Khi PV ngỏ ý muốn mua loại bột khai màu trắng, bà chủ cho biết: “Ăn thì mua loại bột 12g này còn bột khai kia chỉ dùng để làm hàng bán thôi”.
Tại chợ Đồng Tâm (Hai Bà Trưng, Hà Nội), chủ một sạp hàng khô cũng cho hay “bột khai chỉ bán với số lượng nhiều cho người làm bánh bán vì giá rẻ”. Hỏi về sự khác nhau giữa hai phụ gia này, người bán nói “Loại này (mauripan-PV) an toàn hơn”.
Theo quan sát của PV, bột khai bán tại các chợ được đựng trong bao tải, có màu trắng giống muối (Nacl), nguồn gốc sản xuất ở Trung Quốc. Theo chủ sạp hàng khô, một kg bột khai được bán với giá 15.000 đồng/kg.
Nếu mua từ 10kg trở lên thì bán giá 13.000 đồng/kg. Trong khi đó, giá bột mauripan là 4.000 đồng/1 gói/12g, tức 333.000 đồng/kg. Nhiều loại bột nở khác được sử dụng trên thị trường cũng có giá cao hơn hẳn như baking Powder 225 nghìn đồng/kg.
Theo tìm hiểu tại một số địa điểm làm quẩy, để cho quẩy giòn và ngon hơn, các cơ sở chế biến quẩy có sử dụng một loại phụ gia màu trắng. Hàng xóm của một cơ sở sản xuất quẩy ở Hoàng Mai, Hà Nội cho hay “Họ (người làm quẩy) thường nhập các bao bột trắng, gọi là bột khai để làm nở quẩy”.
Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, Viện Công nghệ Sinh học và Công nghệ Thực phẩm (Đại học Bách khoa Hà Nội), bột khai (NH4HCO3) có loại dùng trong thực phẩm, y tế và loại dùng trong công nghiệp.
Trong công nghiệp, bột khai được sử dụng trong sản xuất nhựa và cao su, sản xuất gốm sứ. Nếu bột khai công nghiệp được dùng trong chế biến thực phẩm thì nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe rất lớn, vì bột khai công nghiệp có chứa nhiều tạp chất độc hại như chì, thủy ngân.
Sự khác nhau của bột khai trong công nghiệp, thực phẩm và y tế là ở mức độ tinh khiết. Nếu dùng trong công nghiệp thì không cần tinh chế nhưng nếu dùng trong thực phẩm và y tế thì bột khai phải tinh khiết mới đảm bảo an toàn.
Do mất thêm quá trình tinh chế nên giá của các sản phẩm bột khai dùng trong thực phẩm, y tế bao giờ cũng cao hơn nhiều bột khai dùng trong công nghiệp, TS Thịnh nói. Với quá trình tinh chế phức tạp, rất khó để giá bán bột khai tinh khiết trên thị trường lại rẻ như vậy.
Điều đáng nói, bột khai bán tại các chợ ở Hà Nội được đựng trong những bao bì giống hệt với bột khai công nghiệp được rao bán trên mạng, cùng có khối lượng 25kg, xuất xứ Trung Quốc.
Tại một cơ sở bán bột khai công nghiệp ở Đồng Nai, khi PV gọi điện đến hỏi mua, chủ hàng cho biết “nếu chị lấy bao 25kg thì em tính giá 13.000 đồng/kg”.
“Bột khai này dùng làm bánh được không?, “Thì các chủ tiệm bánh vẫn mua về dùng làm bột nở mà chị”, cô tiếp viên nói.
