Nó không phải bằng đồng, cũng không phải sắt, cũng không phải vàng. Đây là một di tích gây tò mò nhất, một tác phẩm điêu khắc tròn như cái trống được chạm khắc từ đá mềm kiểu như phấn và khắc những biểu tượng bí ẩn, đã bị thất lạc với chúng ta từ thời Stonehenge.
Bảo tàng Anh hôm 12/2 công bố phát hiện một tác phẩm điêu khắc 5.000 năm tuổi mà họ gọi là “tác phẩm nghệ thuật thời tiền sử quan trọng nhất được tìm thấy ở Anh trong 100 năm qua”.
Các nhà khảo cổ học nói rằng, cổ vật này có ý nghĩa sâu sắc, giá mà chúng ta có thể giải mã được. Cổ vật được tìm thấy khu mộ chôn ba đứa trẻ với xương của chúng quấn vào nhau như dây leo, Duncan Garrow, giáo sư về tiền sử tại Đại học Reading (Anh), người đã nghiên cứu vật thể này, cho biết.
Tác phẩm điêu khắc bằng đá phấn (được gọi là trống dù nó thực sự chỉ là một mảnh đá rắn được chạm khắc) được tìm thấy cách Stonehenge nhiều dặm về phía bắc, trên khu đất ngày nay là một điền trang nông thôn gần làng Burton Agnes ở Đông Yorkshire. Vị trí chính xác của khu khai quật vẫn được giữ bí mật.
 |
Bảo tàng Anh gọi chiếc trống, quả bóng bằng đá phấn và đinh ghim bằng xương là “tác phẩm nghệ thuật thời tiền sử quan trọng nhất được tìm thấy ở Anh trong 100 năm qua”. Ảnh: Bảo tàng Anh. |
Bí ẩn nguyên nhân cái chết
Mark Allen, người sáng lập công ty tư vấn khảo cổ Allen Archaeology, người đã phát hiện ra ngôi mộ và chiếc trống, nói với The Washington Post rằng, nhóm của ông đã phát hiện ngôi mộ có hài cốt của ba đứa trẻ, tuổi từ 3 đến 12.
Hai đứa trẻ ít tuổi nhất đối mặt với nhau, mũi chạm mặt, hai bàn tay nắm chặt. Đứa trẻ lớn nhất vòng tay xung quanh họ. “Bọn trẻ đang âu yếm nhau. Đó là một điều khá thấm thía khi chứng kiến”, ông Allen nói.
Theo Allen, có vẻ như cả ba đã chết cùng một lúc. Nếu các nhà khoa học may mắn, họ sẽ phục hồi ADN có thể sử dụng được để tìm hiểu xem ba đứa trẻ có liên quan đến nhau hay không. Allen tự hỏi, liệu nguyên nhân cái chết có thể là bệnh dịch, tai nạn khủng khiếp, chết đuối? “Có vẻ như có điều gì đó kịch tính đã xảy ra, để cộng đồng cùng nhau chôn cất ba đứa trẻ theo cách này”, ông nhận định.
Không có dấu hiệu chấn thương rõ ràng đối với ba bộ hài cốt. Vậy có phải các em bị hiến tế không? Giáo sư Garrow nói: “Việc ba đứa trẻ chết cùng nhau sẽ khiến bạn nhíu mày. Nhưng chúng tôi không biết nguyên nhân”. Sau đó, ông nói rằng không có bằng chứng về hành động bạo lực khiến ba đứa trẻ tử vong.
Sử dụng các dấu vết carbon phóng xạ, các nhà khảo cổ học đã xác định niên đại của ngôi mộ vào thời điểm gần đúng với thời điểm xây dựng Stonehenge, giữa năm 3005 và 2890 trước Công nguyên. Có bằng chứng cho thấy khu mộ được duy trì trong 1.000 năm.
 |
Ba đứa trẻ được tìm thấy với xương đan vào nhau. Ảnh: Allen Archaeology. |
Đồ vật cổ đại bí ẩn hàng đầu ở Anh
Hơn một thế kỷ trước, ba tác phẩm điêu khắc bằng đá phấn khác - gần như giống hệt nhau - được tìm thấy cách khu khai quật lần gần đây nhất khoảng 15 dặm, nằm trong một khu mộ khác và một chỉ chôn một đứa trẻ.
Được gọi là “trống Folkton”, được khai quật vào năm 1889, chúng là “một trong những đồ vật cổ đại bí ẩn và nổi tiếng nhất từng được khai quật ở Anh,” các nhà nghiên cứu cho biết.
Người phụ trách Bảo tàng Anh Neil Wilkin cho biết: “Chúng tôi đã chờ đợi hơn 100 năm để có một trong những đồ vật tuyệt vời này xuất hiện và việc nó lại xuất hiện bên cạnh trẻ em thật đáng kinh ngạc”.
