Ngay sau khi bước chân vào Nhà Trắng tháng 1/2017, Tổng thống Mỹ Trump đã “gây sốt” khi đưa ra chính sách “Nước Mỹ trên hết”.
Bên cạnh đó, ông Trump còn đưa ra một loạt quyết định gây tranh cãi như rút khỏi Hiệp định đối tác quan hệ xuyên Thái Bình Dương (TPP). Trong đó, điển hình nhất là việc phát động cuộc chiến thương mại nhằm vào Trung Quốc.
Như vậy, tới thời điểm này, sau hai năm cầm quyền thái độ của ông Trump đối với Trung Quốc là rất cứng rắn.
Điều đó được thể hiện rõ nét nhất trong bài phát biểu của ông Trump hôm 25/9 tại Đại hội đồng Liên hợp quốc. Trong bài phát biểu, ông Trump đã quy trách nhiệm vấn đề mất việc làm của Mỹ cho việc Trung Quốc gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO). Đồng thời nhấn mạnh, ông không thể chịu đựng được việc Trung Quốc lạm dụng hệ thống thương mại quốc tế.
“Tôi rất tôn trọng Chủ tịch Tập Cận Bình, cũng có ấn tượng rất tốt đẹp về ông ấy. Tuy nhiên, tôi đã từng bày tỏ quan điểm rõ ràng rằng, không thể chấp nhận được sự mất cân bằng thương mại giữa chúng tôi.”
Đây không phải là lần đầu tiên ông Trump thách thức Trung Quốc. Trước đó, vào tháng 3/2018, ông Trump đã tiến hành đánh thuế vào các sản phẩm công nghệ cao của Trung Quốc. Sau đó tới tháng 7, chính thức tăng thuế đối với 34 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc. Đỉnh điểm của cuộc chiến thương mại là ngày 24/9 chính thức tăng thuế 200 tỷ USD đối với các hàng hóa từ Trung Quốc.
Ngoài ra, ông Trump còn chuyển cuộc chiến thương mại sang lĩnh vực quân sự bằng cách trừng phạt Bộ Phát triển trang bị Quân ủy Trung ương Trung Quốc và người đứng đầu cơ quan này Trung tướng quân đội Lý Thượng Phúc với lý do Trung Quốc đã vi phạm luật pháp của Mỹ khi tiến hành giao dịch mua bán máy bay chiến đấu Su-35 và tên lửa phòng không S-400 của Nga.
Đối mặt các chính sách cứng rắn của Trump, Trung Quốc đã tiến hành nhiều cuộc phản kích mạnh mẽ.
Ngay sau Tổng thống Trump tuyên bố áp thuế đối với 200 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc, chính quyền Bắc Kinh đã lập tức tuyên bố đáp trả tương xứng.
Động thái đầu tiên là Trung Quốc đã đáp trả bằng cách đánh thuế trị giá 60 tỷ USD vào các sản phẩm của Mỹ.
Tiếp theo đó Trung Quốc đã chính thức hủy chuyến thăm Mỹ của Phó thủ tướng Lưu Hạc. Đồng thời cũng hủy luôn các chuyến đi tiền trạm của đoàn cấp thấp hơn.
Ngay sau đó, Trung Quốc đã cho công bố Sách trắng dài 36 nghìn chữ “Sự thực và lập trường của Trung Quốc đối với va chạm thương mại Trung-Mỹ”. Trong đó, nêu rõ lập trường của phía Trung Quốc trong việc đối xử với cuộc chiến thương mại, rằng “Trung Quốc không sợ chiến tranh thương mại”.
Đặc biệt, trong bài phát biểu tại Đại hội đồng Liên hợp quốc hôm 28/9, Ủy viên Quốc vụ kiêm Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị nhấn mạnh, Trung Quốc không chấp nhận sự “vu oan giá họa”, càng không sợ sức ép.
Các nhà phân tích cho rằng, việc Trung Quốc thể hiện thái độ cứng rắn, không sợ sức ép trước các đòn tấn công của Mỹ nhằm các mục đích đáp trả cách đối xử bất bình thường của chính quyền Tổng thống Mỹ Trump đối với Trung Quốc trong đàm phán thương mại.
Như vậy có thể thấy rằng, thái độ của Mỹ và Trung Quốc trong cuộc chiến thương mại là rất rõ ràng. Những phản ứng như vậy phần nào cho thấy, Mỹ-Trung vẫn còn rất nhiều khác biệt trong vấn đề thương mại.
Điều đó cho thấy, nếu hai bên không có những nhượng bộ nhất định, triển vọng cho việc giải quyết sớm vấn đề tranh chấp thương mại ngày càng xa vời.
