Trong khuôn khổ Ngày hội Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Quốc gia Techfest Vietnam 2020, chiều 27/11, T.Ư Đoàn và Bộ KH&CN tổ chức Diễn đàn Thanh niên khởi nghiệp năm 2020 với chủ đề “Thanh niên cùng đất nước vượt qua thách thức”. Điều hành chương trình, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, diễn đàn này để lắng nghe, tháo gỡ vướng mắc cơ chế và xử lý các vấn đề liên quan.
Sớm bãi bỏ điều kiện, quy định không cần thiết
Ngay từ những câu hỏi đầu tiên, diễn đàn “nóng” với những chia sẻ vướng mắc liên quan vấn đề chính sách tài chính khởi nghiệp. Anh Nguyễn Đức Trung (Quỹ đầu tư Vina Venture) nêu ra một số điểm hạn chế của Nghị định 38 quy định chi tiết về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Cụ thể, điều 5 Nghị định 38 quy định các nhà đầu tư tư nhân có thể thành lập quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo nhưng lại không được thành lập tư cách pháp nhân; giới hạn vốn đầu tư dưới 50% vốn điều lệ của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Anh Trung đặt câu hỏi, thời gian tới, Chính phủ có chỉ đạo, định hướng gì để xử lý bất cập này?
Anh Phan Bá Mạnh (sáng lập Công ty Công nghệ vận tải An Vui) đề cập thực trạng “chảy máu” startup khi nhiều người khởi nghiệp sáng tạo phải mở công ty ở nước ngoài. Anh đặt câu hỏi: Môi trường đầu tư đã cải thiện đủ hấp dẫn để mọi người sẵn sàng đầu tư tại Việt Nam chưa hay vẫn phải mở doanh nghiệp tại nước ngoài mới tạo được vốn?
Trước khi phân công lãnh đạo các bộ ngành trả lời, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhìn nhận, hệ sinh thái khởi nghiệp trong nước chưa hoàn thiện, còn nhiều khó khăn. Số lượng và chất lượng khởi nghiệp sáng tạo ở Việt Nam tăng lên, nhưng so với các nước khác trong ASEAN, Việt Nam còn nhiều trở ngại về cơ chế, thiếu nguồn lực, đặc biệt là nguồn vốn, đặt ra vấn đề quan trọng để làm sao mở các đổi mới sáng tạo này ở trong nước, chứ không chảy máu ra nước ngoài. Thủ tướng nói rằng, các thành viên Chính phủ phải có trách nhiệm trả lời, với tinh thần “mở ra chứ không trói vào”.
Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Văn Tùng cho hay, Nghị định 38 hướng dẫn Luật Đầu tư cho phép hình thành quỹ đầu tư giúp doanh nghiệp khởi nghiệp. Tuy vậy, sau thời gian thực hiện, những quy định như không được hình thành pháp nhân, phải có 30 thành viên trong quỹ, giới hạn vốn đầu tư... không còn phù hợp. “Quy định này khá cứng, áp dụng cho doanh nghiệp nhà nước và khi thực hiện tạo ra rào cản” - ông Tùng nói. Ông cho biết sẽ nghiêm túc tiếp thu; bàn với Bộ KH&ĐT để lấy ý kiến sửa đổi nghị định này trong thời gian tới, giải quyết vướng mắc trên. Có mặt tại diễn đàn, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Duy Đông cho biết sẽ chủ trì sửa đổi quy định này, tháo gỡ khó khăn cho hoạt động khởi nghiệp sáng tạo.
Sau khi nghe ý kiến của 2 thứ trưởng, Thủ tướng yêu cầu hai bộ phải sớm sửa đổi quy định và bãi bỏ điều kiện, quy định không cần thiết. “Công dân có thể kinh doanh bất cứ lĩnh vực nào pháp luật không cấm, do đó cần phải có quy định rõ ràng. Tôi giao hai bộ tháng 12 phải xong, tôi sẵn sàng ký sửa đổi nghị định này”, Thủ tướng nói.
Ðầu mối cho doanh nghiệp công nghệ
Trước những câu hỏi về cơ chế, chính sách và các hỗ trợ thúc đẩy doanh nghiệp khởi nghiệp chuyển đổi số; Chính phủ đặt hàng với doanh nghiệp khởi nghiệp..., Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Chính phủ là “hộ tiêu dùng” lớn của cả nước, Hiện Chính phủ ưu tiên mua sắm các sản phẩm công nghệ, giải pháp có tính đổi mới sáng tạo, ưu tiên dùng hàng Việt Nam.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, Nhà nước cần tạo ra thể chế cho chuyển đổi số, cho các mô hình kinh doanh mới. “Hiện Chính phủ đã có chủ trương về sandbox (cơ chế thử nghiệm chính sách mới), các doanh nghiệp liên quan đến công nghệ số hãy coi Bộ TT&TT là ‘cơ chế một cửa’ để ra được sandbox, là đầu mối duy nhất cho các doanh nghiệp công nghệ số”, ông nói.
