 |
| Hàng bàng đầu cầu tàu 914. |
Những cây bàng rất lớn, có khi mấy vòng tay người ôm, gốc sù sì vững chãi, cành vươn lá tỏa sum suê. Bàng nhiều và ra hoa kết trái làm nên một đặc sản hạt bàng Côn Đảo hiếm có! Hạt bàng nhỏ dài, màu hổ phách, lấy từ ruột trái bàng, được rang muối hoặc đường, vị thơm bùi dìu dịu. Ở chợ thị trấn Côn Đảo có một dãy quầy hàng bán hạt bàng, đóng vào hộp hoặc gói từ vài chục gram đến cả ký-lô.
Những cây bàng cổ thụ ở nơi “địa ngục trần gian” suốt 113 năm (1862-1975), một trong những nơi phản chiếu dữ dội nhất trang sử đau thương của đất nước, nay tựa như những chứng nhân lịch sử. Nhưng lại là chứng nhân xanh tươi. Thật kỳ diệu!
Hàng bàng cổ thụ trên con đường ven biển phía Đông Nam thị trấn Côn Đảo, vươn cành mập mạp ra biển, muôn vàn lấp lánh ánh ngọc mỗi sáng bình minh. Nơi đây có cầu tàu 914, là số tù nhân thiệt mạng khi xây dựng từ năm 1873. Chính cầu tàu này, nơi đặt bước chân đầu tiên lên Côn Đảo trong hành trình đi đày của tù chính trị suốt hơn trăm năm xưa. Hàng vạn con người yêu nước kiên cường đã đi dưới tán bàng này, bên những gốc bàng này?
Trong trại giam lâu đời nhất ở Côn Đảo cũng có những cây bàng cổ thụ. Trại xây năm 1892, lúc đầu gọi là Bagne I (Banh I), về sau gọi nhiều tên, lao 1, trại Cộng Hòa, trại 2, trại Phú Hải nhưng vị trí và diện tích vẫn thuở sơ khai, rộng 12.015 mét vuông, trong đó 7.569 mét vuông khoảng trống và cây xanh, có nhiều cây bàng cổ thụ.
Nhiều nhà cách mạng nước ta bị giam cầm ở đây, đã sống chết quanh những gốc bàng này. Lá trăm năm đã thay nhưng những u bướu kỳ dị ở gốc thì còn đó, những u bướu như máu ứa và nước mắt trào bao thế hệ yêu nước không tan, giữ nguyên nỗi quằn quại đớn đau nhân thế, muốn chuyển thông điệp gì cho mai sau?
Kỳ diệu những cây bàng cổ thụ vẫn rất xanh tốt, ra hoa kết trái. Chưa ai hiểu vì sao bàng được trồng nhiều thế trong khuôn viên nhà tù và mấy dãy phố quanh khu nhà tù khét tiếng, nay là thị trấn huyện Côn Đảo. Đã có người tìm kiếm rộng ra xung quanh, thấy rất ít bàng, nếu có cũng chỉ những cây nhỏ, không có bàng cổ thụ.
Bàng cổ thụ chỉ gắn với di tích nhà tù Côn Đảo?
Cái màu xanh tươi khỏe khoắn của những cây bàng cổ thụ đưa đến một giá trị đằm sâu cho di tích, giá trị về sức sống, sức vươn lên mãnh liệt gắn liền với đất và nước. Nơi ngỡ chỉ có máu và nước mắt, chỉ có đọa đày và chết chóc, nhưng trăm năm khốc liệt hóa ra cũng gieo hạt, ươm mầm, gieo niềm tin và truyền lại cho bây giờ một màu biếc xanh vững chãi!
Chắc chắn màu xanh bàng cổ thụ làm hấp dẫn thêm di tích Côn Đảo. Trong công bố gần đây, bộ sách hướng dẫn du lịch nổi tiếng thế giới Lonely Planet, bình chọn Côn Đảo là một trong chín quần đảo bí ẩn và quyến rũ nhất hành tinh.
Có nhiều lý do nhưng hẳn rằng, quá khứ ngục tối gửi tới tương lai nét đẹp sinh thái là một lý do không thể thiếu. Vượt lên thử thách nghiệt ngã nhất giữ được đa dạng sinh tồn, làm nên vẻ đẹp cuộc sống vĩnh hằng.
