UNESCO nói về khắc phục sai phạm ở Tràng An

Không lo tước danh hiệu

Đại diện UNESCO tại Việt Nam tới Ninh Bình làm việc, khảo sát về công trình đường dẫn lên núi tại Vùng lõi quần thể danh thắng Tràng An. Hai nghìn bậc thang tại núi Cái Hạ do Cty CP Du lịch Tràng An từng khiến các chuyên gia, người dân lo ngại tới hậu quả xấu nhất -  bị UNESCO tước danh hiệu Di sản thế giới. Thực tế, UNESCO từng hai lần dùng tới biện pháp mạnh và cuối cùng này: Thứ nhất là Khu bảo tồn linh dương Ả rập ở Vương quốc Oman và Thung lũng Elbe, Dresden Đức. Trường hợp đầu tiên do quốc gia chịu áp lực phát triển kinh tế, quyết định thu nhỏ khu bảo tồn xuống 10% để thăm dò dầu mỏ. Vì lẽ đó, Chính phủ tự nguyện đề nghị với Ủy ban Di sản thế giới của UNESCO rút di sản khỏi danh sách di sản thế giới. Đối với Thung lũng Elbe, di sản thiên nhiên thế giới này bị rơi vào danh sách di sản bị đe doạ từ năm 2006 đến 2009 do chính quyền Dresden xây dựng cây cầu vắt ngang sông sang thung lũng, phá vỡ giá trị nổi bật về cảnh quan của di sản. Chính quyền Dresden và người dân vẫn quyết định giữ cây cầu khiến UNESCO bắt buộc phải ra quyết định tước danh hiệu.

“Tràng An không phải trường hợp vi phạm đầu tiên, nhưng tôi hy vọng là trường hợp cuối cùng. UNESCO không thể ngăn chặn hết các tác động tiêu cực ở các khu di sản thế giới, điều quan trọng là xem xét phản ứng của các nhà quản lý với vi phạm ấy. Trong trường hợp này, tôi rất mừng vì Chính phủ Việt Nam mà ở đây là Bộ VHTTDL, Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam và chính quyền tỉnh Ninh Bình phản ứng rất nhanh nhạy. Về nguyên tắc đối với các vi phạm tại các di sản thế giới, UNESCO luôn tạo cơ hội cho các nhà quản lý các cấp chính quyền có đủ thời gian và nguồn lực để xử lý sai phạm”, ông Michael Croft nói. Ông cũng trấn an dư luận rằng, sự việc này đáng lo ngại, báo động đối với các khu di sản thế giới. Tuy nhiên, không vì thế mà làm lung lay danh hiệu di sản thế giới của Tràng An.

Khuyến nghị lựa chọn mô hình bảo tồn phù hợp

Sau khi báo chí lên tiếng về công trình sai phạm tại vùng lõi ở Tràng An, Bộ VHTTDL có văn bản chỉ đạo khẩn trương đề xuất giải pháp khắc phục, làm việc với UBND tỉnh Ninh Bình để đẩy nhanh tiến độ. Trong báo cáo ngày 14/3, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Ninh Bình cam kết sớm lập phương án tháo dỡ, tiếp tục thanh tra toàn diện các sai phạm của Cty CP Du lịch Tràng An. “Chúng ta phải chờ kết quả thanh tra do tỉnh chủ trì, tuy nhiên theo đánh giá sơ bộ, công trình này được dựng lên nhanh chóng và sử dụng vật liệu tiền chế, nên việc tháo dỡ dự kiến sẽ không quá lâu”, ông Michael Croft nói. Ông thừa nhận, ban đầu khi tiếp nhận thông tin từ truyền thông và báo cáo cảm thấy “lo ngại”. “Sau khi khảo sát thực tế, tôi nhận thấy ảnh hưởng của công trình tới di sản không nghiêm trọng như dự tính ban đầu”, Trưởng Đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam nhận định.

Đại diện UNESCO tại Việt Nam cho rằng, phải chờ tới khi có báo cáo của Bộ VHTTDL, báo cáo thanh tra mới có thể có động thái tiếp theo. Ông bày tỏ hy vọng vào sự tư vấn của các chuyên gia Việt Nam, giảm thiểu tác động tiêu cực tới di sản. “Quan điểm của UNESCO không phản đối sự phát triển, tuy nhiên sự phát triển phải phù hợp và có sự tham gia giữa các bên liên quan, nhất là cộng đồng cư dân tại di sản thế giới đó”, ông Michael Croft lưu ý.

Để giải quyết bài toán cân bằng giữa phát triển và bảo tồn di sản, đại diện UNESCO khuyến nghị nhà quản lý, chính quyền địa phương cần có sự thống nhất và lựa chọn mô hình cũng như phương thức bảo tồn phù hợp. Trường hợp Tràng An là bài học cho nhiều khu di sản khác, theo phân tích của ông Michael Croft không chỉ cần rà soát hệ thống quy định pháp luật về di sản mà cần tăng cường đối thoại với doanh nghiệp tư nhân. “Cơ quan quản lý nhà nước có thể nắm rõ quy định về di sản, tuy nhiên hướng dẫn áp dụng cho vùng lõi, vùng đệm của di sản có lẽ chưa đủ rõ ràng đối với người dân và doanh nghiệp. Tôi đánh giá cao các doanh nghiệp tư nhân, chúng tôi không nhìn họ ở góc độ đối địch trong công tác bảo tồn. Ở đây chúng ta cần đánh giá vai trò của họ trong quá trình bảo tồn và phát triển, vì vậy không còn cách nào khác ngoài tăng cường đối thoại để tìm giải pháp”, đại diện UNESCO Việt Nam nhìn nhận.