Chiếc trống mới được phát hiện lần đầu tiên được trưng bày trước công chúng trong khuôn khổ triển lãm “Thế giới Stonehenge” của Bảo tàng Anh, khai mạc hôm 11/2.
Các nhà nghiên cứu đang cố giải mã ý nghĩa “bộ ba”. Ba trẻ, một trống ở địa điểm này; ba trống, một trẻ ở địa điểm khác. Trống được đặt bên cạnh đầu của đứa trẻ lớn nhất. Nó là một đồ cúng trong tang lễ, là bùa hộ mệnh? Ông Wilkin và các chuyên gia hiện chưa thể lý giải.
Ông Wilkin cho biết, các hình chạm khắc trên trống - hình xoắn ốc và hình tam giác và một loại biểu tượng đồng hồ cát mà các nhà khảo cổ học gọi là mô típ “con bướm” - gợi nhớ đến những đồ vật được tìm thấy tại các địa điểm thời đồ đá mới: tại khu khảo cổ Ness of Brodgar thuộc quần đảo Orkney của Scotland và tại khu mộ Newgrange ở Ireland .
Những hoa văn và phong cách lặp lại này cho thấy rằng các cộng đồng thời kỳ đồ đá mới đang giao tiếp, có thể chia sẻ niềm tin của họ về thế giới bên kia, tôn giáo, nghi lễ và sự hiểu biết về vị trí của họ trên thế giới.
 |
Các hình chạm khắc trên trống tương tự những hình chạm khắc được tìm thấy ở các địa điểm đồ đá mới khác. Ảnh: Bảo tàng Anh. |
Tại sao không vẽ người, động vật?
Thời kỳ đồ đá mới ở Anh là những người nông dân thời kỳ đầu, họ nuôi gia súc cũng như săn bắn và hái lượm. Họ đã tạo ra nhiều vòng tròn nghi lễ, nổi tiếng nhất là Stonehenge - công trình tượng đài cự thạch thời kỳ đồ đá mới và thời kỳ đồ đồng gần Amesbury ở Anh, thuộc hạt Wiltshire. Họ biết các vì sao, thiên văn học và hình học cơ bản. Và họ có thuyền để kết nối với lục địa châu Âu và Ireland.
Các nhà khảo cổ từ lâu tự hỏi tại sao các nghệ sĩ thời đồ đá mới không vẽ động vật hoặc con người trên các tác phẩm điêu khắc như trống chôn trong mộ trẻ em. Vật liệu được tìm thấy tại các khu mộ Stonehenge là rất hạn chế - ghim xương, đầu chùy, đá lửa chạm khắc.
“Tôi có thể vẽ một nhân vật kiểu hình que. Vậy tại sao họ lại không vẽ? Họ bị cấm chăng? Đâu là lý do họ không làm (không vẽ người, động vật)?”, ông Wilkin đặt câu hỏi. Nếu người thời đó đủ trình độ tinh vi để thiết kế và xây dựng Stonehenge, họ có thể đã vẽ một con gấu, một con sói hoặc một người.
Những ngôi mộ thời đồ đá mới ở Anh hầu như không có xương người. Người xưa ở đây thường được hỏa táng hoặc thiên táng (chôn cất trên trời - để chim quạ rỉa thịt, xương gom sau hoặc cứ để đó).
 |
Vị trí chính xác của khu khảo cổ Burton Agnes vẫn được giữ bí mật. Ảnh: Allen Archaeology. |
Nhưng ba đứa trẻ sát bên nhau là hình ảnh chưa từng có. Tìm thấy ba bộ xương nắm tay nhau sau 700 năm có thể chứng mình một điều rằng tình yêu không bao giờ chết.
Các nhà khoa học thắc mắc tại sao chiếc trống phấn có ba lỗ được đục vội vàng trên đỉnh, không được chạm khắc tinh xảo như những hình khắc. Theo họ, đục ba lỗ có lẽ để đánh dấu sự hiện diện của ba thi thể trong mộ.
Vậy đây có phải là một công việc vội vàng? Ông Allen nói: “Có thể đã xảy ra một vụ tai nạn khủng khiếp, gây sốc cho cộng đồng, nguy hiểm cho cộng đồng nên họ phải vội vã đưa những đứa trẻ xuống mồ” để bảo vệ người chết và chính họ.
Bên cạnh chiếc trống phấn trong ngôi mộ là một chiếc đinh ghim bằng xương dài, có thể đã cố định một tấm vải liệm và một quả bóng đất sét nhỏ mà trẻ con có thể chơi.
Ông Wilkin nói: “Quả bóng là một thứ tuyệt đẹp, và tôi nổi da gà khi nhìn vào nó, bởi vì tôi có một đứa trẻ mới biết đi ở nhà, và tôi có thể tưởng tượng nó đang chơi cùng hoặc cầm một thứ gì đó giống như quả bóng đó”.
 |
Công trình đá đồ sộ bí ẩn Stonehenge ở Anh có thể được xây dựng từ năm 3000 trước Công nguyên đến. |
