Nhưng người ta khó mà dùng cụm từ càng ngày càng trong hai câu dưới đây:
- Căn phòng ngày càng tối dù ráng vàng chiều đông vẫn ánh lên (Thử vai, Trần Thanh Bình dịch, NXB Hội Nhà văn 2009, tr. 193).
- Shaw tiếp tục di chuyển... Ông đang tiến ngày càng gần Katie hơn (Truy tìm sự thật, Trần Quý Dương dịch, NXB Văn hóa Thông tin 2009, tr. 419).
Gần như chỉ trong một vài giờ đồng hồ, như câu trên, và trong mấy phút, như câu dưới. Làm gì dài đến ngày qua ngày ở đây. Đành rằng càng ngày càng là một thành ngữ, không đòi hỏi phải chiết tự chi li, nhưng cũng không thể càng ngày càng chỉ trong vòng vài giờ vài phút.
Ta thử thay chữ ngày càng trong hai câu này bằng: mỗi lúc một tối, mỗi lúc một gần, càng lúc càng gần… Từ ngữ thay thế còn có thể nhiều nữa, không hề thiếu.
Chỉ có hai người được gọi là đẻ
Quan hệ huyết thống, người ta còn gọi là quan hệ ruột thịt. Chung một dòng máu, giọt máu đào hơn ao nước lã. Cùng khúc ruột của tổ tiên ông bà cha mẹ, máu chảy ruột mềm. Từ đấy mà gọi là chú bác ruột, cô cậu ruột, cô dì ruột, anh chị em ruột. Ngược trở lên, với người trên, không ai gọi là ông bà ruột, cụ kỵ ruột.
Cũng có khi đây đó người ta còn gọi là cha ruột, mẹ ruột. Chữ mẹ ruột còn khả dĩ, vì con là từ khúc ruột của mẹ cắt rốn mà ra, chứ con đâu có từ khúc ruột nào của cha. Bố ruột, cha ruột, nghe nhiều mà thành quen, thực ra nó vẫn vênh vênh vướng vướng.
Cha đẻ, mẹ đẻ. Cha không đẻ được, tất nhiên, nhưng chắc chắn cha có liên quan đến quá trình hoài thai và sinh đẻ. Không đẻ, nhưng gọi là cha đẻ bố đẻ thì đúng đắn và đúng nghĩa. Và chỉ có hai người được gọi kèm chữ đẻ mà thôi, cha và mẹ.
Cũng chỉ cha và mẹ mới được gọi là thân sinh. Hai cụ thân sinh của tôi, hoặc song thân của tôi. Cha là thân phụ, mẹ là thân mẫu.
Không ai gọi ông đẻ bà đẻ (trừ khi gọi sản phụ là bà đẻ, và cái nhau của sản phụ thì gọi là cái rau bà đẻ). Không ai gọi cô đẻ, dì đẻ, chị đẻ, em đẻ. Đã có cô ruột, dì ruột, chị ruột, em ruột.
Một số vùng quê, con vẫn gọi mẹ là đẻ. Đẻ ơi đừng có lấy chồng, bỏ con ở lại nỗi lòng bơ vơ. Đấy là đứa con thơ khẩn cầu người mẹ góa chồng rằng mẹ đừng có đi bước nữa.
