Theo Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep), từ tháng 4/2021, xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam sang Trung Quốc giảm 11%, sang tháng 5 tiếp tục giảm sâu hơn, với mức giảm 22%. Trong đó, xuất khẩu giảm sâu ở tất cả các nhóm sản phẩm chính: tôm giảm 35%, cá biển khác (trừ cá ngừ) giảm 23%, cá tra giảm 5%.
Tác động của đại dịch COVID và động thái của Trung Quốc đã tạo ra 2 xu hướng rõ nét trong xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam sang thị trường này: Kim ngạch các sản phẩm tươi/đông lạnh giảm mạnh, xuất khẩu hàng khô, hàng chế biến tăng. Tính chung 5 tháng đầu năm 2021, xuất khẩu thuỷ sản sang Trung Quốc giảm 6%, đạt 405 triệu USD.
Từ tháng 7/2020 đến nay, Trung Quốc liên tục thông báo phát hiện dấu vết COVID-19 trong bao bì thuỷ sản nhập khẩu, sau đó là lệnh đình chỉ nhập khẩu đối với các công ty xuất khẩu có liên quan. Từ 9/2020, Tổng cục Hải quan Trung Quốc ra quy định mới, các nhà xuất khẩu đồ đông lạnh sẽ bị cấm xuất khẩu hàng sang Trung Quốc trong 1 tuần nếu xét nghiệm axit nucleic với sản phẩm của họ cho ra kết quả dương tính với virus COVID-19.
Nếu sản phẩm đông lạnh tiếp tục dương tính với COVID-18 chủng mới trong lần thứ ba hoặc nhiều hơn, các nhà cung cấp nước ngoài sẽ chịu lệnh cấm trong vòng 4 tuần. Những nước bị cuốn vào “vòng xoáy” của Trung Quốc gồm Ấn Độ, Ecuador, Nga, Mỹ và Việt Nam...
Mới đây, cảng Trạm Giang, một cảng trung chuyển hàng hoá lớn của Trung Quốc thông báo ngừng thông quan thuỷ sản từ Việt Nam và 10 nước châu Á từ ngày 20/6-15/7. Theo VASEP, đây là một "tiếng chuông cảnh báo" với Việt Nam khi diễn biến COVID-19 trong nước đang phức tạp.
Trong hơn 1 năm qua, Việt Nam được các nhà nhập khẩu thế giới tìm đến như là một nguồn cung cấp thuỷ sản tin cậy, vì kiểm soát COVID-19 tốt. Song với tình hình hiện nay, có thể là “khởi đầu” cho các cảng khác hoặc các nước khác có động thái tương tự với hàng xuất khẩu của Việt Nam, nếu không nhanh chóng ngăn chặn COVID-19.
