Hiện nay không ít người vì chưa hiểu rõ thế nào là thuốc bổ thận tráng dương của y học cổ truyền (YHCT) nên hễ cứ nghe thấy “bổ dương” là uống lấy uống để chẳng cần đến các thầy thuốc đông y bắt mạch, cũng chẳng cần biết tình trạng sinh bệnh lý của cơ thể mình như thế nào để rồi chuốc lấy những hậu quả khôn lường hoặc tốn tiền một cách vô ích.
Trong dân gian, với các “đấng mày râu” mỗi khi cơ thể bị mệt mỏi đau ốm hoặc giả có những trục trặc trong chuyện “chăn gối”, người ta thường tìm đến các thầy lang để cắt dăm ba chén thuốc bổ thận tráng dương sắc uống. Hay thời nay khi mức sống trở nên khấm khá, dù không có bệnh tật gì nhiều người vẫn xính dùng loại thuốc này của YHCT những mong sẽ được “bách dương tráng kiện”. Nghĩ cho cùng thì đó cũng là nguyện vọng chính đáng.
Nhưng, điều đáng nói ở đây là, không ít người vì chưa hiểu rõ thế nào là thuốc bổ thận tráng dương của YHCT cho nên hễ cứ nghe thấy “bổ dương” là uống lấy uống để chẳng cần đến các thầy thuốc đông y bắt mạch, cũng chẳng cần biết tình trạng sinh bệnh lý của cơ thể mình như thế nào để rồi chuốc lấy những hậu quả khôn lường hoặc tốn tiền một cách vô ích. Nhiều khi, cũng vì thế mà YHCT phải chịu tiếng oan.
Hiểu đúng…
Vậy phải hiểu khái niệm “bổ thận tráng dương” của YHCT như thế nào cho đúng? Y thư cổ nói: “Hư thì bổ, thực thì tả”, “hư” ở đây là để chỉ tình trạng suy nhược của chính khí hay có thể hiểu một cách đơn giản là sự giảm sút sức đề kháng của cơ thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, là sự thiếu hụt (bất túc) một hay nhiều mặt trong nhân thể. Điều cần nhấn mạnh là, trong YHCT không có khái niệm “hư” một cách chung chung mà tùy theo các mặt âm, dương, khí, huyết hoặc phân biệt theo ngũ tạng lục phủ mà định ra nhiều thể loại khác nhau như âm hư, dương hư, khí hư, huyết hư hay can hư, tỳ hư, phế hư, thận hư..., từ đó mà định ra nguyên tắc trị liệu và lựa chọn các vị thuốc, bài thuốc bổ khác nhau để bù đắp phần hư thiếu, điều hòa thiên thắng hay thiên suy, lập lại cân bằng trong cơ thể. Như vậy, thuốc bổ thận tráng dương của YHCT là những bài thuốc, vị thuốc chỉ được dùng để chữa các chứng bệnh mang tính chất “thận dương hư suy”.
Trên thực tế lâm sàng, thuốc bổ thường được chia làm bốn loại chính: bổ khí, bổ huyết, bổ âm và bổ dương, rồi từ đó xem xét và vận dụng vào từng tạng phủ cụ thể mà xây dựng các phép bổ chi tiết hơn như bổ tỳ khí, bổ can huyết, bổ thận dương, bổ phế âm...
…Và dùng đúng
Như vậy, việc dùng thuốc bổ trong YHCT nói chung và thuốc bổ thận tráng dương nói riêng trước hết phải có căn cứ lý luận khoa học biện chứng, quyết không thể sử dụng một cách chung chung, tùy tiện. Thiếu gì thì bồi bổ cái đó và ngay cả khi bồi bổ đã đúng chỗ cũng không được quá thiên lệch mà làm tổn hại đến cân bằng động giữa âm và dương trong nhân thể. Dương hư thì phải bổ phần dương, nhưng, tuy là dương hư nếu cứ bổ dương quá mức thì lại làm hại đến âm khí khiến cho dương khí bốc lên mà xuất hiện tình trạng dương thịnh âm suy. Đó là chưa kể đến việc khi dùng thuốc bổ còn phải căn cứ vào lứa tuổi cao thấp, thể trạng gầy béo, thời tiết nóng lạnh... để xây dựng bài thuốc cho phù hợp và đạt hiệu quả cao. Trình Quốc Bành, y gia trứ danh đời Thanh (Trung Quốc) đã viết: “Bổ có ý nghĩa lớn. Song có người đáng bổ lại không bổ, có người không đáng bổ lại bổ; lại không chịu định rõ khí huyết, không phân biệt hàn nhiệt, âm dương, đóng mở, nhanh chậm, không định rõ ngũ tạng, căn bản thì chỉ có hại”.
Nhìn chung các loại thuốc bổ thận tráng dương của YHCT đều có tác dụng tăng cường hoạt động của cả ba hệ thống nội tiết: dưới đồi - tuyến yên - tuyến thượng thận, dưới đồi - tuyến yên - tuyến sinh dục và dưới đồi - tuyến yên - tuyến giáp trạng, trong đó đặc biệt là có khả năng tăng cường nội tiết tố sinh dục nam và cải thiện lượng máu đến các thể hang của dương vật, từ đó khiến cho các đấng mày râu phục hồi ham muốn tình dục, tăng độ cương cứng của dương vật, kéo dài thời gian “mây mưa” và dễ thụ thai.
Tuy nhiên, không phải vì thế mà lạm dụng, cổ nhân có câu “thái quá thì bất cập”. Điều quan trọng của thuốc bổ thận tráng dương của YHCT là kích thích để cơ thể, trong đó có hệ sinh dục, tự phục hồi khả năng của mình chứ không phải là sự thay thế như ta dùng liệu pháp hormon sinh dục của y học hiện đại.
Có thể nói, hầu hết các sản phẩm có lợi cho cánh đàn ông trong chuyện “gối chăn” hiện nay thường chỉ chú ý đến các vị thuốc bổ dương và thuần dương. Vậy nên, hậu quả là, không ít người bị liệt dương, xuất tinh sớm, không xuất tinh thuộc thể “âm hư hỏa vượng” khi dùng các thành phẩm này lại lâm vào tình trạng “lợi bất cập hại”, chẳng khác nào bắt một con ngựa đã què phải leo dốc trong khi chiếc xe mà nó kéo lại là xe “bành vuông”?!
Như vậy, có thể thấy, dù xem xét dưới góc độ nào thì thuốc bổ nói chung và thuốc bổ thận tráng dương nói riêng của YHCT cũng có vai trò hết sức quan trọng và rất cần thiết cho việc bảo vệ và nâng cao sức khỏe của con người, cải thiện đời sống sinh lý. Nhưng, vấn đề là ở chỗ khi sử dụng phải hiểu và tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc dùng thuốc của YHCT. Suy cho cùng, dù là thuốc bổ hay thuốc bệnh, nếu người ta sử dụng chúng không đúng bệnh, đúng người, đúng phương pháp thì không thể đạt được hiệu quả như mong muốn, thậm chí còn gây ra những hậu quả rất đáng tiếc.
ThS.BS. Hoàng Khánh Toàn
