 |
Yevgeny Prigozhin là người đứng đầu lực lượng quân sự tư nhân Wagner. (Ảnh: Reuters) |
Wagner là một phần quan trọng trong chiến lược của Nga ở Ukraine, khi lực lượng này được sử dụng để giành quyền kiểm soát và trấn giữ các thành phố như Bakhmut. Tuy nhiên, thời gian gần đây, Prigozhin nhiều lần công khai thể hiện quan điểm đối ngược với các lãnh đạo quân đội Nga, đồng thời từ chối ký hợp đồng hợp tác với Bộ Quốc phòng Nga.
Căng thẳng giữa Bộ Quốc phòng Nga và Wagner leo thang đáng kể hôm 23/6, khi Prigozhin cáo buộc lực lượng Nga đã không kích trại dã chiến của Wagner ở miền Đông Ukraine. Cuối ngày hôm đó, Prigozhin đưa ra những phát biểu ghi âm có vẻ kêu gọi nổi dậy chống lãnh đạo quân đội Nga, nhưng thể hiện mơ hồ trong việc nêu ra kế hoạch của mình.
Ngày 24/6, Prigozhin tuyên bố lực lượng Wagner đã rời Ukraine vào Nga và đã đến thành phố Rostov-on-Don, nơi đặt trụ sở quân sự của Nga ở khu vực phía Nam và giám sát chiến dịch quân sự ở Ukraine. Trong báo cáo tình báo cập nhật, Bộ Quốc phòng Anh nhận định lực lượng của Prigozhin dường như đã kiểm soát trụ sở quân đội.
Trong phát biểu trên truyền hình cùng ngày, Tổng thống Nga Vladimir Putin gọi cuộc nổi dậy của Wagner là “cú đâm sau lưng” vào Mátxcơva.
Tuy nhiên, đến tối 24/6, Prigozhin thông báo trên Telegram rằng lực lượng Wagner sẽ quay lại vị trí đóng quân. Căng thẳng có vẻ đã được giải toả.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết, theo thoả thuận do Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko làm trung gian, Prigozhin sẽ không bị truy tố hình sự vì cuộc nổi dậy có vũ trang, còn lực lượng Wagner sẽ di chuyển đến Belarus.
Wagner là gì?
Theo thông tin trên báo chí phương Tây, Wagner là một nhóm hoạt động như một công ty quân sự tư nhân, còn gọi là PMC. PMC có thể được chính phủ thuê để thực hiện các dịch vụ an ninh hoặc chiến đấu.
Mô hình này không phải hiếm. Mỹ cũng sử dụng các công ty quân sự tư nhân trong những cuộc chiến tranh ở Iraq và Afghanistan.
 |
Các tay súng của Wagner. (Ảnh: Reuters) |
Khi cái tên Wagner ngày càng nổi lên, ông chủ của lực lượng này cũng được nhiều người chú ý. Yevgeny Prigozhin đi lên từ nghề bán xúc xích, từng điều hành một công ty cung cấp thực phẩm, với các hợp đồng cung cấp cho Điện Kremlin, vì thế người đàn ông này còn được gọi là “đầu bếp của Tổng thống Putin”.
Ông trùm 62 tuổi sinh ra ở St. Petersburg, ban đầu phủ nhận liên quan đến Wagner, nhưng năm ngoái đã thừa nhận vai trò lãnh đạo lực lượng này.
Prigozhin bị FBI truy nã vì "Âm mưu lừa gạt Mỹ". Cơ quan thực thi pháp luật Liên bang Mỹ đang treo thưởng 250.000 USD cho bất kỳ ai cung cấp thông tin giúp bắt được Prigozhin. Ông trùm này bị Mỹ cáo buộc đóng vai trò giám sát những hoạt động can thiệp chính trị và bầu cử của Cơ quan nghiên cứu Internet có trụ sở tại St. Petersburg từ năm 2014 - 2018. FBI cáo buộc cơ quan mà Prigozhin là người tài trợ đã can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016.
Wagner bắt đầu hoạt động ở Ukraine từ năm 2014, khi những tay súng mặc quân phục không phù hiệu đến miền Đông Ukraine để hỗ trợ lực lượng ủng hộ Nga, giúp Mátxcơva sáp nhập bán đảo Crimea.
Không chỉ hoạt động ở Ukraine, Wagner còn có mặt ở châu Phi, nơi một số quốc gia hợp tác với lực lượng này để lấp vào lỗ hổng an ninh hoặc hỗ trợ chính quyền.
TS András Rácz, một chuyên gia về Nga tại Hội đồng Đối ngoại Đức, cho biết: “Trong hầu hết các trường hợp, họ (Wagner) huấn luyện cho các lực lượng quân sự địa phương, lực lượng an ninh địa phương, nhưng cũng bảo vệ yếu nhân và canh gác. Nếu cần, họ có thể triển khai các hoạt động cường độ cao, nghĩa là chiến đấu thực sự”.
Theo báo chí phương Tây, tại một số nước như Cộng hoà Trung Phi, Wagner đổi dịch vụ của họ lấy quyền tiếp cận tài nguyên thiên nhiên.
Giới chức Mỹ ước tính rằng đến nay đã có khoảng 30.000 tay súng của Wagner đã thiệt mạng hoặc bị thương ở Ukraine.
