Hạ đường huyết ở người đái tháo đường là một tình trạng cấp cứu nội khoa. Nếu không được xử trí kịp thời có thể làm nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh, thậm chí tử vong.
Những dấu hiệu đặc trưng của cơn hạ đường huyết
Người bệnh đột ngột có cảm giác mệt sút nhanh, chóng mặt, đứng không vững, xuất hiện cơn buồn ngủ. Nếu toàn thân vã mồ hôi thì đó là dấu hiệu quan trọng của cơn hạ đường huyết ở mức độ nhẹ. Đồng thời người bệnh cảm thấy co thắt vùng thượng vị, tim đập nhanh, khó thở, nhức đầu, nhìn đôi… Người bệnh cảm thấy lạnh run, thậm chí có thể nôn hoặc tiêu chảy.
 |
Người bệnh đái tháo đường khi bị hạ đường huyết thường vã mồ hôi, chóng mặt, tim đập nhanh... |
Khi bị hạ đường huyết, tùy theo mức độ nặng nhẹ mà các triệu chứng sẽ biểu hiện khác nhau. Tuy nhiên, nhìn chung đều ảnh hưởng đến toàn thân và khi không được xử trí kịp thời, bệnh sẽ nhanh chóng trở nặng, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.
Cần làm gì ngay khi bị hạ đường huyết?
Người bệnh đái tháo đường cần đo ngay đường huyết khi xuất hiện các triệu chứng nêu trên. Nếu đường huyết thấp <4,0 mmol/L là đã bị hạ đường huyết, bệnh nhân nên ăn ngay kẹo bánh (nhiều glucose) hoặc bánh chưng, cơm (tinh bột). Đó là lời khuyên của chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực nội tiết- đái tháo đường, TS.BS. Nguyễn Quang Bảy (Bệnh viện Bạch Mai). Sau khoảng 15 phút thì đo lại đường huyết để đánh giá. Nếu vẫn thấp thì ăn tiếp. Tuy nhiên, nếu người bệnh vẫn mệt nhiều, mệt kéo dài và không tỉnh táo hoặc đường huyết thấp <2,5 mmol/L thì cần phải đi cấp cứu tại bệnh viện gần nhất.
Vì sao người bệnh đái tháo đường dễ gặp hiện tượng hạ đường huyết trong dịp Tết?
Cũng theo TS.BS. Nguyễn Quang Bảy, có nhiều lý do khiến người bệnh đái tháo đường bị hạ đường huyết trong ngày Tết như ăn ít, ăn chậm hoặc bỏ bữa; vận động nhiều (do đi bộ nhiều, leo núi…). Sai liều insulin hoặc thuốc uống cũng rất hay gặp do ăn không đúng bữa hoặc ngủ dậy muộn nên người bệnh có xu hướng uống/ tiêm gộp liều thuốc. Bác sĩ cũng lưu ý rằng, người bệnh uống rượu nhiều sẽ ức chế gan sản xuất glucose dẫn đến hạ đường huyết nặng. Đặc biệt khi chỉ uống rượu mà không ăn hay ăn ít thì rất dễ bị hạ đường huyết.
Người bệnh đái tháo đường cần tránh suy nghĩ kiêng khem quá mức ngày Tết như ăn ít, không dám ăn cỗ Tết. Đồng thời cũng phải tránh tư tưởng kiêng đến bệnh viện dù rất mệt, sốt cao hay hạ đường huyết nặng.
Cách phòng tránh hạ đường huyết trong dịp Tết
Để phòng tránh hạ đường huyết, người bệnh đái tháo đường cần ghi nhớ những lời khuyên sau đây của TS.BS. Nguyễn Quang Bảy:
Duy trì nếp sinh hoạt lành mạnh: Mặc dù trong những ngày Tết, mọi nếp sống có thể bị đảo lộn nhưng người bệnh cần cố gắng duy trì nếp sống giống như ngày thường.
Giữ ổn định giấc ngủ như ngày thường: Giấc ngủ có vai trò quan trọng ảnh hưởng đến tình trạng đề kháng insulin ở người bệnh đái tháo đường. Nếu thời gian ngủ - thức bị thay đổi có nguy cơ ảnh hưởng đến mức đường huyết
Thường xuyên tập thể dục: Giữ chế độ tập luyện để giúp tiêu hao năng lượng dư thừa từ các bữa ăn ‘thừa đạm’ trong ngày Tết. Tuy nhiên, cần chú ý không luyện tập quá mức vì dễ xảy ra nguy cơ hạ đường huyết. Luôn mang theo kẹo, bánh, viên glucose... để kịp thời bổ sung đường khi thấy có dấu hiệu hạ đường huyết.
Việc rất quan trọng là phải tiêm và uống các loại thuốc đầy đủ và đúng giờ. Lưu ý là các thuốc đái tháo đường (tiêm và/hoặc uống) thường được dùng trước hoặc sau các bữa ăn chứ không phải là theo đúng một giờ cố định.
Kiểm soát chế độ dinh dưỡng
Ăn đủ số bữa và đúng giờ, tuyệt đối tránh bỏ bữa dù ngủ dậy muộn.
Đo đường huyết thường xuyên hơn, có thể 2-4 lần/ ngày, cả sau ăn nhất là sau khi ăn nhiều, ăn đồ ăn lạ.
Khi thấy cỗ ngon, muốn ăn thêm thì có thể tiêm thêm 1-2 đơn vị insulin nhanh trước ăn.
Giữ ấm cơ thể, uống đủ nước. Người bệnh đái tháo đường vẫn được phép nhấp chút bia rượu trong các bữa ăn đầu năm cùng gia đình, nhưng luôn phải tự nhắc nhở về nguy cơ hạ đường huyết có thể xảy ra để không sa vào uống nhiều hơn mức cho phép. Tốt nhất uống rượu vang, hạn chế uống rượu mạnh. Cần nhớ nhất là không uống rượu, bia khi đói. Nên kiểm tra lượng đường huyết trước và sau khi uống rượu bia.
Người bệnh đái tháo đường không được bỏ bữa trong ngày. Trước khi tập thể dục cũng cần ăn nhẹ, đề phòng nguy cơ hạ đường huyết.
