Vệ tinh GOCE phát hiện sóng thần tại Nhật từ không gian

GOCE, vệ tinh của Cơ quan Vũ trụ châu Âu, là vệ tinh đầu tiên trong hàng loạt các vệ tinh quan sát Trái Đất được phóng lên vài ngày 17 tháng 3 năm 2009. Nhiệm vụ của nó là ghi nhận các phép đo lực hấp dẫn có độ phân giải cao và đưa ra bản đồ trọng lực chính xác của Trái Đất. Để tăng độ phân giải cho các phép đo, các nhà khoa học đã đưa GOCE vào một quỹ đạo bất thường, nhờ đó, nó trở thành vệ tinh đầu tiên cảm nhận được sóng âm của một trân động đất từ không gian.

11 - 3 là ngày kỷ niệm hai năm sự kiện động đất và sóng thần ở Tohoku vào năm 2011, một thảm họa kinh hoàng đã tàn phá bờ biển đông bắc Nhật Bản. Tuy nhiên, gần đây, các nhà nghiên cứu làm việc với các phép đo thu được từ GOCE mới phát hiện được việc vệ tinh này đã thu nhận được những sóng âm từ trận động đất.

Khi động đất gây ra các trận địa chấn ảnh hưởng đến các lớp của Trái Đất thì nó cũng tạo cho bề mặt Trái Đất những rung động, sản sinh ra sóng âm có khả năng truyền vào không gian.

Trong khi những sóng âm chỉ đo được ở khoảng vài cm ở bề mặt Trái Đất, chúng sẽ phát triển thành những dao động hàng km ở lớp không khí loãng ở độ cao 200-300km.

Những âm thanh tần số thấp khi đạt đến độ cao này sẽ gây ra các chuyển động mở rộng theo chiều dọc và làm không khí co lại. GOCE có thể thu được những chuyển động nhờ có ba cặp máy đo gia tốc. Với độ chính xác này, nó có thể thu nhận được những gia tốc trong vòng 1/ 10.000.000.000.000 trọng lực của Trái Đất.

Vì GOCE đang bay ở độ cao dưới 270 km – độ cao thấp nhất dành cho vệ tinh quan sát – nên nó may mắn ghi lại được những sóng âm còn lại trên bầu khí quyển.

Để hoạt động được trong tầng khí quyển dưới 270 km và giữ cho vệ tinh bay ổn định ở quỹ đạo thấp, các động cơ ion phải tạo ra lực đẩy được tính toán cẩn thận dựa trên thông số từ các máy đo gia tốc mà nó nhận được.

Theo nhà khoa học ở Viện Nghiên cứu Vật lý thiên văn và Hành tinh học ở Pháp, Cơ quan Vũ trụ Pháp CNES, Viện Vật lý Địa cầu ở Paris, và Đại học Công nghệ Delt ở Hà Lan thì việc GOCE thu nhận được các sóng âm từ trận động đất ngày 11-3-2011 đã khiến nó trở thành vệ tinh đầu tiên cảm nhận được một trận động đất từ không gian.

Khoảng 30 phút sau khi trận động đất này xẩy ra, GOCE đã thu nhận các sóng âm với sự dịch chuyển theo chiều dọc của không khí xung quanh, khác hẳn với cách đo sóng địa chấn. Nó cũng phát hiện ra sự thay đổi của mật độ không khí.

“Với công cụ mới này, họ (các nhà nghiên cứu địa chấn) có thể nhìn vào không gian để hiểu được chuyện gì đang diễn ra dưới chân mình”, phát biểu của ông Raphael từ Viện Nghiên cứu Vật lý thiên văn và Hành tinh học.

Sương Nguyễn
Theo Gizmag