Không công bố danh mục dự án
Ngày 11/9, Thanh tra Chính phủ (TTCP) ban hành kết luận thanh tra về việc chấp hành quy định của pháp luật trong thực hiện một số dự án đầu tư theo hình thức BT, BOT trong lĩnh vực giao thông, môi trường trên địa bàn TP HCM.
Các dự án này gồm: Dự án xây dựng cầu Phú Mỹ; Dự án xây dựng đường kết nối đầu vào cầu Phú Mỹ; Dự án cải tạo nâng cấp QL1A đoạn An Sương – An Lạc; Dự án Xa lộ Hà Nội; Dự án cầu Bình Triệu II; Dự án xây dựng đường nối từ đường Nguyễn Duy Trinh vào khu công nghiệp Phú Hữu.
Theo TTCP, quy định hằng năm căn cứ vào quy hoạch, mục tiêu phát triển kinh tế xã hội, UBND TP trực thuộc trung ương kiến nghị với Bộ Kế hoạch đầu tư để trình Thủ tướng công bố hoặc tự công bố dự án BOT theo thẩm quyền. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền tổ chức lựa chọn nhà đầu tư, đàm phán hợp đồng.
Tuy nhiên UBND TPHCM đã không xây dựng danh mục dự án, không thực hiện công bố danh mục dự án hoặc thực hiện công bố chậm.
Công tác lựa chọn nhà đầu tư chủ yếu thực hiện theo hình thức chỉ định. Việc không kiến nghị cũng như không xây dựng và công bố danh mục dự án hoặc xây dựng và công bố chậm không phát huy được nguồn lực của xã hội, không tạo tính cạnh tranh giữa các nhà đầu tư, khó có thể xác định việc lựa chọn được nhà đầu tư có năng lực tài chính và rút kinh nghiệm tốt nhất, đồng thời không tạo sự công bằng cho các doanh nghiệp.
TTCP cũng xác định, UBND TPHCM đã tổ chức lập dự án khả thi hoặc chỉ đạo nhà đầu tư lập dự án, tổ chức thẩm định, phê duyệt, triển trai hoặc cho các đơn vị thực hiện chưa đầy đủ, sai quy định. Cụ thể, nội dung dự án thiếu sự thiếu sự cần thiết phải đầu tư, phương án so sánh…
Việc này dẫn đến đánh giá dự án chưa đảm bảo mang tính chính xác, khách quan, đồng thời, việc lựa chọn hình thức BOT, BT chưa thể khẳng định là hình thức đầu tư mang lại hiệu quả, tiết kiệm. Trách nhiệm thuộc về Sở GTVT, Sở Kế hoạch đầu tư và cơ quan liên quan trong thẩm định và phê duyệt dự án.
Riêng đối với việc thẩm định và phê duyệt dự án cải tạo nâng cấp quốc lộ 1A đoạn An Sương – An Lạc giai đoạn từ năm 2000 đến năm 2010 thuộc trách nhiệm của Bộ GTVT và các cơ quan chuyên môn của Bộ.
Trong công tác ký kết hợp đồng, để thực hiện dự án cơ quan nhà nước có thẩm quyền chủ trì đàm phán hợp đồng dự án và ký kết với nhà đầu tư trên cơ sở kiến nghị của nhóm công tác liên ngành. Do thiếu trách nhiệm trong công việc nên nhiều hợp đồng chưa đủ trình tự thủ tục, điều khoản mâu thuẫn, sai quy định. Việc ký hợp đồng không chính xác, điều khoản mâu thuẫn dẫn đến thời gian khai thác thu phí hoàn vốn không đúng quy định.
Theo TTCP, hầu hết các dự án đều chậm tiến độ không triển khai theo đúng kế hoạch là do công tác giải phóng mặt bằng; năng lực chủ đầu tư kém, thiếu vốn thanh toán; thẩm định, phê duyệt kỹ thuật chậm. Việc chậm tiến độ dẫn đến giảm doanh thu, tăng chi phí, giảm hiệu quả, lãnh phí vốn.
Xử lý tổ chức, cá nhân để xảy ra sai phạm
Căn cứ kết luận thanh tra, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ và UBND TP HCM xem xét xử lý số tiền sai phạm hơn 2.100 tỷ đồng, trong đó phê duyệt không đúng thẩm quyền 1.400 tỷ đồng, phê duyệt tăng sai 67 tỷ đồng. Giảm tổng vốn đầu tư, điều chỉnh hợp đồng các dự án với giá trị 90,6 tỷ đồng; loại khỏi phương án tài chính cầu Bình Triệu II là 49 tỷ đồng. Giảm giá trị quyết toán dự án với giá trị 497,3 tỷ đồng.
Kiểm tra, xem xét việc thực hiện duy tu, sửa chữa bảo đảm theo các điều khoản của hợp đồng với giá trị 26,7 tỷ đồng; thẩm định chi phí duy tu của Dự án mở rộng xa lộ Hà Nội do quyết toán theo phương án khoán loại ra khỏi chi phí hơn 5,7 tỷ đồng, nếu thực tế nhà đầu tư có chi phí hợp lý cho công tác duy tu, sửa chữa thì UBND TP xem xét, quyết định thanh toán cho nhà đầu tư.
Thu về ngân sách thành phố từ các nhà đầu tư với giá trị hơn 41 tỷ đồng do thực hiện không đúng quy định.
TTCP cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND TPHCM, Bộ GTVT, UBND tỉnh Bình Dương kiểm điểm xử lý trách nhiệm của tập thể và cá nhân đã vi phạm các quy định của pháp luật, chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm được giao.
