Cuối tuần qua, trên mạng Internet xuất hiện một audio clip, trong đó Hamza Bin Laden - là một trong những người con trai của trùm khủng bố Osama Bin Laden đã lên tiếng kêu gọi: "Các quốc gia Hồi giáo nên tập trung vào cuộc thánh chiến tại Al-Sham (Syria), đồng thời tăng cường sự đoàn kết trong hàng ngũ các chiến binh ở đó. Hiện tại, khi mà cả thế giới đã được huy động để chống lại đạo Hồi thì không vì một lý do gì mà chúng ta lại chia rẽ và tranh chấp…".
Theo các chuyên gia chống khủng bố của Anh, Mỹ, Pháp…, audio clip nêu trên chứng tỏ Hamza Bin Laden đã khẳng định vị trí của mình trong việc thay thế Osama Bin Laden để lãnh đạo tổ chức khủng bố Al Qaeda.
Chân dung “Thái tử khủng bố”
Hamza bin Osama bin Mohammed bin Awad bin Laden (hay còn được gọi là Hamza Laden), sinh năm 1991, con trai của trùm khủng bố Osama bin Laden với người vợ thứ ba là Khairiah Sabar.
Tháng 1/2001, Hamza Laden - lúc ấy lên 10 tuổi, đã lần đầu tiên xuất hiện trong một đoạn video quay lại cảnh xác một chiếc trực thăng của Mỹ bị Taliban bắn rơi tại tỉnh Ghazni, miền nam Afghanistan khi Hamza cùng Bin Laden và các thành viên khác trong gia đình đến đây để dự lễ cưới của Mohammed bin Laden - là anh trai Hamza.
Tháng 3/2003, một tin tức phát đi từ Afghanistan cho biết Hamza cùng một người anh trai khác là Saad bin Laden đã bị thương và bị bắt trong một cuộc tấn công của quân đội Mỹ vào thành phố Ribat, Afghanistan.
Tuy nhiên, đến năm 2005, trong một cuốn băng video có tựa đề "The Mujahideen Waziristan", Hamza xuất hiện như một chiến binh Al Qaeda, trực tiếp tham gia tấn công vào một căn cứ của lực lượng an ninh Pakistan nằm ở phía nam Waziristan, nơi giáp với biên giới Afghanistan. Đến tháng 9/2007, Hamza một lần nữa lại có mặt ở khu vực này với tư cách là một chỉ huy của Al-Qaeda dù mới chỉ 16 tuổi...
Tháng 7/2008, tạp chí The Sun xuất bản tại Anh cho đăng một bài thơ do Hamza sáng tác, bài thơ này trước đó đã được công bố trên một trang web Hồi giáo cực đoan. Trong bài thơ, Hamza viết "Phải đẩy mạnh sự hủy diệt Mỹ, Anh, Pháp và Đan Mạch". Trước vụ việc này, ông Patrick Mercer, Chủ tịch Tiểu ban chống khủng bố của Hạ viện Anh đã gọi Hamza là "Thái tử khủng bố".
Ngày 1/5/2011, lực lượng SEAL của Hải quân Mỹ đột kích vào nơi trú ẩn của Osama bin Laden ở Abbottabad, Pakistan, giết chết ông trùm cùng người con trai là Khalid nhưng họ không tìm thấy Hamza Laden. Các cuộc lục soát của quân đội Pakistan sau đó cho biết Hamza đã không có mặt khi cuộc đột kích xảy ra, nơi trú ẩn của Osama bin Laden chẳng hề có một đường hầm nào để chạy ra ngoài. Lời khai của 2 bà vợ Osama bin Laden cũng khẳng định không có ai trốn thoát.
Trong số những tài liệu mà SEAL tịch thu được, có một lá thư do Bin Laden viết, gửi cho tham mưu trưởng Al Qaeda là Atiyah Abd al Rahman, có nội dung là ông trùm khủng bố bày tỏ mong muốn "Hamza được đào tạo tại Qatar để trở thành một sứ giả tôn giáo nhằm bác bỏ những hiểu biết sai lầm và những nghi ngờ về mục tiêu của phong trào Jihad - thánh chiến".
Một lá thư khác được viết sau ngày Saad Hamza, anh trai của Hamza Laden bị máy bay không người lái của Mỹ giết chết năm 2009, ông trùm khủng bố Osama bin Laden đã khẳng định Hamza Laden là người thừa kế mình.
Các tài liệu còn lại cũng cho thấy Osama bin Laden nhiều lần thảo luận với các thuộc cấp cách ngăn chặn để Hamza khỏi rơi vào tay kẻ thù. Bên cạnh đó, Osama bin Laden cũng yêu cầu Hamza Laden phải tránh xa khu vực Waziristan, nơi máy bay trinh sát không người lái của Mỹ thường xuyên xuất hiện để truy tìm dấu vết những kẻ đứng đầu Al Qaeda và để tiêu diệt.
