 |
| Thảm họa bùn đỏ tại Hungary. Ảnh: Time. |
Theo chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành, Nhà máy Alumin Tân Rai (Lâm Đồng) không sản xuất ra nhôm mà sản xuất ra alumin, một loại quặng để xuất khẩu. Vì vậy phải tính hiệu quả kinh tế giữa việc khai thác quặng với việc dùng mặt bằng đó để làm các hoạt động kinh tế khác sẽ như thế nào. Phải tính cả chi phí cơ hội chứ không được tính từ việc giao tài nguyên từ con số 0 để anh đào lên rồi mang đi bán.
Mức lợi nhuận 11% như TKV tính toán chưa chắc đủ bồi thường cho những người đang làm nông nghiệp hay các hoạt động khác ở khu vực đó. Vấn đề không chỉ là bồi thường trong một năm mà là trong suốt quãng thời gian người dân ở đây không thể sử dụng khu vực “đất chết” này để làm tư liệu sản xuất.
Theo ông Thành, tính hiệu quả kinh tế của dự án không chỉ đơn giản như TKV nói. Phải tính cả việc đầu tư xây dựng khu cảng, chi phí xây dựng đường xe lửa, đường cao tốc mới để chuyên chở quặng. Ai sẽ là người đầu tư các cơ sở hạ tầng này.
“Không thể nói nhà nước đầu tư hạ tầng cho tôi, ngành đường sắt xây đường ray vận chuyển, còn tôi chỉ việc dùng thôi. Như vậy là không được. Phải tách rõ cơ sở hạ tầng vận chuyển xuống đồng bằng ai bỏ tiền làm. Xây cảng ai chịu? TKV có bỏ tiền ra làm? Cộng hết tất cả các khoản đầu tư này vào rồi khấu trừ số tiền thu về từ xuất khẩu thì mới biết hiệu quả. Đây là những cái Quốc hội cần yêu cầu đơn vị chủ trương làm dự án này tính từ A đến Z. Không nên đứng ra vỗ ngực nói tôi tính rồi, lợi nhuận được 11%”- Ông Thành nói.
| "Phải nhìn nhận việc vì sao Trung Quốc họ đóng cửa các mỏ khai thác bauxite rồi họ sang mình để mua. Tại sao lại kỳ như vậy. Một bài toán kinh tế không chỉ là cộng trừ nhân chia mà còn có tác động xã hội, tác động môi trường và tác động độc hại cũng như những chi phí để khắc phục các độc hại nếu có sự cố xảy ra. Đó là chưa tính tới các chi phí để chữa bệnh cho người lao động trong quá trình tiếp xúc với môi trường độc hại." - Chuyên gia Bùi Kiến Thành |
Cùng quan điểm, TS Lê Đăng Doanh cho rằng chưa có căn cứ để xác minh tỉ lệ lợi nhuận 11% của dự án alumin Tân Rai theo tính toán của TKV. Vấn đề phức tạp nhất hiện nay là vận tải, trong đó cần phải có sự kiểm toán và giám sát độc lập thì mới biết được. Việc tính toán dự án có lãi của TKV có thể dựa trên mức giá điện rẻ nào đó. Tuy nhiên cần phải thấy giá điện sẽ có sự điều chỉnh trong tương lai.
“Theo tôi, dự án của TKV có thể đưa ra bàn luận công khai các tính toán để các nhà chuyên môn và các chuyên gia trong lĩnh vực tham gia tính toán và có ý kiến. Việc này giúp cho TKV có cái nhìn khách quan, hiện thực hơn. Tôi cũng đồng ý đây là số vốn đầu tư rất lớn. Dự án có thể có lãi hay lãi thấp về mặt kinh tế nhưng so về mặt môi trường thì rất nguy hiểm”- Ông Doanh nói.
Theo ông Doanh, việc TKV tính đưa bùn đỏ xuống lưu giữ trong thung lũng là điều cực kỳ nguy hiểm. Đây là giải pháp tiết kiệm về kinh tế nhưng là giải pháp tự sát vì khi mưa xuống chắc chắn sẽ bị tràn nước. Trên thế giới không ai làm như vậy, bởi nguy cơ nước từ trên cao tràn xuống. Không có thung lũng nào thoát khỏi lũ lụt khi có mưa lớn cả. Cần cân đo góc độ nguy cơ ô nhiễm môi trường của dự án lớn hơn bất kỳ đồng tiền nào.
