> Những chuyện khó tin ở 'phường, quận điểm'
Câu chuyện thoát nghèo cho xã Anh hùng Hòa Liên (huyện Hòa Vang, TP Đà Nẵng), nơi có nhiều dự án khủng vẫn quanh quẩn làm thế nào cho bài toán thất nghiệp ?
 |
| Thanh niên trong làng tụ tập bài bạc là chuyện thường ngày. Ảnh: Nam Cường. |
Xã 24 dự án
Con đường liên xã rải nhựa từ QL1A lên Hòa Liên mấy năm trước mát rượi, bời bời xanh ngắt lúa non giờ đỏ quạch, xung quanh từng đống đất cao ngất của dự án Golden Hills. Những ngôi làng dần nhỏ lại, nhường đất cho dự án khu đô thị mọc lên.
Còn nhớ câu chuyện không vui hồi tháng 8 năm ngoái, khi người của Cty Trung Nam xô xát với dân trong xã, chỉ vì dân phản ứng việc dự án gây ô nhiễm môi trường, khiến đích thân Bí thư Thành ủy Nguyễn Bá Thanh phải về nói chuyện giảng hòa khúc mắc.
Thôn Trung Sơn, nơi có gần 12ha rừng được giữ lại theo hương ước của làng, giờ cũng đã bị dự án liếm hơn một nửa. Sắp tới, nhiều nhà phải di dời hẳn.
Cụ Nguyễn Thị Toi (80 tuổi, tổ 4 Trung Sơn), nói: Sắp đi nơi ở mới rồi, khả năng lên Hòa Liên 3. Nhà này đã nhận tiền đề bù hơn trăm triệu rồi, dự án chưa đụng tới nên nán lại mấy bữa. Chồng cụ Toi mất đã lâu, giờ chỉ còn anh con trai Hà Văn Trường, 40 tuổi vẫn chưa vợ.
Anh Trường đi làm phu hồ, bữa đực bữa cái cũng được hơn trăm rưỡi ngàn một ngày. “Vẫn nhớ lúa chú ạ. Ngày xưa, 2 sào ruộng trước mặt, làm chăm chỉ cũng dư ăn”.
Theo tính toán của anh Trường, dự án tái định cư hoàn thành, mỗi lô cho dân Trung Sơn được ấn định 70 triệu. Riêng tiền đề bù nhà anh 100 triệu, 2 sào ruộng được gần 80 triệu nữa, tất cả đang nằm gọn trong ngân hàng, sang năm đủ để cất một mái nhà.
Vậy là quá tốt rồi. Cụ bà Ngô Thị Cúc, một thân một mình, giờ có 70 triệu trong ngân hàng, đến tháng rút tiền lãi tiêu.
Thế nhưng, ở Hòa Liên, chẳng mấy ai ăn chắc được như mấy cụ bà này. Đầu làng Trung Sơn, nơi mấy quán tạp hóa dựng tạm, mới sáng sớm, mấy chục thanh niên đã tụ tập. Bia bật tanh tách, thuốc đốt phì phèo. Chừng 4 hội bài rả đôm đốp. Tiếng nói cười râm ran cả xóm như có hội.
Anh Trường lắc đầu ngao ngán: “Chúng nó thất nghiệp, giờ đổ đốn ra cả. Việc không phải không có nhưng chẳng đứa nào làm. Có mấy đồng dự án đền bù, hết mua xe lại đánh bài”.
Anh kể vanh vách hàng chục thanh niên sắm xe xịn thời gian vừa rồi: Thằng M. mua Air Blade, thằng T. mua Nouvo, L. mua Jupiter, con bé M. mua xe tay ga S.H... Toàn xe nhiều tiền cả. Biết vì sao không ?
Chúng nó đua nhau làm khó, hờn dỗi cha mẹ, bảo bao năm nay cực nhọc cắm mặt vào ruộng, giờ người ta mua ruộng giá cao, làm đường sá, tội gì không mua con xe mà đi. Thế là mỗi đứa lấy một sào (dự án đền bù 1 sào 35 triệu, chính quyền hỗ trợ thêm 3 triệu).
