Xem nghệ nhân 'làng bách nghệ' thổi hồn cho quạt giấy

TPO - Làng Chàng Sơn thuộc xã Chàng Sơn, huyện Thạch Thất, Hà Nội được biết đến với danh hiệu “làng bách nghệ”, trong đó có nghề làm quạt giấy nổi tiếng bao đời nay. Với những chiếc quạt dùng để trang trí, người ta sẽ bắt gặp khi thì cảnh Hồ Gươm, lúc lại cảnh đồng lúa của làng quê Việt, đôi lúc là những hình ảnh cây đa, bến nước sân đình quen thuộc

Tuy không phải là làng quạt nổi tiếng duy nhất trên cả nước nhưng nghề làm quạt giấy tại Chàng Sơn đã có tuổi đời hàng trăm năm về trước. Trải qua năm tháng cùng sự biến đổi của nhu cầu xã hội, quạt Chàng Sơn đã đi từ giá trị thực dụng là làm mát, trang trí sang giá trị nghệ thuật. Hiện nay, vai trò quan trọng nhất của quạt Chàng Sơn là lưu giữ giá trị văn hóa truyền thống của làng nghề, của dân tộc. Bên cạnh đó, là phát triển kinh tế, tăng thu nhập cho bà con làng nghề. Mặc dù gắn với vai trò phát triển kinh tế nhưng do sự chuyển mình khéo léo, phù hợp của làng nghề nên quạt Chàng Sơn vẫn không mất đi giá trị nghệ thuật mà ngày càng tinh xảo và độc đáo hơn

Xem nghệ nhân 'làng bách nghệ' thổi hồn cho quạt giấy ảnh 1

Để có được một chiếc quạt ưng ý, người nghệ nhân phải bỏ rất nhiều công sức chọn lựa từng ống tre làm nan quạt, từng sợi mây để làm viền và từng thếp giấy để làm cánh quạt. Có nhiều loại quạt được người Chàng Sơn làm ra như quạt giấy, quạt ghép, quạt the, quạt thư pháp, quạt lụa... nhưng nổi tiếng nhất vẫn là quạt the

Xem nghệ nhân 'làng bách nghệ' thổi hồn cho quạt giấy ảnh 2

Nguyên liệu cơ bản một chiếc quạt giấy hay quạt the đều gồm tre, giấy, vải và hồ nếp. Tre phải dẻo, già, có độ tuổi từ 3 năm trở lên, không mối mọt thì nan quạt mới bền, đẹp

Xem nghệ nhân 'làng bách nghệ' thổi hồn cho quạt giấy ảnh 3

Tre cắt thành ống, cạo tinh xanh, lấy dao tách cật ra, gắn sơn ta vào giữa hai thanh tre. Sau đó, các thanh tre được bó chặt lại vài tháng, đến khi khô sơn mới vót thành nan quạt. Sợi mây phải óng, mượt, dài để khi đan không phải nối nhiều đoạn lại với nhau

Xem nghệ nhân 'làng bách nghệ' thổi hồn cho quạt giấy ảnh 4

Ngày trước, Chàng Sơn chủ yếu dùng giấy dó của Bắc Ninh và nhựa quả cậy để làm quạt. Nhưng ngày nay, cả hai nguyên liệu này đều hiếm thay vào đó, quạt Chàng Sơn hiện nay được sản xuất từ loại giấy Bãi Bằng để mộc hay nhuộm màu, tạo vẻ sặc sỡ, tươi vui cho những chiếc quạt xoè của lễ hộ

Xem nghệ nhân 'làng bách nghệ' thổi hồn cho quạt giấy ảnh 5

Để những chiếc quạt thêm phần hoàn chỉnh, sắc nét. Công đoạn mài quạt vô cùng quan trọng

Xem nghệ nhân 'làng bách nghệ' thổi hồn cho quạt giấy ảnh 6
Không chỉ còn là những chiếc quạt giấy bình thường, mẫu mã đơn giản. Giờ đây, làng quạt Chàng Sơn còn sáng tạo ra quạt tranh, quạt lụa, quạt vải, quạt ren, quạt in theo yêu cầu …
Xem nghệ nhân 'làng bách nghệ' thổi hồn cho quạt giấy ảnh 7

Thêm phần chắc chắc hơn để sản phẩm quạt chất lượng nhất đến tay người tiêu dùng, quạt của làng nghề người dân Chàng Sơn được đóng đinh chắc chắn thêm lần cuối cùng.

