Vừa qua, khi Mỹ và Iran tiến hành trao đổi tù nhân, chính quyền hai bên vẫn chưa có kết luận cuối cùng về sự biến mất bí ẩn của Robert A. Levinson – cựu đặc vụ Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) và chuyên gia cố vấn cho Cục Tình báo trung ương Mỹ (CIA) vào năm 2007 ở Iran.
Từ lâu, giới lãnh đạo Iran tuyên bố họ không biết gì về vụ mất tích ngoại trừ video bắt cóc con tin và những bức ảnh chụp Levinson mặc bộ đồ màu cam cách đây 6 năm. Nhưng các tài liệu mới được tiết lộ cho thấy giới chức Iran biết rất nhiều về Robert Levinson. Khoảng cuối năm 2011, một nhà ngoại giao Iran thừa nhận chính quyền Iran đang giam giữ Levinson và sẽ thả người này nếu như Washington giúp hoãn lại thời gian công bố báo cáo đánh giá chương trình hạt nhân Iran của Cơ quan Năng lượng nguyên tử Quốc tế (IAEA).
Seyed Mehdi Miraboutalebi, lúc đó là Đại sứ Iran ở thủ đô Paris của Pháp, tuyên bố như thế trong một cuộc gặp mặt riêng tư tại dinh thự của ông ở Paris với 2 người đàn ông làm việc cho một tổ chức tôn giáo của Mỹ. Không bao lâu sau cuộc gặp mặt này, Robert A. Destro - giáo sư Khoa Luật Đại học Công giáo Mỹ (CUA) liên kết với tổ chức tôn giáo Fellowship Doundation - gửi một tài liệu báo cáo chi tiết dài 15 trang đến trụ sở FBI. Sau đó, 4 đặc vụ FBI bắt đầu tiến hành phỏng vấn một trong 2 người đã gặp nhà ngoại giao Iran ở Paris.
 |
Đại sứ Seyed Mehdi Miraboutalebi.
Tuy nhiên, giới chức Iran vẫn khăng khăng nói họ không biết Robert Levinson ở đâu hay số phận người này ra sao trong suốt những cuộc thương lượng dẫn đến việc trao đổi tù nhân vừa qua giữa Washington và Tehran. Trong khi đó, FBI và CIA tin rằng giới lãnh đạo tình báo, chính trị hay tôn giáo ở Iran có dính líu đến vụ mất tích của Robert Levinson.
Trong cuộc phỏng vấn hôm 22/1 vừa qua, Christine – vợ của Levinson – phát biểu bà không hề nghe nói đến báo cáo về cuộc họp mặt ở Paris, và đặt vấn đề tại sao giới chức chính quyền Mỹ không sử dụng thông tin này để giúp tìm ra chồng của bà. Bà đặt câu hỏi: “Nếu chuyện đó xảy ra vào năm 2011, thì tại sao cho đến nay Bob (Levinson) vẫn chưa được về nhà?”.
 |
Hình ảnh Robert Levinson trong video bắt cóc con tin năm 2010.
Robert Levinson - cựu đặc vụ FBI và cũng là thành viên hợp đồng trong nhóm chuyên gia phân tích của CIA - biến mất trên đảo nghỉ dưỡng Kish của Iran khi đang cố gắng tuyển mộ một sát thủ Mỹ gốc Iran làm gián điệp bên trong Iran. Levinson được nhìn thấy lần cuối cùng còn sống trong video bắt cóc con tin năm 2010 nhưng trong đó không tiết lộ kẻ bắt cóc là ai. Giới chức CIA cho biết, Levinson đến đảo Kish để thực hiện một sứ mạng chưa được CIA phê chuẩn.
Trong nỗ lực tìm kiếm Levinson, FBI đã nhờ đến sự giúp đỡ của 2 thành viên Fellowship Foundation để đổi lấy đặc ân được cấp visa hay được rút tên ra khỏi danh sách giám sát – đó là doanh nhân Boris Birshtein và Madzhit Mamoyan. Fellowship là tổ chức Thiên Chúa giáo bao gồm nhiều thành viên là lãnh đạo doanh nghiệp và chính khách Mỹ, từng giúp giải cứu học giả Mỹ gốc Iran Haleh Esfandiari khỏi nhà tù Evin ở Tehran vào năm 2007.
Mùa hè năm 2011, Birshtein gặp Douglas Coe, lãnh đạo tinh thần của Fellowship Foundation, để bàn chuyện về Levinson. Douglas Coe cũng từng là thành viên trong phái đoàn tôn giáo Mỹ đến Iran năm 2003. Sau cuộc tiếp xúc của Birshtein, Coe gặp Robert Destro vào giữa năm 2011 và yêu cầu giáo sư viết một lá thư gửi đến Giáo chủ Iran Ayatollah Khamenei. Sau đó, Khamenei chuyển lá thư đến Seyed Mehdi Miraboutalebi, Đại sứ Iran ở Paris.
Sau khi nhận được lá thư, Đại sứ Iran cho triệu tập khẩn cấp Ory Eshel, doanh nhân Mỹ sống ở Paris và đại diện cho Fellowship Foundation; và Madzhit Mamoyan. Ngày 30/10/2011, Eshel và Mamoyan đến dinh thự Đại sứ Iran ở Paris. Trong cuộc gặp đó, Đại sứ Iran nói về báo cáo của IAEA sắp được công bố vào tháng 11/2011.
Đại sứ Iran nhấn mạnh những bằng chứng chống lại chương trình hạt nhân của Tehran đều là “giả mạo” đồng thời ông tin rằng giới chức Mỹ đã gây sức ép đến phái đoàn thanh tra của IAEA để tạo ra chúng. Đại sứ Iran cũng cảnh báo báo cáo của IAEA sẽ làm phát sinh một loạt các sự kiện có thể đẩy mối quan hệ giữa Tehran và Washington vào ngõ cụt. Ông Miraboutalebi cũng cho biết Levinson có mặt ở Iran song ông không tiết lộ nơi ở cũng như việc chính quyền Tehran có giam giữ người này hay không.
Miraboutalebi cũng thông báo cho hai thành viên của Fellowship Foundation rằng ông có kế hoạch gặp mặt Giáo chủ tối cao Ayatollah Khamenei sau khi trở về Iran và cho rằng các tổ chức tôn giáo như Fellowship Foundatrion có thể giúp “điều chỉnh lại” mối quan hệ giữa Tehran và Washington.
Theo báo cáo của giáo sư Robert Destro gửi đến FBI, Đại sứ Iran nói với Mamoyan rằng, Tehran muốn bàn luận về “vài người Iran bị Mỹ giam giữ” và Levinson sẽ được trả tự do nếu báo cáo của IAEA về chương trình hạt nhân của Tehran được trì hoãn công bố. Nhưng báo cáo của IAEA được công bố vào ngày 8/11/2011 – tức chỉ một tuần sau cuộc gặp mặt giữa Miraboutalebi và 2 đại diện của Fellowship Foundation.