Thấy tôi chụp ảnh, một thanh niên ngước lên, nhe răng cười: Gì vậy ông anh, tụi này đánh bài ghi điểm uống bia. Giữa bàn, từng tờ 10 ngàn, 20 ngàn xếp ngay ngắn.
Anh N. – chủ quán, cười: Mấy đứa nó chờ việc, giải khuây thôi. Cờ bạc gì đâu. Anh Trường nói: Ở đây có 3 điểm thanh niên tụ tập đông nhất, ngoài điểm này còn có 2 quán nước ở cuối làng. Lúc nào cũng vui như hội. Cụ Hà Thị Thượng, thở dài: “Nhàn cư vi bất thiện, cha ông nói cấm có sai”.
Theo thống kê, ngoài Golden Hills, xã Hòa Liên còn có tới 23 dự án khác đã và đang triển khai. Từ 2 năm nay, đầu làng cuối xóm đâu đâu cũng râm ran chuyện đền bù giải tỏa tái định cư.
Dự án về, dân ôm cục tiền đền bù, loay hoay không biết để đâu. Anh Trương Văn Nhân (thôn Quan Nam 5), nói: Có nhà được đền bù cả mấy chục sào ruộng, rồi nhà cửa cây cối. Một lúc có trong tay tiền tỉ, chưa di dời nơi ở mới mà đã ăn tiêu hết sạch rồi.
Học nghề xong… vứt xó
 |
| Hòa Liên đang trở thành đô thị . |
Hỏi về việc làm cho thanh niên vùng giải tỏa, Chủ tịch xã Nguyễn Thu, tâm tư: Đây là vấn đề trăn trở hơn 1 năm nay của chính quyền. Cũng gỡ rối nhiều lắm rồi nhưng không ăn thua.
Theo ông Thu, xã Hòa Liên có diện tích 32 ngàn ha thì có tới 35% trong số này phải quy hoạch làm dự án. Riêng đất trồng lúa chiếm 210ha, ảnh hưởng tới 3.425 hộ dân. “Dân Hòa Liên 85% sống nhờ cây lúa, nay không còn đất sản xuất, dân chưa biết dựa vào cái gì”.
Hàng trăm người trong độ tuổi lao động bỗng chốc ăn rồi ngồi không, riêng thanh niên ước khoảng 300 người. Toàn sức trai tráng nhưng không nghề nghiệp. Trong nhà có sẵn tiền đền bù thì bắt đầu tập tành ăn chơi.
“Từ đầu năm đến nay đã phải đưa 6 chú lên trại 05–06 cai nghiện. Chuyện chưa bao giờ xảy ra ở Hòa Liên. Riêng cờ bạc, đề đóm không làm sao đếm xuể. Tệ nạn từ dưới phố lên thôi. Thấy trai làng có tiền, chúng nó lên rủ rê chèo kéo” – ông Thu cay đắng.
Nhiều dự án đào tạo nghề, hỗ trợ việc làm hoành tráng, sao ra nông nỗi này ? Ông Thu thẳng thắn: Không hiệu quả. Mấy cái đào tạo nghề chưa sâu sát với nguyện vọng thanh niên. Đào tạo nghề miễn phí, còn cho tiền ăn, nghỉ hẳn hoi, ấy thế mà học xong, cầm chứng chỉ về làng bỏ xó bếp, ra xóm ngồi đánh bài.
Phát biểu tại kỳ họp HĐND thành phố mới đây, ông Nguyễn Bá Thanh nói nhiều về việc làm cho dân vùng giải tỏa, yêu cầu chấn chỉnh những phiên chợ việc làm để đi vào thực chất.
Không thể tổ chức lộn xộn như hiện nay, mà phải làm chuyên nghiệp, đều đặn mỗi tháng 1 lần ngay ở Trung tâm triển lãm thành phố.
“Bây giờ chỉ có mô hình nông thôn mới mới cứu thanh niên khỏi tình trạng thất nghiệp, giúp Hòa Liên thoát nghèo” - ông Nguyễn Thu - Chủ tịch xã Hòa Liên, nói.