Xem nghệ nhân 'làng bách nghệ' thổi hồn cho quạt giấy ảnh 8
Các nghệ nhân Chàng Sơn sẽ suốt đinh những thanh tre vót mỏng và đều nhau thành hình vòng cung. Bao bọc các nan tre cẩn thận bằng tấm giấy dó hoặc vải đã được cắt sẵn và sử dụng hồ kết dính thật chắc chắn. Theo lời các nghệ nhân Chàng Sơn, khi vào giấy hay vải cho nan quạt phải khéo léo, tỷ mỷ, sao cho giấy không bị nhàu, nếp gấp phẳng, đều, tiện cho công việc gia công, trang trí
Xem nghệ nhân 'làng bách nghệ' thổi hồn cho quạt giấy ảnh 9

Quạt tranh là loại quạt mất nhiều thời gian và khó làm nhất bởi kích cỡ lớn, họa tiết cầu kỳ.

Xem nghệ nhân 'làng bách nghệ' thổi hồn cho quạt giấy ảnh 10

Những con ngõ nhỏ phơi đầy quạt giấy cùng những bó tre tươi nằm ven ngõ dẫn du khách đến với làng quạt truyền thống Chàng Sơn, huyện Thạch Thất, Hà Nội.

Xem nghệ nhân 'làng bách nghệ' thổi hồn cho quạt giấy ảnh 11

Quạt tranh là loại quạt khó làm hơn cả. Kích cỡ và thể tài của quạt tranh khá đa dạng, nên quạt tranh có thể cầm tay hay treo trong nhà như một kiểu trang trí nội thất. Kỹ thuật làm quạt tranh phức tạp hơn nhiều so với làm quạt giấy hay quạt the thông thường. Tranh được vẽ trên lụa, và đôi khi còn được thêu ren trước khi gắn vào nan quạt

Xem nghệ nhân 'làng bách nghệ' thổi hồn cho quạt giấy ảnh 12

Để tạo ra một chiếc quạt tranh, nghệ nhân Chàng Sơn không chỉ có bàn tay khéo léo, tài hoa, mà còn phải có khả năng sáng tạo và cảm thụ hội hoạ tốt

Xem nghệ nhân 'làng bách nghệ' thổi hồn cho quạt giấy ảnh 13

Những biến tấu mới giúp chiếc quạt Chàng Sơn như được hồi sinh trở lại. Cuộc sống ngày một biến đổi, nhiều nghề thủ công truyền thống đứng trước nguy cơ mai một

Xem nghệ nhân 'làng bách nghệ' thổi hồn cho quạt giấy ảnh 14

Một chiếc quạt được in thông điệp tuyên truyền bảo vệ động vật hoang dã

Xem nghệ nhân 'làng bách nghệ' thổi hồn cho quạt giấy ảnh 15

Cũng như bao làng nghề truyền thống khác, nghề làm quạt giấy từng rơi vào tình trạng “teo tóp”, khi mà người người chủ yếu dùng quạt điện, điều hòa. Những năm về trước làng quạt cũng lao đao trong thời buổi cơ chế thị trường nhưng một hai năm trở lại đây Chàng Sơn đã tìm được chỗ đứng trên thị trường bởi xu hướng du lịch làng nghề ngày một phát triển. Quạt Chàng Sơn vẫn liên tục được xuất khẩu sang Pháp, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc..

MỚI - NÓNG
Hà Nội đón mưa vừa mưa to ngắn ngày
Hà Nội đón mưa vừa mưa to ngắn ngày
TPO - Diễn biến khí tượng từ 19/3, không khí lạnh đã ảnh hưởng trực tiếp đến khu vực Đông Bắc Bộ và Hà Nội. Trong 24 đến 48 giờ tới, các chuyên gia khí tượng nhận định khu vực Thủ đô tiếp tục có nền nhiệt giảm, trời rét, kèm theo đó cục bộ có mưa vừa đến mưa to.