duyệt và thiết kế cơ sở được thẩm định. Công trình vi phạm các quy định gồm: Luật Xây dựng ngày 26/11/2003; Quyết định số 30/2006/BCN (nay là Bộ Công Thương) về quy trình vận hành hồ chứa thủy điện Sông Miện 5; Vi phạm quyết định của UBND tỉnh và thiết kế cơ sở do Sở Công Thương phê duyệt. Công ty đã vi phạm pháp luật trong việc xây dựng đập và vận hành hồ chứa thủy điện”, kết luận do Chủ tịch UBND tỉnh Hà Giang Đàm Văn Bông ký, nêu rõ.
Ngoài những vi phạm trên, đoàn kiểm tra cũng phát hiện quá trình thu hồi đất do Cty CP Thủy điện Sông Miện 5 (hợp đồng với đơn vị tư vấn là Cty CP Dịch vụ TNMT Quyền Sơn Hà Giang) cũng có vi phạm trong việc tự thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng mà không được UBND huyện Vị Xuyên phê duyệt theo quy định.
Trao đổi với Tiền Phong, theo một chuyên gia trong lĩnh vực thủy điện, những vi phạm nói trên của Cty CP Thủy điện Sông Miện 5 là vi phạm đặc biệt nghiêm trọng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ về an toàn hồ đập, đe dọa tính mạng và tài sản của hàng chục nghìn hộ dân vùng hạ du nếu không được xử lý nghiêm trước mùa mưa lũ.
Theo đó, công trình đã vi phạm Khoản 1, Điều 4 của Luật Xây dựng khi xây vượt quy định cho phép và vi phạm Khoản 2, Điều 10 (hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động xây dựng; xây dựng công trình công trình sau quy hoạch). Đặc biệt, công trình đã vi phạm quy trình vận hành hồ chứa thủy điện được Bộ Công Thương phê duyệt.
(Còn nữa)
