Trên đây là nhận định của Thiếu tướng Lê Văn Cương, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu chiến lược quân sự, Bộ Công an sau khi hải quân Mỹ đã điều tàu khu trục USS Higgins và tuần dương hạm USS Antietam đi qua vùng biển trong phạm vi 12 hải lý quanh các đảo Cây, Linh Côn, Tri Tôn và Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam.
Ngày 27/5, Bộ Quốc phòng Trung Quốc ngang nhiên ra một thông báo ngắn chỉ trích việc Mỹ điều tàu chiến đi qua vùng biển trong phạm vi 12 hải lý quanh các đảo thuộc quần đảo Hoàng Sa và gọi đây là hành động khiêu khích. Thông cáo này cho biết, máy bay và tàu Trung Quốc đã được điều động để cảnh báo chiến hạm Mỹ phải rời đi.
Theo tướng Lê Văn Cương, các tàu tuần tra của Mỹ đang thực hiện quyền đi lại tự do trên đường hàng hải quốc tế đã được cộng đồng quốc tế thừa nhận. Đó là vùng tàu thuyền được phép đi lại tự do theo công ước của LHQ về luật biển UNCLOS, 1982, Trung Quốc không có quyền cấm. Yêu sách của Trung Quốc là trái với luật pháp quốc tế.
Trung Quốc phản đối vì họ quan niệm đó là vùng biển của họ. Thế nhưng, đó là quan niệm của Trung Quốc mà không được nước nào thừa nhận.
Nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu chiến lược quân sự, Bộ Công an cho rằng, Trung Quốc đã gây ra bao chuyện phi pháp. Việc họ xây dựng các bãi đá ngầm, xây dựng sân bay, lắp radar ở Biển Đông là vi phạm luật pháp quốc tế. Việc Trung Quốc quân sự hóa biển Đông, quân sự hóa ở Trường Sa cũng vi phạm luật pháp quốc tế. Biển Đông có phải "ao nhà" của Trung Quốc đâu mà họ muốn làm gì thì làm.
Trước đó, một quan chức Lầu Năm Góc giấu tên cho biết, hải quân Mỹ đã điều tàu khu trục USS Higgins và tuần dương hạm USS Antietam đi qua vùng biển trong phạm vi 12 hải lý quanh các đảo Cây, Linh Côn, Tri Tôn và Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam. Đây là một phần trong hoạt động tuần tra duy trì tự do hàng hải (FONOP) trên Biển Đông của hải quân Mỹ nhằm thể hiện trước sự "thách thức với tuyên bố chủ quyền hàng hải quá mức của Trung Quốc".
Cuộc tuần tra diễn ra chỉ hơn một tuần sau vụ oanh tạc cơ chiến lược Trung Quốc diễn tập cất hạ cánh tại đường băng trên đảo Phú Lâm, cũng như việc Bắc Kinh triển khai trái phép các hệ thống tên lửa phòng không HQ-9 tới quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam.
Không quân Trung Quốc thông báo hôm 18/5 về việc lần đầu tiên đưa các máy bay ném bom của nước này ra một đảo trên biển Đông.
Ngày 21/5, trả lời câu hỏi của phóng viên về việc Trung Quốc cho máy bay ném bom tiến hành các hoạt động diễn tập trên quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng khẳng định: “Việt Nam yêu cầu Trung Quốc chấm dứt ngay các hành động nêu trên, không được tiến hành quân sự hóa, nghiêm túc tôn trọng chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa, tuân thủ nghiêm túc Thỏa thuận những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam - Trung Quốc, Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông giữa ASEAN và Trung Quốc (DOC), tạo bầu không khí thuận lợi cho việc duy trì môi trường hòa bình, ổn định và hợp tác trong khu vực".