Cũng cần nói thêm rằng ông trùm khủng bố Osama bin Laden có 4 người vợ theo đúng luật Hồi giáo, và có tổng cộng 20 người con cả trai lẫn gái. Trong đó Hamza Laden có lẽ là đứa con được Bin Laden thương yêu nhất. Trong một lá thư Hamza gửi cho Bin Laden năm 2009 mà biệt kích Hải quân Mỹ SEAL thu được, Hamza viết: "Cha thân yêu của con, con đã phải xa lìa cha khi con mới chỉ là một đứa bé 13 tuổi. Nhưng bây giờ con đã lớn, đã là một chiến binh Jihad đang đi theo con đường của cha…".
 |
"Thái tử" Hamza Laden lúc 12 tuổi trong sự tung hô của những chiến binh Al Qaeda.
Biểu tượng tinh thần mới của Al Qaeda
5 năm sau cái chết của Osama bin Laden, Hamza Laden nay đã 25 tuổi - lần đầu tiên công bố trên mạng Internet một thông điệp, khẩn cấp yêu cầu các chiến binh Jihad trên toàn thế giới hãy đoàn kết lại để chống bọn dị giáo phương Tây.
Hamza nói: "Các quốc gia Hồi giáo nên tập trung vào cuộc thánh chiến tại Al-Sham (Syria) đồng thời tăng cường sự đoàn kết trong hàng ngũ các chiến binh ở đó. Hiện tại, khi mà cả thế giới đã được huy động để chống lại đạo Hồi thì không vì một lý do gì mà chúng ta lại chia rẽ và tranh chấp…".
Lời kêu gọi này phù hợp với tuyên bố của Ayman al Zawahiri - hiện giữ vai trò lãnh đạo tổ chức Al-Qaeda, rằng muốn đánh thắng kẻ thù ở Syria thì các chiến binh Jihad phải một lòng một dạ vì đó là vấn đề quyết định giữa thành công và thất bại, giữa sự sống và cái chết!
Theo các chuyên gia chống khủng bố, sở dĩ có lời kêu gọi này là vì gần đây, Al Qaeda và các chi nhánh của nó ở Syria, Afghanistan đã xảy ra xung đột với nhóm Hồi giáo cực đoan Jabhat al Nusra - hiện đang liên minh với tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). Nhiều vùng lãnh thổ từ lâu do Al Qaeda chiếm đóng nay đã bị Jabhat al Nusra và IS cướp mất.
Nhiều chiến binh và một số lãnh đạo Al Qaeda chết tan xác vì những vụ đánh bom tự sát được thực hiện bởi IS và Jabhat al Nusra. Giáo sư Max Abrahms, một học giả và cũng là chuyên gia về tổ chức khủng bố Al Qaeda, hiện làm việc cho Nhóm nghiên cứu Site Intelligence, trụ sở đặt tại Washington D.C, Mỹ cho biết con trai Bin Laden có thể đóng vai trò quan trọng trong việc giành lại ảnh hưởng từ tổ chức IS.
Giáo sư Max Abrahms nói: "Một trong những lý do dẫn đến việc IS thành công khi tuyển mộ được nhiều người - kể cả người phương Tây tham gia thánh chiến là vì IS có Baghdadi - một nhà lãnh đạo mạnh mẽ, giỏi thuyết phục.
Bên cạnh đó, IS còn có một yếu tố thuận lợi nữa: Đó là cái chết của Osama bin Laden đã khiến Al Qaeda mất đi một nhân vật cầm đầu vừa có khả năng tài chính, vừa quyết đoán. Còn người kế vị Bin Laden là Al Zawahiri thì không gây được sự tín nhiệm trong hàng ngũ các chiến binh vì tính cách của Al Zawahiri và Osama bin Laden hoàn toàn khác nhau".
 |
Chiếc giường nơi Osama bin Laden bị bắn chết (ảnh do Team 6, SEAL chụp).
Vẫn theo giáo sư Max Abrahms, danh xưng Osama bin Laden còn giữ được ảnh hưởng rất lớn - không chỉ trong trong hàng ngũ Al Qaeda mà còn với khá nhiều những tổ chức khủng bố khác như nhóm phiến quân Houthi, Boko Haram ở châu Phi, nhóm Jemaah Islamiah ở Đông Nam Á, nhóm Rajah Sulaiman, Abu Sayyaf ở Philippines và Taliban ở Afghanistan.
Ông nói: "Cái tên Hamza Laden khiến những người Hồi giáo cực đoan nhớ đến Osama bin Laden với lòng tôn sùng vô hạn, nhất là những chiến binh Jihad. Nó sẽ thúc đẩy việc tình nguyện gia nhập Al Qaeda đồng thời cũng là một thách thức rất lớn với những kẻ cầm đầu IS và Jabhat al Nusra trong việc tranh giành lãnh thổ và vùng kiểm soát".
