Mặc dù trận chung kết giải vô địch bóng bầu dục Mỹ NFL, còn gọi là Super Bowl, vẫn là sự kiện truyền hình được nhiều người theo dõi nhất, theo thống kê, số người chơi bóng bầu dục ở Mỹ “chỉ” là 3,5 triệu. Trong khi đó, hàng năm có gần 20 triệu lượt người tham gia (và về đích) ở các giải chạy bộ chính thức trong hệ thống của Hội chạy bộ Hoa Kỳ.
Đó là chưa tính hàng triệu người khác không tham gia thi, nhưng vẫn miệt mài chạy bộ mỗi tuần, coi đó như một phần không thể thiếu của cuộc sống. Rất khó có được con số chính xác, nhưng số liệu của Hiệp hội công nghiệp thể thao và sức khoẻ Hoa Kỳ (Sport and Fitness Industry Association) năm 2012 cho thấy có 29,4 triệu người Mỹ chạy tối thiểu 50 ngày 1 năm, cùng với đó là gần 45 triệu đôi giày chạy bộ được bán ra trong năm.
Điều đáng chú ý là trên khía cạnh thể thao đỉnh cao, Mỹ không phải là cường quốc của môn chạy bộ đường dài. Nếu như ở những cự ly ngắn, điền kinh Mỹ vẫn đang là một thế lực trên đường chạy Olympic thì các cự ly tính từ 5.000 m trở lên, đặc biệt là marathon 42 km, đã từ lâu là lãnh địa độc chiếm bởi các VĐV Kenya hay Ethiopia. Cho đến tháng 4 năm nay, Desiree Linden mới là nữ VĐV người Mỹ đầu tiên sau hơn 30 năm giành chiến thắng ở trận đánh trên sân nhà Boston Marathon, giải marathon lâu đời và uy tín nhất trên thế giới.
Trong khi xuất phát điểm của các VĐV chạy bộ châu Phi là chạy để kiếm sống, để thay đổi cuộc đời,… thì cộng đồng chạy bộ ở Mỹ phần lớn là dân nghiệp dư. Có đến 99% người chạy bộ trên đường là công dân Mỹ bình thường. Có thể là một anh chàng 100 kg đang muốn giảm bớt cân nặng, một thanh niên nai nịt mũ áo đầy đủ tập luyện cho một giải siêu marathon 100 km, hay một cụ bà 60 tuổi nhưng vẫn hàng ngày chậm rãi rải bước 5-6 dặm.
Không ai nói rằng người Mỹ có lối sống thực sự lành mạnh. Tỷ lệ béo phì của quốc gia này còn rất cao, cứ 3 người Mỹ có 1 người bị tăng huyết áp, 2,5 người có 1 người bị đái tháo đường. Nhưng tôi vẫn gặp khá nhiều người béo phì trên đường chạy, thậm chí là đeo số bib để chạy thi. Có lẽ với họ, tập thói quen chạy bộ là bước đi đầu tiên để thay đổi các hành vi sức khoẻ.
Mỗi buổi sáng sớm hay chiều muộn, mỗi ngày cuối tuần, từ các bãi biển dọc vịnh San Francisco tới các hoang mạc ở Arizona hay Texas, từ những rặng núi ở bang Colorado miền Trung nước Mỹ tới con đường nối từ đồi Capitol tới tháp bút chì ở thủ đô Washington DC, đâu đâu bạn cũng gặp người chạy bộ. Nhiều người vừa chạy vừa dắt chó chạy cùng, nhiều cặp vợ chồng cùng chạy và thay phiên nhau đẩy xe đẩy cho con. Thật thú vị khi liên tục giáp mặt những người cùng sở thích đang mướt mồ hôi trên đường chạy, gật đầu chào nhau, và cùng làm động tác “thumb up” đầy khích lệ.
Nếu du lịch San Francisco, bạn có thể trải nghiệm cảm giác chạy bộ qua cầu Cổng Vàng, bởi có riêng làn đường cho người chạy bộ và đi xe đạp. Dân chạy bộ ở Mỹ có câu “There’s no better way to see America the Beauty than during a run” (tạm dịch: Chạy là cách tốt nhất để chiêm ngưỡng nét đẹp Mỹ).
Khi tản bộ trong công viên trung tâm (Central Park) ở thành phố New York ngày giữa tuần, cứ 5-10 giây tôi lại gặp một tốp chạy bộ băng qua. Lòng đường trong công viên khá rộng (tầm 12-15 m), đủ chỗ cho cả chạy bộ, đi bộ, đạp xe, lướt pa-tanh, nhưng dân chạy đường dài vẫn chiếm số lượng áp đảo.
Nhiều nhân vật nổi tiếng của Mỹ cũng là tín đồ của bộ môn này. Cựu tổng thống George W. Bush từng hoàn thành cự ly marathon (42 km) trong 3 giờ 45 phút. Nữ hoàng truyền hình Oprah Winfrey chạy marathon trong khoảng 4 tiếng rưỡi. Tài tử điện ảnh Robin Williams (người đã tự sát hồi năm 2014) cũng là một tay chạy bộ có hạng, từng chạy 10 km trong 31 phút.
Hệ quả là hàng năm ở Mỹ có vô số giải chạy. Gần như cuối tuần nào, ở bang nào cũng có thi chạy, dân chạy bộ tha hồ thử sức hoặc lấy làm động lực tập luyện. Các nhà tổ chức thì thu bộn tiền bởi cộng đồng chạy đường dài quá đông đảo. Trang marathons.ahotu.com thống kê có 2.500 cuộc thi bán marathon, 900 cuộc thi marathon, 1.000 cuộc thi ultra-marathon ở Mỹ, dành cho một cộng đồng trên 300 triệu dân.
Việt Nam trước đây gần như không có giải marathon nào, gần đây số giải chạy ngày càng nhiều. Ngay cả một giải việt dã lâu đời, trước kia chỉ dành cho VĐV chuyên nghiệp như giải chạy báo Tiền Phong, từ mấy năm nay cũng có cự ly 42,2 km, mở rộng cho cả những người chơi thể thao phong trào.
Có lẽ không hề ngẫu nhiên khi chúng ta liên tưởng số lượng giải chạy marathon với trình độ phát triển kinh tế văn hoá của một quốc gia.
