Với gần 128.000 người chết, Anh có số ca tử vong vì COVID-19 cao thứ năm thế giới, cao hơn nhiều so với ước tính ban đầu của chính phủ về trường hợp xấu nhất là 20.000 người.
Trong suốt bảy giờ làm chứng trước một ủy ban quốc hội ngày 26/5, cựu cố vấn Thủ tướng Anh - ông Dominic Cummings đã đưa ra nhiều thông tin gây sốc để chứng minh với các nghị sĩ rằng ông Johnson giống như “một chiếc xe đẩy hàng mất điều khiển”.
“Mọi người đều kêu gào về việc phong toả. Họ kêu gọi hãy vạch ra một chính sách rõ ràng và tuân thủ nó”, Cummings nói. “Nhưng không ai có thể tìm ra cách giải quyết vấn đề của thủ tướng. Ông ấy như một chiếc xe đẩy hàng mất điều khiển trong siêu thị, đâm vào hết chỗ này đến chỗ khác.”
Cummings cho biết chính phủ của ông Johnson hoàn toàn không có sự chuẩn bị, “thiếu kế hoạch, thiếu hiểu biết, thiếu nhanh nhạy và không có khả năng lãnh đạo”.
Khi dịch có nguy cơ bùng phát vào tháng 2/2020, nhiều bộ trưởng đã vắng mặt vì đi trượt tuyết. Ban đầu, ông Johnson cũng cho rằng virus mới chỉ là trò hù doạ, Cummings nói.
Cựu cố vấn cho biết các quan chức còn lo ngại ông Johnson sẽ yêu cầu Cố vấn Y tế Trưởng Chris Whitty tiêm virus SARS-CoV-2 cho ông trực tiếp trên TV để chứng minh nó lành tính.
"Khi công chúng cần chúng tôi nhất, chính phủ đã thất bại", Cummings nói. "Hàng vạn người chết không cần chết."
Thủ tướng Johnson đã mắc COVID-19, và được chuyển đến phòng chăm sóc đặc biệt trong bệnh viện. Sau đó, ông Johnson cho biết chính phủ đã chuẩn bị cho kịch bản thủ tướng qua đời.
 |
Ông Dominic Cummings được các nghị sĩ đặt câu hỏi về phản ứng của chính phủ Anh trước đại dịch COVID-19 trong phiên lấy lời khai ngày 26/5. Ảnh: Reuters |
Cựu cố vấn Cummings cho rằng chính quyền bị chi phối bởi tư tưởng nhóm, và được điều hành bởi các bộ trưởng như Bộ trưởng Y tế Matt Hancock, người mà theo ông nên bị sa thải vì nói dối công chúng và chính phủ.
Những lời công kích của Cummings cho đến nay chưa làm giảm độ tín nhiệm của ông Johnson. Nhưng lời khai của Cummings có khả năng sẽ thúc đẩy các luồng giám sát rộng rãi của một cuộc điều tra công khai vào năm tới về phản ứng của chính phủ với COVID-19.
Cummings, chiến lược gia đứng sau chiến dịch Brexit năm 2016 và chiến thắng trong cuộc bầu cử long trời lở đất của ông Johnson vào năm 2019, đã rời phố Downing vào cuối năm ngoái, mang theo đồ đạc cá nhân của mình trong một chiếc hộp, sau khi bất đồng với thủ tướng.
Ông nói rằng phương Tây đã thất bại trong cuộc khủng hoảng COVID-19, và các quan chức Anh đã phản đối ý tưởng rằng họ nên noi gương các nước châu Á trong việc kiểm soát tình hình:
"Sự thật là các bộ trưởng cấp cao, quan chức cấp cao, cố vấn cấp cao như tôi, đã thiếu hụt một cách thảm hại các tiêu chuẩn mà công chúng có quyền mong đợi về chính phủ của mình trong một cuộc khủng hoảng như thế này."
Cummings đề cập đến các cuộc họp đầu năm 2020, khi một số quan chức bắt đầu lo ngại rằng sự phản đối của ông Johnson đối với việc phong toả là một sai lầm chết người.
Helen MacNamara, phó Thư ký nội các, được cho là đã phải thốt lên rằng: “Tôi nghĩ đất nước này đang đứng trước thảm họa. Tôi nghĩ chúng ta sẽ giết hàng ngàn người.”
Cummings đã lặp lại một cáo buộc, mà ông Johnson đã phủ nhận, rằng thủ tướng cuối năm ngoái nói rằng ông thà "để xác người chồng chất" còn hơn là áp đặt một cuộc phong toả lần thứ hai.
Thủ tướng Anh thừa nhận ông mắc phải một số sai lầm, và cần phải rút ra những bài học kinh nghiệm, nhưng các bộ trưởng của ông nói rằng họ phải làm việc nhanh chóng, dưới áp lực, khi đối mặt với một cuộc khủng hoảng lớn.
"Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về mọi thứ đã xảy ra", ông Johnson nói hôm thứ Tư. "Như tôi đã nói trước đây ... Tôi thực sự lấy làm tiếc về những đau khổ mà người dân đất nước này đã phải trải qua."
Ông Johnson chỉ ra rằng chương trình tiêm chủng nhanh chóng của Anh là một thành công sẽ cho phép nền kinh tế phục hồi trước các nước láng giềng.
Thủ tướng Anh đã bác bỏ những lời chỉ trích từ cố vấn cũ của ông Dominic Cummings, nói rằng ông không chấp nhận cáo buộc của Cummings rằng sự chậm trễ của chính phủ đã dẫn đến những cái chết không đáng có.
“Chúng tôi đã nỗ lực hết sức để giảm thiểu thiệt hại về nhân mạng”, ông Johnson khẳng định,
Thủ tướng Anh cũng cho biết: “Việc xử lý đại dịch này là một trong những điều khó khăn nhất mà đất nước này phải làm trong một thời gian rất dài, do đó không có quyết định nào là dễ dàng.”
