“Tiếng hát vượt thời gian” Thái Thanh đã qua đời vào 11 h50 ngày 17/3/2020 tại hạt Orange, Nam California, Hoa Kỳ, hưởng thọ 86 tuổi. Cuộc đời và giọng ca của bà giống như cuốn tiểu thuyết li kỳ, mở trang nào cũng hấp dẫn độc giả.
Người phong cho Thái Thanh danh hiệu “Tiếng hát vượt thời gian” chính là nhà văn Mai Thảo. Tiếng hát Thái Thanh gắn liền với những tình khúc Phạm Duy. Bà sinh ra trong gia đình 5 anh em. Anh cả là Phạm Đình Sỹ. Anh thứ là Phạm Đình Viêm tức Hoài Trung, chị là Thái Hằng, anh thứ tư là Phạm Đình Chương tức Hoài Bắc. Quê ngoại Thái Thanh ở Sơn Tây, còn bà sinh ra ở làng Bạch Mai, Hà Nội.
 |
Thái Thanh ngày ấy...
Trong cuộc phỏng vấn trước đây ở hải ngoại, Thái Thanh nói bà bắt đầu đi hát từ khi mới 13, 14 tuổi. Nữ danh ca không nhớ rõ bài hát đầu tiên mình biểu diễn là bài gì, chỉ nhớ chắc chắn đó là một sáng tác của Phạm Duy: “Hồi đó, năm 14 tuổi, anh Phạm Duy cứ dùng tôi làm cái cớ lấy điểm với chị Thái Hằng, chị ruột của tôi. Năm đó Thái Hằng khoảng 21 tuổi. Không lạ gì mà hồi đó đã có bài “Giòng sông xanh" nhạc Johann Strauss lời Việt. Ông Phạm Duy đã đặt lời Việt cho bài “Giòng sông xanh” để cho cô Thái Thanh bé xíu hát thì mới lấy điểm được với bà Thái Hằng”.
 |
Thái Hằng, kết hôn với nhạc sỹ Phạm Duy (áo hồng), Thái Thanh (áo vàng)
Điều gì đã giúp Thái Thanh trở thành “đệ nhất danh ca”, thành “Tiếng hát vượt thời gian”? Bao nhiêu phần trăm của rèn luyện và bao nhiêu phần trăm thiên phú? Sinh thời, Thái Thanh xác nhận: Bà tự học, nhạc lý cũng như xướng âm bà đặt mua sách từ bên Pháp: “Có gì khó tôi hỏi anh Phạm Đình Chương. Anh Chương là thầy dạy tôi. Anh có lần nói: “Cô có cái đặc biệt là trước khi tôi dạy thì cô đã biết rồi”. Thái Thanh cho rằng, sự nghiệp của bà vẻ vang vậy bởi trời ưu ái ban: “Trời cho tôi giọng. Trời còn cho tôi hai lá phổi rất rộng”. Nữ danh ca Ý Lan từng khen mẹ: “Mỗi lần con nghe mẹ hát, nghe mẹ xướng âm, con có cảm tưởng như tất cả buồng phổi của mẹ đã mở ra”.
 |
Danh ca Ý Lan và bức chân dung mẹ, giọng ca huyền thoại Thái Thanh
Thái Thanh không phải một mỹ nhân sắc nước hương trời nhưng bà sở hữu đôi mắt đầy biểu cảm và đôi bàn tay đẹp đến phụ nữ cũng phải trầm trồ. Danh ca Khánh Ly từng nói với Thái Thanh: “Nếu cháu là chồng của cô, cháu đành phải để cô đi hát trước khán giả, nhưng cháu sẽ giữ hai bàn tay cô ở lại nhà, cháu không cho ai được nhìn thấy hai bàn tay ấy khi cô hát”.
Năm 2004, Thái Thanh xuất hiện trên sân khấu Thúy Nga cùng con gái Ý Lan trong liên khúc “Nụ tầm xuân- Bài ca sao” (sáng tác: Phạm Duy). Lúc này bà đã 70 tuổi, mái tóc đã bạc trắng, song giọng hát vẫn đắm say, phong cách vẫn duyên dáng và bà cũng không quên khoe đôi tay đẹp được sơn tông đỏ trầm sang trọng.
 |
Giọng ca, phong cách và đôi bàn tay được thời gian bỏ quên
Ngoài giọng ca đẹp cùng phẩm chất nghệ sỹ đáng trọng, Thái Thanh còn được nhắc đến như một người có nghi lực sống vô song. Bà từng bị tai biến mạch máu não năm 2000, mất trí nhớ, không còn nhận ra người thân. Nhưng nhờ nỗ lực tuyệt vời, bà dần khôi phục trí nhớ, đã có thể nhớ được chút ít lời bài hát. Năm 2004, trong “Lễ của mẹ” (Mother’s day) Thái Thanh đã lên sân khấu trình diễn “Ngày xưa Hoàng Thị” với phong cách trẻ trung như nữ sinh.
 |
Một huyền thoại tỏa sáng nhờ tự học và năng khiếu trời ban
Ngoài sáng tác của Phạm Duy, Thái Thanh còn thành công trong những sáng tác của Phạm Đình Chương, Trầm Tử Thiêng… Bà nói: “Bảo rằng thích đặc biệt một nhạc sỹ nào thì câu trả lời là không. Thích một bài hát nào thì tôi hát với tất cả tâm hồn, không cứ bài hát đó là của ai”. Nhà thơ Đỗ Trung Quân vừa viết những dòng trên trang cá nhân: “Giọng hát này không chỉ một vài dòng ngắn ngủi mà xong được. Nó phải nghìn trang. Chia tay bà một danh ca không cần ai phong tặng, không ai đủ tư cách phong tặng ngoài thời gian”.
Chân dung Thái Thanh, tác phẩm của họa sỹ Đinh Trường Chinh 
