Ông Mugabe, 93 tuổi, lên nắm quyền từ khi đất nước độc lập khỏi Anh năm 1980 và là nhà lãnh đạo duy nhất của Zimbabwe từ đó đến nay. Sau nhiều thập kỷ kéo cờ liên hiệp Anh xuống, ông đã gây dựng hình ảnh của mình trở thành biểu tượng của niềm khát vọng của cả châu Phi nhằm thoát khỏi sự kiểm soát của bên ngoài.
Coi mình là một chính khách thực sự của châu Âu, ông Mugabe khi ở tuổi 90 vẫn thường xuyên đi dự các sự kiện khắp khu vực, ngay cả những sự kiện thế tục mà ông là nguyên thủ duy nhất tham dự. Dù ông không được phương Tây hay thậm chí nhiều người Zimbabwe coi trọng nhưng nhiều người châu Phi coi ông là biểu tượng lịch sử sống, là người truyền cảm hứng cho nhiều nhà ngoại giao và quan chức dám đứng lên và ca ngợi những bài phát biểu chỉ trích phương Tây của ông.
Gia đình là điểm mù
Vì ủng hộ người vợ mê hàng hiệu xa xỉ hơn cả vị phó tổng thống đầy quyền lực, người bị ông sa thải tuần trước, ông Mugabe có vẻ đã đánh giá quá cao lòng trung thành của giới tinh hoa trong quân đội và lực lượng an ninh rồi bị chính những người này quản thúc tại nhà từ hôm 15/11 trong một diễn biến được cho là một cuộc đảo chính.
Theo giới quan sát, gia đình đã trở thành điểm mù của ông Mugabe. Ông đã tính toán sai nỗi giận dữ mà những hành động thiếu kiềm chế của người thân của ông gây ra ở đất nước mà nay đang trải qua một giai đoạn khủng hoảng kinh tế sâu sắc. Dù mới tham gia chính trị được vài năm, phu nhân của ông, bà Grace, 52 tuổi, không giấu diếm mong muốn kế nhiệm chồng. “Nếu ông muốn trao cho tôi công việc, hãy làm điều đó một cách tự do”, bà Grace nói với chồng tại một sự kiện đông người trong tháng này. Những người chỉ trích bà thường sử dụng khẩu hiệu: “Khả năng lãnh đạo không truyền qua con đường tình dục”.
Những người con trai độ tuổi 20 của ông Mugabe càng làm tăng cơn giận dữ trong lòng người dân Zimbabwe khi họ thường xuyên đăng tải các bức ảnh nói lên lối sống xa xỉ, tiệc tùng xa hoa lên mạng xã hội. Tuần trước xuất hiện một đoạn video trong đó con trai út của ông Mugabe là Bellarmine Chatunga đổ chai sâm-panh lên một chiếc đồng hồ hàng hiệu trên cổ tay. Anh ta viết trên Instagram: “60.000 USD trên cổ tay khi bố của bạn lãnh đạo cả đất nước”.
Dù bây giờ tình hình diễn biến ra sao thì các chuyên gia và nhà phân tích đều cho rằng, thời kỳ ông Mugabe kiểm soát hoàn toàn Zimbabwe có vẻ đã chấm hết. Đây được coi là lời cảnh tỉnh đối với nhiều nhà lãnh đạo châu Phi khác đã nắm quyền suốt nhiều thập kỷ qua.
Tại Harare, thủ đô của Zimbabwe, số phận chính xác của ông Mugabe vẫn chưa được xác định, nhưng nhiều người dân Zimbabwe coi việc ông bị quản thúc tại gia là sự chấm hết cho thời kỳ ông lãnh đạo không có đối thủ và mở ra một chương mới trong cuộc đời họ.
Ông Patrick Smith, biên tập viên của tạp chí The Africa Report, bình luận rằng, kể từ khi ông Mugabe quyết định từ bỏ cánh tay phải của mình là cựu phó tổng thống Emmerson Mnangagwa và những lãnh đạo tự do khác nghĩa là ông đã không còn đường quay lại.
Hôm qua, Chủ tịch Ủy ban Liên minh châu Phi Moussa Faki Mahamat tuyên bố đang theo dõi chặt chẽ diễn biến ở Zimbabwe và thúc giục các bên liên quan giải quyết tình hình hiện tại phù hợp Hiến pháp Zimbabwe, các quy định liên quan của Liên minh châu Phi. Trong khi đó, ngoại trưởng các nước thành viên Cộng đồng Phát triển miền Nam châu Phi họp khẩn cấp tại Botswana để thảo luận tình hình ở Zimbabwe.Cùng ngày, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố đang theo dõi sát sao mọi diễn biến tại Zimbabwe, hy vọng các bên tìm được giải pháp hòa bình, ổn định.
