Theo dự thảo Nghị quyết, 177 phường thuộc các quận và thị xã Sơn Tây của Hà Nội sẽ thí điểm không tổ chức hội đồng nhân dân phường bắt đầu từ ngày 1/6/2021. Tại những nơi thí điểm, ủy ban nhân dân quận, thị xã sẽ được bổ sung thêm các nhiệm vụ, quyền hạn để quản lý, điều hành công việc trên địa bàn.
Cũng theo dự thảo Nghị quyết, việc tiếp tục duy trì hội đồng nhân dân ở phường là không còn phù hợp, mà chỉ nên còn ủy ban nhân dân phường để quản lý hành chính, cung ứng một số dịch vụ công theo phân cấp, ủy quyền.
Tại phiên thẩm tra, nhiều đại biểu tán thành với việc không tổ chức hội đồng nhân dân phường tại Hà Nội, tuy nhiên cũng đề nghị làm rõ thêm vai trò, nhiệm vụ của ủy ban nhân dân phường khi thực hiện thí điểm.
Hiện số lượng đại biểu hội đồng nhân dân mỗi phường, xã, thị trấn tại Hà Nội là gần 30 người, trong đó cán bộ, công chức, viên chức đã nghỉ hưu chiếm tương đối. Nếu không còn hội đồng nhân dân cấp phường thì Hà Nội sẽ giảm được từ 2.900 đến 3.500 cán bộ hội đồng nhân dân phường.
Theo đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị thành phố Hà Nội, tổ chức chính quyền thành phố gồm HĐND và UBND thành phố, về cơ bản giữ nguyên như hiện nay. Tổ chức chính quyền quận, huyện, thị xã cũng cơ bản giữ nguyên, gồm có HĐND và UBND. Riêng về tổ chức chính quyền xã, phường, thị trấn, theo đề án, tại phường thuộc các quận và thị xã Sơn Tây sẽ không tổ chức HĐND phường, chỉ tổ chức cơ quan hành chính theo thiết chế Ủy ban hành chính (UBHC).
Theo đề án, các phường là đơn vị hành chính trong nội bộ đô thị, không phải là một đơn vị hành chính có tính độc lập về kinh tế - xã hội riêng biệt. Trong thực tế, HĐND phường hoạt động kém hiệu lực, hiệu quả, không quyết định được những vấn đề kinh tế - xã hội trên địa bàn, cũng như hoạt động giám sát còn hình thức.
Mặt khác việc tồn tại HĐND phường làm gián đoạn, cắt khúc các hoạt động quản lý, điều hành hành chính nhà nước, vốn đòi hỏi phải rất nhanh nhạy, thống nhất và thống suốt trên địa bàn đô thị. Do vậy, tại phường không cần tổ chức một cấp chính quyền, mà tổ chức một cấp hành chính là phù hợp. Cơ quan hành chính phường được tổ chức theo thiết chế UBHC, có vị trí là một cơ quan hành chính, trực thuộc UBND quận.
Cụ thể, tổ chức UBHC phường gồm Chủ tịch, hai Phó Chủ tịch và ủy viên phụ trách quân sự, ủy viên phụ trách công an. Các thành viên UBHC do Chủ tịch UBND quận, thị xã bổ nhiệm, bãi nhiệm đảm bảo vai trò lãnh đạo của Đảng về công tác cán bộ. Tổ chức Đảng tại phường đề xuất việc lựa chọn, giới thiệu cán bộ để Ban Thường vụ cấp ủy quận, thị xã quyết định trên cơ sở thực hiện các bước quy trình về công tác cán bộ. Chủ tịch UBND các quận, thị xã Sơn Tây bổ nhiệm, bãi nhiệm theo quy định.
Nhiệm vụ chính của UBHC phường là thực hiện một số công việc cụ thể của quản lý hành chính nhà nước và cung ứng một số dịch vụ công theo phân cấp và ủy quyền của UBND quận. Ngoài ra UBHC phường còn phải hướng dẫn và phối hợp với tổ trưởng dân phố thực hiện các nhiệm vụ có tính chất tự quản của cộng đồng dân cư trên địa bàn.
Do không tổ chức HĐND ở phường nên phường không phải là một cấp quy hoạch, một cấp ngân sách; UBHC phường không có nhiệm vụ, quyền hạn trong quản lý quy hoạch và quản lý ngân sách. Do không còn HĐND phường, sẽ phải chuyển giao một số nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND phường để HĐND và UBND, Chủ tịch UBND quận thực hiện; một số nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND phường trong quyết định những vấn đề quan trọng liên quan đến quy hoạch đô thị, hạ tầng giao thông sẽ giao cho UBND thành phố và UBND quận thực hiện...
Việc tiếp xúc cử tri sẽ được đảm bảo thông qua Tổ ĐBQH, Tổ Đại biểu HĐND thành phố và Tổ đại biểu HĐND quận, thị xã; qua đó, cử tri đã phản ánh tâm tư, nguyện vọng, kiến nghị và được chính quyền các cấp ghi nhận, giải quyết thỏa đáng theo thẩm quyền. “UBHC phường hoạt động theo chế độ tập thể, nhưng cần đề cao thẩm quyền, trách nhiệm cá nhân của Chủ tịch UBHC trong quản lý điều hành hành chính. UBHC phường chịu sự giám sát trực tiếp của cấp ủy, HĐND và đại biểu HĐND quận; đồng thời chịu sự giám sát của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội cùng cấp”, đề án nêu.
