Năm 1858, tại Springfield, Bang Illinois, Abraham Lincoln đọc diễn văn “Một nhà bị chia rẽ” (A House Divided) sau khi chấp nhận đề cử của Đảng Cộng hoà tranh cử vào Thượng Viện Hoa Kỳ. Tháng 2/2007, cũng tại Springfield, ông Obama tuyên bố tranh cử tổng thống bằng giọng hùng biện rèn từ hồi đi học: “Lincoln từng kêu gọi hòa giải và đoàn kết cho một nhà bị chia rẽ”.
Lâu lắm mới tái diễn tình trạng này kể từ chiến tranh Việt Nam và kể từ khi Mỹ bị phân hóa giữa các bang ủng hộ chế độ nô lệ và các bang chủ trương bãi nô cách đây hơn 150 năm. Hiếm khi một tổng thống đắc cử như Donald Trump tuyên bố xoá không dưới nửa di sản của người tiền nhiệm.
Kịch tính nhất có lẽ là “Luật bảo vệ bệnh nhân và chăm sóc y tế giá phải chăng” hay ObamaCare hoạt động từ 2010. ObamaCare hỗ trợ các gia đình, cá nhân thu nhập thấp, các tiểu công ty mua bảo hiểm cho nhân viên nhưng lại bị bộ phận không nhỏ trong nhóm đối tượng này phản đối.
Trong khi giúp 20 triệu người có bảo hiểm y tế, ObamaCare lại khiến các công ty bảo hiểm lớn rút khỏi chương trình do phí bảo hiểm tăng cao và nhiều người ở quốc gia 324 triệu dân có ít sự lựa chọn về bảo hiểm y tế. Ông Obama thề bảo vệ ObamaCare trong khi ông Trump coi nó nằm trong nhóm bị xem xét đầu tiên khi ông nắm quyền từ 20/1.
Càng gần ngày ông Obama đọc diễn văn từ nhiệm vào 10/1 ở Chicago quê nhà, mâu thuẫn càng gay gắt. Đỉnh điểm có lẽ là ông Trump ra lệnh tất cả đại sứ Mỹ do ông Obama bổ nhiệm phải về nước trước 20/1. “Thay máu” đối ngoại 30% số đại sứ có thể phủ định lạnh lùng kết quả gây dựng của tổng thống đương nhiệm. Nhưng điều này cũng có thể tạo nền tảng cho những ý tưởng mới để phá các bế tắc quốc tế mà Mỹ là chủ trò chăng?
“Một nhà bị chia rẽ” là một trong những diễn văn nổi tiếng nhất của Abraham Lincoln - tổng thống thứ 16, cao 1m93 và bị ám sát sau bốn năm tại nhiệm. Giờ đây, ưu tiên một của Tổng thống Obama cao 1m85 là gửi thông điệp “Một nhà bị chia rẽ” cho đồng cấp tương lai cao 1m91, cái tứ lấy từ Jesus Christ (Chúa Giê Su) trong kinh Phúc Âm: “Nếu một nhà bị chia rẽ mà xâu xé nhau, nhà ấy không thể đứng vững được”.
