Chiều 15/11, Bộ NN&PTNT, Báo Nông thôn Ngày nay đã phối hợp tổ chức Hội thảo “Tái cơ cấu nông nghiêp, thích ứng với biến đổi khí hậu”.
Theo đó, nông nghiệp đóng vai trò hết sức quan trọng trong đời sống phát triển kinh tế - xã hội của nước ta không chỉ với 70% dân số sống ở nông thôn, 46% lao động mà quan trọng hơn là chính nông nghiệp là trụ đỡ trong những giai đoạn khủng hoảng kinh tế, năm 2016 cũng chứng minh rất rõ điều này.
Tuy nhiên, sau một giai đoạn tăng trưởng nhanh, GDP nông nghiệp Việt Nam có xu hướng tăng trưởng chậm lại, giảm từ 4,5% năm 1995-2000 xuống còn 3,8% giai đoạn 2000-2005 rồi 3,4% giai đoạn 2006-2011, chỉ còn 2,7% năm 2013 và 2,41% năm 2015. Đặc biệt, 6 tháng đầu năm 2016, lần đầu tiên tăng trưởng ngành nông nghiệp giảm 0,18% và cả năm 2016 dự kiến mức tăng trưởng của ngành chỉ đạt từ 1,2-1,4%. Sự suy giảm không chỉ ảnh hưởng tới mục tiêu kinh tế cho riêng ngành nông nghiệp mà còn tác động tiêu cực đối với bình ổn kinh tế vĩ mô, giảm động lực tăng trưởng chung của toàn nền kinh tế, giảm thu nhập việc làm cho người dân, cản trở công cuộc xóa đói giảm nghèo, có thể làm mất ổn định chính trị - xã hội, đặc biệt là khu vực nông thôn Việt Nam.
 |
Các chuyên gia "hiến kế" tái cơ cấu nông nghiệp
Không chỉ có vậy, Việt Nam được cho là một trong 3 nước dễ bị tổn thương nhất trên thế giới với các tác động của biến đổi khí hậu và nước biển dâng.
Theo tính toán của Bộ NN&PTNT, trong giai đoạn từ 2016-2020, nguồn kinh phí cần để khắc phục những hậu quả do El Nino gây ra là hơn 25.000 tỷ đồng. Trước mắt, trong năm nay sẽ cần 3.734 tỷ đồng để hỗ trợ giống khôi phục sản xuất, cung cấp thiết bị lọc nước, sửa chữa công trình cấp nước sinh hoạt và nâng cấp công trình phòng chống hạn, mặn cấp bách.
Phát biểu tại hội thảo, đi sâu phân tích, đề xuất các giải pháp giúp ngành nông nghiệp ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu nói chung, hiện tượng hạn hán khốc liệt nói riêng, Th.s Nguyễn Xuân Kiều, Viện Khoa học thủy lợi Việt Nam cho biết: Đẩy mạnh áp dụng công nghệ tưới tiết kiệm là cách làm hiệu quả, thể hiện ưu điểm rõ nét đối với từng loại cây trồng.
Ví dụ điển hình là đối với cây cà phê, hiện nay, tư duy tưới cà phê ở Việt Nam vẫn là phải tưới tận gốc, lãng phí nước. Tại vùng Tây Nguyên, nếu áp dụng tưới tiết kiệm có thể đủ nước cho gấp đôi diện tích cà phê hiện có mà không cần lo lắng ảnh hưởng tới mạch nước ngầm. Nghiên cứu chứng minh rằng, áp dụng tưới tiết kiệm giúp tiết kiệm 45-50% nước, 50% phân, 90% nhân công chăm sóc, bón phân, đồng thời tăng 60% lợi nhuận sản xuất cà phê.
Ngoài cà phê, với nhiều loại cây nông nghiệp quan trọng khác như cao su, mía, hồ tiêu, rau…, áp dụng tưới tiết kiệm cũng đem lại những lợi ích thiết thực. Cụ thể, đối với cây mía, nếu không được tưới nước, mía chỉ cho năng suất trung bình 50-60 tấn/ha. Tuy nhiên, khi được áp dụng biện pháp tưới tiết kiệm, năng suất mía có thể đạt 120 tấn/ha, thậm chí có nơi lên tới 160 tấn/ha, góp phần quan trọng gia tăng tính cạnh tranh cho mặt hàng này.
Với chi phí đầu tư tưới tiết kiệm khoảng 50-60 triệu đồng/ha, theo ông Kiều, tiền đầu tư không phải là vấn đề mấu chốt. Điều quan trọng là phải hiểu đúng bản chất cũng như lợi ích của tưới tiết kiệm. Ở Việt Nam hiện nay, nhiều người vẫn cho rằng tưới tiết kiệm là tưới kiểu nhỏ giọt, thật ít nước. Tuy nhiên, thực chất tưới tiết kiệm là “vi tưới”, nghĩa là tưới theo nhịp sinh học của cây trồng, xem cây cần bao nhiêu là đủ, tập trung tưới vào bộ rễ của cây.
TS. Trần Đại Nghĩa, Viện chính sách và chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn cho biết, từ cuối năm 2014 đến 2016, tác động của hiện tượng thời tiết Elnino, 18 tỉnh thành tuyên bố tình trạng thiên tai cụ thể là ĐBSCL, Tây Nguyên, Nam Bộ đang phải hứng chịu tình trạng hạn hán, xâm thực mặn, môi trường trên diện rộng. Ước tính thiệt hại khoảng 15.000 tỉ đồng.
 |
TS. Trần Đại Nghĩa, Viện chính sách và chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn
Theo TS Nghĩa, đây là cơ hội để ngành nông nghiệp tái cơ cấu, tìm cách thích ứng với biến đổi khí hậu. Chẳng hạn như diện tích đất bị nhiễm mặn ở ĐBSCL có thể không trồng được lúa nhưng có thể chuyển sang nuôi trồng thủy sản. Ngoài ra, cũng cần nghiên cứu cho việc phải chi trả thủy lợi phí đối với khu vực nông nghiệp tập trung để họ hạch toán vào giá cả sản xuất để nông dân và doanh nghiệp sử dụng nước tiết kiệm hơn, tránh lãng phí như hiện nay.
