>Bảo tháp đá đầu tiên ở Nam Bộ
Đèo Hải Vân có chiều dài 21 cây số vượt qua những rặng núi thuộc dãy Trường Sơn vươn ra sát biển, nằm giữa tỉnh Thừa Thiên - Huế (phía Bắc) và thành phố Đà Nẵng (phía Nam). Có độ cao 496 mét so với mực nước biển, trên đỉnh đep gần như lúc nào cũng có sương mù bao phủ.
Đèo Hải Vân được xem như một thành lũy thiên nhiên trong việc phân định khí hậu, hành chính văn hóa. Chuẩn định từ Hải Vân trở ra Bắc thuộc quản hạt Thừa Thiên, từ ngoài Hải Vân trở vào Nam thuộc quản hạt Quảng Nam trước đây (mà bây giờ là giữa Thừa Thiên Huế và TP.Đà Nẵng).
Như góp thêm vào vai trò ranh giới của đèo Hải Vân là sự hiện diện của cửa ải Hải Vân Quan. Theo sách Đại Nam thực lục chính biên, Hải Vân quan được xây dựng vào năm Bính Tuất (1826), niên hiệu Minh Mạng thứ 7. Phía trước, phía sau đều đặt một cửa quan (Ngạch trước viết ba chữ “Hải Vân quan”, ngạch sau viết 6 chữ “Thiên hạ đệ nhất hùng quan”.
Cửa trước cao và dài đều 15 thước, ngang 17 thước 5 tấc, cửa sau cao 15 thước dài 11 thước, ngang 18 thước 1 tấc, cửa tò vò đều cao 10 thước 8 tấc, ngang 8 thước 1 tấc. Phía tả hữu cửa quan, xếp đá làm tường, trước sau tiếp nhau.
Cổng đá nay vẫn còn trên đỉnh đèo và được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia.
 |
| Hải Vân Quan nằm trên đỉnh của đèo Hải Vân - một danh thắng được xem là "Thiên hạ đệ nhất hùng quan". |
 |
| Hải Vân Quan là môt công trình được xây dựng cách đây gần 200 năm bao gồm tường thành, vọng gác. |
 |
| Cửa ải được xây bằng đá và gạch. |
 |
| Ba chữ Hải Vân Quan được trạm bằng đá. |
 |
| Công trình có lối kiến trúc như những thành quách khác như: thành xây theo lối vuông vức, cổng theo lối vòm. Phía trên có tầng riêng, có cửa sổ để hướng ra ngoài. |
 |
| Từ trên tháp của Hải Vân Quan bao quát được việc đi lại qua đèo Hải Vân. |
