Đòi hỏi công nghệ
Gia đình nhạc sỹ An Thuyên chấm dứt hợp đồng uỷ quyền với VCPMC với lí do “muốn tự làm cho thoải mái hơn”. Đạo diễn Huyền Lâm, vợ An Thuyên nói rằng dừng hợp tác với VCPMC “hoàn toàn không phải vì tiền”, yếu tố khiến gia đình chưa thoả mãn chính là việc VCPMC không thức thời, không áp dụng công nghệ để đảm bảo công khai, minh bạch hơn. Nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn, Giám đốc VCPMC cho rằng việc một tác giả rút khỏi trung tâm cũng là chuyện bình thường, trước đó từng có nhạc sĩ Phú Quang quyết tự “đòi tiền” tác quyền. Ông giải thích thêm rằng phía trung tâm không có vấn đề gì liên quan đến sổ sách, ai cần hoàn toàn có thể đến trung tâm đối sánh bảng kê chi tiết.
“Tôi cho rằng vai trò lịch sử của nhạc sỹ Phó Đức Phương và VCPMC trong việc thiết lập thói quen sử dụng nhạc và có tri ân người sáng tạo bằng cách bù đắp quyền lợi là đúng, thậm chí có công. Tuy nhiên 10 năm trước không có công nghệ, bây giờ công nghệ thế giới phát triển lắm rồi. Tôi mong VCPMC ứng dụng công nghệ làm cho thị trường minh bạch hơn, làm cho quyền lợi các bên được đảm bảo hơn”, ông Đặng Đình Long, Chủ tịch HĐQT Cty CP giải pháp công nghệ AiBiz-đơn vị sở hữu công nghệ giám sát việc sử dụng âm nhạc trên truyền hình nói. Bà Phạm Hà Anh Thủy, Giám đốc Sky Music-đơn vị phân phối bản quyền âm nhạc trên một số kênh- cũng đánh giá cao vai trò của VCPMC trong nền âm nhạc Việt Nam, tuy nhiên đến lúc cần ứng dụng công nghệ để làm đúng nguyên tắc khai thác bản quyền.
Nhiều tác giả, đại diện tác giả không mấy quan tâm tới mức chi li tác phẩm được sử dụng ra sao, chỉ cần cuối tháng trung tâm trả cho một “cục tiền”, tuy nhiên không ít người đòi hỏi thống kê chi tiết và minh bạch hơn nữa. “Hiện nay không nhất thiết phải đầu tư phát triển công nghệ, có nhiều đơn vị như chúng tôi sẵn sàng cho thuê công nghệ. Công nghệ ở Việt Nam chỉ chênh với Mỹ khoảng 3-6 tháng về sự phát triển. Chẳng hạn, công nghệ monitor giám sát trên truyền hình của chúng tôi có thể bóc tách đến từng giây đài truyền hình nào sử dụng tác phẩm của ai, ai biểu diễn trong chương trình, ngày giờ nào”, ông Đặng Đình Long nói.
Văn minh
NSND Thanh Hoa, Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền của nghệ sĩ biểu diễn âm nhạc (APPA) nói rằng quyết định của gia đình nhạc sĩ An Thuyên là tất yếu bởi “khi một bên quản lí thu phí và bảo vệ quyền cho tác giả và nghệ sĩ mà không minh bạch thì bất cứ ai cũng có thể dứt ra”. Tổ chức APPA ra đời ba năm nay, nhưng NSND Thanh Hoa cho biết “chưa dám thu tiền”, tuy nhiên thời gian tới bà nói rằng hoàn toàn đủ điều kiện bảo vệ quyền lợi nghệ sĩ. Số lượng nghệ sĩ tin tưởng APPA tăng lên đáng kể, hội này cũng bắt tay với các đơn vị cung cấp công nghệ để xác định mức sử dụng tác phẩm, bóc tách phần phí chi trả cho nghệ sĩ biểu diễn. Quan trọng nhất theo NSND Thanh Hoa là không được mập mờ trong quá trình thu phí. Bà cũng nói APPA sinh ra không chỉ để thu phí, còn để bảo vệ quyền của nghệ sĩ.
Lâu nay nhiều người cho rằng các đại diện tập thể khác nhau thu tiền tác quyền và quyền liên quan khiến bên sử dụng bị rối, liệu có thể quy về một mối? “Về việc các đại diện tập thể thu phí quyền tác giả và quyền liên quan, thế giới cũng có hai mô hình phổ quát: Có một tổ chức thu tất cả quyền tác giả, quyền liên quan, hoặc các đại diện tập thể thu riêng. Theo luật pháp của Việt Nam, Luật Sở hữu trí tuệ quy định các đại diện tập thể đều có quyền thu miễn là có đủ năng lực. Việc này mang lại sự tích cực, tạo nên thị trường cạnh tranh dẫn đến thị trường văn minh, nhưng mặt khác cũng gây khó: Nếu các bên đều văn minh thì không vấn đề gì, còn nếu bất kể bên nào đó không đủ văn minh làm cho thị trường phức tạp hơn”, ông Đặng Đình Long nói.
Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả Bùi Nguyên Hùng nhắc lại: Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế, việc thực thi quy định của Luật Sở hữu trí tuệ là điều cần làm, thể hiện sự văn minh.
