Tết Tân Sửu 2021, nhóm “Người Dao Việt Nam- Gắn kết từ bản sắc” đã tổ chức chương trình “Hoa chuối rừng xuống phố - Tết ấm lên bản Dao”. Trong số những bạn trẻ người Dao bán hoa chuối tết có một chàng trai chỉ có một cánh tay. Đó là Lý Dào Quyên. Quyên sinh ra ở xóm Lũng Luông, xã Vũ Nông, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng, trong gia đình Dao đỏ. Mẹ Quyên chỉ nói được vài câu tiếng Kinh, không biết chữ. Bố Quyên biết chữ, có thể giao tiếp bằng tiếng Kinh, tuy không sõi. Chị gái của Lý Dào Quyên phải bỏ học khi mới lên lớp 5 để phụ giúp cha mẹ mưu sinh. Em gái của Quyên năm nay lên lớp 9 cũng đã bỏ học vì học không vào, không theo kịp bài vở trên lớp. Kinh tế gia đình phụ thuộc hoàn toàn vào việc làm ruộng, làm rẫy.
Những năm Quyên học cấp 1, gia đình chưa biết đến hạt gạo, cả nhà chỉ ăn ngô thay cơm. Mãi đến khi Quyên lên cấp 2 mới được ăn cơm độn ngô, thức ăn không có gì ngoài rau xanh hái ngoài vườn. Năm lên lớp 4, vào kỳ nghỉ hè, Quyên bị tai nạn điện cao thế, do cố chọc tổ chim. Cha mẹ chạy vạy vay mượn đưa Quyên xuống thủ đô chữa bệnh, 3 tháng hè trong bệnh viện, mạng sống của Quyên được bảo toàn nhưng không thể cứu được cánh tay phải. Mất một cánh tay, Quyên vẫn tiếp tục đến trường. Trường cách nhà 7 cây số, từ khi mới cắp sách đến trường cho đến hết cấp 2, cậu bé người Dao vẫn bước bộ đi học. Sang cấp 2, Quyên ý thức rõ ràng về cái nghèo của gia đình khi quan sát vật dụng trong nhà: “Cả nhà chỉ có một cái xe để di chuyển, mà là mua xe cũ. Mãi rồi gia đình cũng mua được một cái ti vi nhưng ti vi hỏng cũng không có tiền sửa, đến bây giờ vẫn không có tiền mua cái mới”.
Càng ý thức về cái nghèo, Lý Dào Quyên càng cố gắng học hành. Cha mẹ Quyên cũng động viên con trai: “Không làm được gì thì đi học đi”. Quyên phải luyện làm mọi việc bằng tay trái, nấu ăn, quét nhà, giặt giũ… Nhưng khổ nhất là luyện viết. Ban đầu Quyên không thể ghi chép theo lời giảng của giáo viên, năm đầu tiên sau tai nạn, Quyên không đạt thành tích trong học tập. Nhưng những năm sau, Quyên là học sinh khá, lên cấp ba, chàng trai mất một tay còn được vào lớp chọn. Quyên ra thị trấn học hết cấp 3, làm quen với cuộc sống xa nhà từ đó. Học hết cấp 3 nhiều người bảo, thế cũng nhiều chữ rồi, không cần học nữa, về nhà đi kiếm sống và lấy vợ là vừa. Nhưng Quyên vẫn muốn học đại học. Chàng trai người Dao muốn trở thành luật sư nên đăng ký dự tuyển hai trường: Đại học Luật Hà Nội và Đại học Mở Hà Nội. Cuối cùng, chàng trúng tuyển Đại học Mở Hà Nội. Hiện nay, Quyên đang là sinh viên năm thứ hai khoa Luật, Trường Đại học Mở Hà Nội.
 |
| Lý Dào Quyên và tiến sỹ Bàn Tuấn Năng - Ảnh: NVCC |
Quyên kể: Biết tin Quyên mới trúng tuyển đại học, bố mẹ Quyên vừa mừng, vừa lo. Cả nhà chỉ còn vỏn vẹn 1,5 triệu đồng, hai vợ chồng đưa hết cho con. Lý Dào Quyên xuống thủ đô nhập học với “gia tài” của mẹ cha, 1,5 triệu đồng, cùng bao gạo quê và nồi, chảo… Giữa lúc bỡ ngỡ, bơ vơ Quyên đã được nhóm “Người Dao Việt Nam- Gắn kết từ bản sắc” giúp đỡ. Hiện nay, Quyên đang được tiến sỹ Bàn Tuấn Năng, cháu của cố nhà thơ Bàn Tài Đoàn, hỗ trợ chỗ ở. Quyên coi tiến sỹ Bàn Tuấn Năng như người thầy, như người cha tinh thần. Chính tiến sỹ Năng đã kết nối, đưa Lý Dào Quyên lên ti-vi, lên báo, từ đó chàng trai người Dao nhận được sự tương trợ từ cộng đồng. Nhưng không ỷ lại sự tương trợ, Quyên vẫn đi làm thêm theo sự hướng dẫn của tiến sỹ Năng.
Đã hai mùa tết, Quyên không về nhà, mà ở lại thủ đô kiếm thêm thu nhập. Năm ngoái, chàng trai một tay tham gia chương trình bán hoa chuối rừng. Năm nay, Lý Dào Quyên lại đi bán hàng tạp hóa dịp tết, được trả công 1 triệu đồng/ngày. Quyên đã tự lo liệu việc ăn, học của mình ở thủ đô, không cần xin “tài trợ” từ gia đình nữa. Về chuyện tình yêu, chàng Dương Quá người Dao thật thà “bật mí”: Đã từng có bạn gái ở quê nhưng chia tay rồi. Theo cảm nhận của Lý Dào Quyên, nhiều bạn gái rất cởi mở, thân thiện, không “soi” khiếm khuyết của “đối phương” nhưng một số bạn gái có thái độ ngược lại. Quyên chấp nhận mọi ánh nhìn, chàng trai không còn mặc cảm vì mất một cánh tay.
