Chính quyền Mỹ cũng cảnh báo Trung Quốc rằng bất kỳ cuộc tấn công nào vào Phillippines ở khu vực điểm nóng cũng sẽ vấp phải phản ứng của Mỹ dựa trên hiệp ước quốc phòng tương hỗ.
Thông điệp nghiêm khắc từ Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken được khẳng định trong tuyên bố được đưa ra trước ngày kỷ niệm 5 năm Toà trọng tài quốc tế ra phán quyết về vụ kiện của Philippines để bác bỏ các yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông. Trung Quốc vẫn không chịu thừa nhận phán quyết này.
Trước lễ kỷ niệm lần thứ tư năm ngoái, chính quyền Trump khẳng định ủng hộ phán quyết, đồng thời tuyên bố Washington coi tất cả các yêu sách của Trung Quốc trên Biển Đông là bất hợp pháp. Tuyên bố mà chính quyền Trump vừa đưa ra ngày 11/7 tái khẳng định quan điểm mà cựu Ngoại trưởng Mike Pompeo đưa ra năm ngoái.
Từ khi Toà trọng tài ra phán quyết vào tháng 7/2016 đến nay, Trung Quốc càng gia tăng hiện diện ở Biển Đông bằng việc củng cố các cơ sở quân sự và điều thêm tàu đi quấy rối trong vùng biển của các nước làng giềng.
“Không nơi đâu mà trật tự hàng hải dựa trên luật pháp quốc tế lại đối phó với mối đe doạ lớn hơn ở Biển Đông”, ông Blinken nói. Ngoại trưởng Mỹ cũng cáo buộc Trung Quốc tiếp tục “chèn ép và bắt nạt các nước Đông Nam Á ven biển, đe doạ tự do hàng hải ở vùng biển có tầm quan trọng toàn cầu”.
“Mỹ tái khẳng định chính sách được đưa ra vào ngày 13/7/2020 về những yêu sách trên Biển Đông. Chúng tôi cũng tái khẳng định rằng một cuộc tấn công vũ trang vào lực lượng vũ trang, tàu công vụ hoặc máy bay của Philippines trên Biển Đông sẽ kích hoạt các cam kết trong hiệp ước quốc phòng tương hỗ của Mỹ”, ông Pompeo nói.
Điều IV của Hiệp ước quốc phòng tương hỗ Mỹ - Philippines từ năm 1951 quy định hai bên đều phải hỗ trợ nhau nếu một bên bị tấn công.
Trước khi có tuyên bố của ông Pompeo, chính sách của Mỹ là luôn khẳng định rằng những tranh chấp trên biển giữa Trung Quốc và các nước láng giềng nhỏ hơn cần được giải quyết một cách hoà bình thông qua cơ chế được Liên Hợp quốc hậu thuẫn.
Dù tiếp tục khẳng định quan điểm trung lập trong các tranh chấp lãnh thổ, thời gian gần đây Mỹ thể hiện đứng về phía các quốc gia nhỏ ở Đông Nam Á để phản đối các yêu sách phi lý của Trung Quốc ở khu vực tranh chấp.
Trung Quốc đã phản ứng giận dữ với tuyên bố của chính quyền Trump và có thể cũng có thái độ tương tự khi chính quyền Biden quyết định duy trì quan điểm của người tiền nhiệm.
“Chúng tôi kêu gọi (Trung Quốc) tuân thủ các nghĩa vụ theo luật quốc tế, dừng hành động khiêu khích và có những bước đi nhằm bảo đảm với cộng đồng quốc tế rằng họ cam kết tôn trọng trật tự quốc tế dựa trên luật lệ để tôn trọng quyền của tất cả các quốc gia, dù lớn hay nhỏ”, ông Blinken nói trong tuyên bố.
Trung Quốc không tham gia vào vụ kiện do Philippines đệ trình và bác bỏ phán quyết của Toà trọng tài. Bắc Kinh tiếp tục phớt lờ phán quyết bằng những hành động hung hăng ở khu vực.
Tuyên bố của Ngoại trưởng Blinken được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc tiếp tục gia tăng trong hàng loạt vấn đề, bao gồm thương mại, đại dịch COVID-19, chính sách của Trung Quốc đối với Hong Kong và Tân Cương.
Trung Quốc có yêu sách đối với hầu khắp khu vực Biển Đông và thường đổ lỗi cho Mỹ gây căng thẳng ở khu vực.