Thật ra, đây không phải là lần đầu tiên Hamza Laden xuất hiện trên mạng Internet kể từ khi Osama bin Laden bị giết. Tháng 8/2015, Hamza Laden cũng đã gửi đi một thông điệp, thề sẽ đòi nợ máu người phương Tây nhưng các chuyên gia phân tích cho rằng đoạn âm thanh này đã được thu từ vài năm trước, nay tung lên nhằm mục đích "lên dây cót" tinh thần thánh chiến của các tay súng trong hàng ngũ Al Qaeda. Nhưng với lần xuất hiện thứ hai này, cơ quan tình báo các nước Anh, Mỹ, Pháp, Đức, Arab Saudi, Pakistan, Afghanistan… đều xác nhận Hamza Laden còn sống.
Theo Nhóm nghiên cứu Site Intelligence, thông điệp của Hamza Laden phần lớn tập trung vào Israel, đồng minh thân cận của Mỹ. Hamza Laden nói: "Cuộc cách mạng Hồi giáo ở Syria đã khiến cho viễn cảnh giải phóng Jerusalem ngày càng trở thành hiện thực, và Syria sẽ là bàn đạp để Al Qaeda tiến vào Israel, những kẻ ủng hộ Israel sẽ phải trả giá bằng máu". Bên cạnh đó, Hamza còn hàm ý kêu gọi một sự liên kết giữa Al Qaeda với IS và Jabhat al Nusra. Giáo sư Rita Katz, Trưởng nhóm nghiên cứu Site Intelligence nhận định Hamza Laden có sức thu hút rất lớn nhờ vào "cái bóng" của cha mình trong lúc Al Zawahiri - kẻ lãnh đạo Al Qaeda hiện nay vừa thiếu nhận thức, lại vừa bị IS "át vía".
Ngược lại với Rita Katz, Tiến sĩ Andreas Krieg, chuyên gia phân tích các vấn đề Trung Đông tại Đại học King, London, Anh cho rằng việc Hamza Laden phát đi thông điệp chỉ để cho phía IS biết là thế giới Hồi giáo vẫn còn có Al Qaeda, đừng vỗ ngực xưng tên một mình một chợ.
Tiến sĩ King nói: "Mặc dù Osama bin Laden có một vai trò nổi bật trong phong trào Jihad như kẻ chủ mưu, thiết kế và đỡ đầu những cuộc khủng bố đẫm máu nhưng Hamza Laden lại không phải là một nhân vật chủ chốt của Al Qaeda ở giai đoạn này. Theo tôi, tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS thừa biết Hamza Laden đang thừa hưởng "cái bóng" của cha mình bởi lẽ Hamza chưa hề tạo được danh tiếng trong hàng ngũ chiến binh Jihad mà nhiều người trong số đó đã chiến đấu suốt 30 năm".
Sau khi Osama bin Laden chết, tổ chức khủng bố Al Qaeda có vẻ như đang thực hiện chiến lược ẩn mình chờ thời nhưng các chi nhánh của nó vẫn kiên trì hoạt động một cách âm thầm để chờ ngày hồi sinh. Trong số này, đáng chú ý hơn là Al Qaeda ở bán đảo Arab, Islamic Maghreb ở Bắc Phi, Al Shabab ở Somalia.
Kể từ khi quân đội Mỹ ở Afghanistan phát động phong trào "Thức tỉnh", và đã thành công trong việc thuyết phục các bộ lạc người Sunni - vốn ủng hộ Al Qaeda - nay quay lại chống Al Qaeda, các chiến binh thánh chiến đã thực hiện chiến thuật trà trộn vào cộng đồng dân cư địa phương để lôi kéo sự ủng hộ. Theo Al Zawahiri - kẻ lãnh đạo Al Qaeda, càng thu hẹp khoảng cách với cộng đồng dân cư bao nhiêu thì khả năng bám rễ và mở rộng ảnh hưởng càng lớn bấy nhiêu. Điều này đồng nghĩa với việc Al Qaeda sẽ càng khó bị tiêu diệt.
Riêng với Hamza Laden, sau khi Osama bin Laden chết, "thái tử khủng bố" lặn không sủi tăm. Cơ quan tình báo của nhiều quốc gia liên tục theo dõi những đầu mối có thể dẫn đến nơi ở của Hamza đều không mang lại kết quả. Khi đoạn audio được tung lên mạng, vẫn chưa ai rõ Hamza Laden đang ẩn náu ở đâu, và đoạn thu bài phát biểu của Hamza thực hiện vào thời gian nào. Chỉ biết rằng qua phân tích địa chỉ IP, nó được tung lên mạng Internet từ một khu vực nằm giữa biên giới Afghanistan và Pakistan.
Một quan chức tình báo Anh nói: "Hamza Laden có thể đọc vào máy ghi âm ở Yemen chẳng hạn rồi một chiến binh - thông qua mạng Internet - chuyển file ghi âm này về Afghanistan để một người khác đưa lên mạng. Việc ấy quá dễ dàng…".