Ông Hùng cho biết, Chính phủ đã quyết định thành lập Trung tâm Xây dựng chính sách cho công nghệ 4.0, cho các mô hình kinh doanh mới. Hiện Trung tâm thuộc Bộ TT&TT, sẽ chính thức vận hành từ đầu năm 2021. Bộ TT&TT sẽ là đầu mối công bố những “bài toán” về chuyển đổi số của Chính phủ và việc công bố sẽ bắt đầu vào tháng 1/2021. Bộ đã khai trương cổng dữ liệu với 10.000 bộ dữ liệu được xem là tài nguyên lớn cho đổi mới sáng tạo.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói: “Doanh nghiệp chuyển đổi số có khó khăn gì về chính sách thì Bộ TT&TT chịu trách nhiệm. Các bạn phải bám vào đó để thúc đẩy chính sách chuyển đổi số Việt Nam. Nhưng dù thế nào đi nữa, nguồn nhân lực vẫn là quan trọng”.
Trả lời một số câu hỏi xung quanh việc đào tạo nguồn nhân lực, Bộ trưởng GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ cho biết, ngành Giáo dục đã triển khai nhiều giải pháp, gồm gắn đào tạo với nhu cầu sử dụng, nâng cao chất lượng đào tạo của các trường, tăng cường trang bị các kỹ năng thích ứng cho sinh viên... Bộ sẽ đào tạo các kỹ năng chuyển đổi số để doanh nghiệp giảm thời gian đào tạo; chú trọng phát triển đội ngũ giảng viên, chú trọng về chất lượng để hiệu quả đào tạo tăng lên.
Điểm sáng khởi nghiệp ở Đông Nam Á
Báo cáo kết quả triển khai các hoạt động khởi nghiệp trong đoàn viên thanh niên tại Diễn đàn, anh Nguyễn Anh Tuấn, Bí thư thứ nhất T.Ư Đoàn, Chủ tịch T.Ư Hội LHTN Việt Nam, cho biết, năm 2019 là năm đánh dấu sự phát triển mạnh mẽ của hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam khi chứng kiến sự bùng nổ về số lượng doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo và thương vụ đầu tư mạo hiểm. Với sự xuất hiện ngày càng nhiều không gian làm việc chung, vườn ươm, chương trình tăng tốc, cuộc thi dành riêng cho khởi nghiệp sáng tạo, sự ưu tiên hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo trong chương trình nghị sự của Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương, Việt Nam đã và đang nhanh chóng trở thành một ngôi sao sáng trong bức tranh khởi nghiệp ở Đông Nam Á. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy sự lan tỏa rộng rãi tinh thần khởi nghiệp sáng tạo, kích thích quyết tâm hành động của các chủ thể khởi sự kinh doanh trên nền tảng công nghệ trong cả nước mà Diễn đàn mang lại.
Nghiên cứu thành lập sàn huy động vốn khởi nghiệp
Kết luận buổi đối thoại tại Diễn đàn Thanh niên Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo năm 2020, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu: “Tôi tin rằng, mục tiêu của khởi nghiệp không chỉ thuần túy là con đường kiếm tiền, tạo dựng sự nghiệp mà còn là một triết lý sống, khẳng định mình, thử thách bản thân, kiểm tra giới hạn tiềm tàng của chúng ta”. Thủ tướng khẳng định, Chính phủ cam kết bảo hộ cao nhất quyền sở hữu trí tuệ, sáng kiến, ý tưởng khởi nghiệp vì đây là tài sản vô cùng lớn, thậm chí là vô giá hoặc duy nhất của thanh niên.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao T.Ư Đoàn đã phối hợp Bộ KH&CN tổ chức diễn đàn để lan tỏa mạnh mẽ tinh thần khởi nghiệp trong cộng đồng xã hội. Thủ tướng nói rằng, diễn đàn lần này không chỉ cho thấy một sự trưởng thành lớn từ nhận thức, hình thức tổ chức mà còn cho thấy chiều sâu trong nội dung lập luận, cách đặt vấn đề, nêu câu hỏi, đề xuất sáng kiến… Điều quan trọng hơn cả là đoàn viên thanh niên đã làm được với hàng trăm ý tưởng sáng tạo, hàng trăm ý tưởng mới trên nhiều lĩnh vực khác nhau.
Khuyến khích thanh niên dám chấp nhận thất bại để khởi nghiệp, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói: “Hành trình khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là một sự trải nghiệm mạo hiểm thú vị, là quá trình học hỏi, tích lũy kinh nghiệm và khám phá khả năng của bản thân... Ông bà ta đã nói “thất bại là mẹ thành công”. Các bạn đã sẵn sàng chấp nhận “thử và sai” chưa? Tất cả chúng ta hãy hun đúc tinh thần khởi nghiệp không sợ hãi. Có vấp ngã thì đứng dậy đi tiếp, không nản chí, “có công mài sắt có ngày nên kim”.
Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành và chính quyền địa phương xem việc hỗ trợ doanh nghiệp và khởi nghiệp là ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự của mình; xem xét kỹ từng kiến nghị và đề xuất các phương án xử lý phù hợp. Các bộ, các địa phương thường xuyên đối thoại, chủ động thiết lập các kênh chia sẻ thông tin, cung cấp các định hướng, quy hoạch cho doanh nghiệp khởi nghiệp tiếp cận; nghiên cứu việc đưa môn học khởi nghiệp vào nhà trường. Bộ Tài chính nghiên cứu thành lập sàn huy động vốn khởi nghiệp và phát triển các quỹ đầu tư, trong đó có đầu tư khởi nghiệp.
