Công bằng nhưng chưa đủ căn cứ pháp lý
Thông tư 40/2021 do Bộ Tài chính ban hành hướng dẫn về thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế thu nhập cá nhân và quản lý thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh, có hiệu lực từ ngày 1/8 tới. Điều 8 thông tư này quy định: Chủ sở hữu sàn giao dịch thương mại điện tử thực hiện khai và nộp thuế thay cá nhân kinh doanh theo lộ trình của cơ quan thuế. Trong thời gian chưa thực hiện kê khai và nộp thay thuế cho cá nhân, chủ sàn thương mại phải cung cấp thông tin liên quan tới hoạt động kinh doanh của cá nhân theo yêu cầu của cơ quan thuế, như: Thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, doanh thu kinh doanh...
Trao đổi với PV Tiền Phong về quy định mới này, TS. Phan Phương Nam, Phó trưởng Khoa Luật thương mại (ĐH Luật TPHCM) cho hay, ông ủng hộ việc chủ sàn thương mại điện tử phải kê khai và nộp thuế thay cho cá nhân kinh doanh trên sàn của mình. Điều này tương tự chủ các ứng dụng (app) gọi xe ôm, taxi đang kê khai, trích và nộp thuế thay cho tài xế. “Rõ ràng thực hiện theo cách thức này đã và đang có lợi cho Nhà nước khi quản lý được doanh thu và từ đó thu được thuế của cá nhân kinh doanh”, ông Nam nói. Bên cạnh đó, khi ràng buộc trách nhiệm về thuế, các chủ sàn thương mại sẽ phải giám sát chặt hơn hoạt động kinh doanh của cá nhân, từ đó kiểm soát chất lượng, giá cả hàng hóa. Đặc biệt, vừa qua các cơ quan quản lý nhà nước liên tục phát hiện, xử lý nhiều tổ chức, cá nhân bán qua mạng hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng giả, hàng nhái...
Theo ông Nam, dù về lý là phù hợp, nhưng cần làm rõ giá trị pháp lý của quy định trên, do không có trong các luật về thuế. Bên cạnh đó, phải tuyên truyền, hỗ trợ, để các chủ sàn thương mại và người kinh doanh hiểu rằng, đây là trách nhiệm phải làm và hoàn thuế, nếu họ có tổng doanh thu 1 năm từ 100 triệu đồng trở xuống. “Trước mắt, với thói quen dùng tiền mặt, cách thu thuế này là tối ưu nhất. Sau này, khi mọi thanh toán đều qua ngân hàng sẽ khai và tính thuế trực tiếp với các cá nhân kinh doanh”, ông Nam nói thêm.
Bên cạnh trách nhiệm về thuế, theo chuyên gia trên, sàn thương mại điện tử cũng có phần trách nhiệm trong việc kiểm soát chất lượng hàng hóa cá nhân kinh doanh. Trường hợp sàn trực tiếp bán hàng của họ sẽ phải chịu trách nhiệm trực tiếp. Nếu sàn thương mại điện tử chỉ là bên cung cấp giải pháp phần mềm, hỗ trợ kết nối (như ban quản lý chợ truyền thống), phải có trách nhiệm khuyến cáo người mua, đánh giá qua xếp hạng điểm để người mua cẩn trọng với bên bán.
Các sàn chỉ làm trung gian?
Ngay sau khi Thông tư 40 được ban hành, Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) lập tức có phản đối. Theo Vecom, chủ các sàn thương mại điện tử hiện nay chỉ là bên trung gian cung cấp giải pháp phần mềm để kết nối giữa người bán và người mua. Do đó, chủ sàn thương mại điện tử không phải bên trả thu nhập, nên không thể nắm bắt hết các giao dịch, giá bán, doanh thu... để kê khai, trích và nộp thuế thay chủ bán hàng.
Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng cho rằng, một sàn thương mại điện tử không phải là một đơn vị trả thu nhập. Đây chỉ như chợ công nghệ kết nối bên bán và bên mua. Do đó, chủ các sàn thương mại điện tử sẽ rất khó để biết được doanh thu, thu nhập của người bán hàng trên sàn để kê khai thuế thay, trong khi quy định mới về thu thuế của Bộ Tài chính chỉ hơn 1 tháng nữa đã có hiệu lực. Theo ông Tuấn, một số doanh nghiệp quản lý sàn thương mại điện tử đang rất lo lắng trước quy định mới trên, làm họ mất khách, khi bị tăng chi phí người bán sẽ tìm kênh khác để bán hàng. “Một doanh nghiệp nói với tôi rằng, rủi ro từ thương trường, cạnh tranh đã khắc nghiệt, nhưng rủi ro từ thay đổi chính sách, pháp luật có khi lại khắc nghiệt hơn nhiều lần”, ông Tuấn nói và đề nghị các cơ quan soạn thảo chính sách cần rất cẩn trọng.
Giải thích về quy định mới trên, một cán bộ Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) cho hay, quy định của Thông tư 40 không phải buộc chủ sàn thương mại điện tử khai và nộp thay cá nhân kinh doanh, các sàn chỉ tham gia với vai trò trung gian. “Định hướng của quy định là các chủ sàn thương mại điện tử tham gia với vai trò trung gian như một đại lý thuế, việc trích thu và nộp thuế thay cá nhân sẽ được cơ quan thuế trả phí. Tới đây, Tổng cục Thuế sẽ làm việc với các chủ sàn thương mại để trao đổi về nội dung này”, cán bộ Tổng cục Thuế nói.
