Giảm tổn thương
Từ 4/1/2016, NHNN công bố tỷ giá trung tâm của VND với USD, tỷ giá tính chéo của VND với một số ngoại tệ khác. Tại bản phân tích chuyên đề về cơ chế tỷ giá mới, nhóm phân tích của BVSC viết:
Về cơ bản, tỷ giá niêm yết và giao dịch hàng ngày của các ngân hàng sẽ biến động nhanh và sát cung cầu thị trường hơn. Cơ chế này khá tương đồng với cách điều hành tỷ giá mà Trung Quốc đã áp dụng từ 2005 tới nay, vốn được gọi là cơ chế thả nổi có kiểm soát (managed floating). Ngay từ khi chính thức được áp dụng, diễn biến đồng Nhân dân tệ (CNY) đã phản ánh đúng hơn yếu tố “kỳ vọng” của thị trường, mà trước thời điểm đó luôn bị coi là bị định giá quá thấp nhằm kích thích xuất khẩu… Điều này, trong điều hành tất yếu sẽ giúp hạn chế tâm lý găm giữ ngoại tệ chờ phá giá, như đã tồn tại trong các năm qua.
Phân tích của BVSC chỉ ra: NHNN có thể giữ vai trò điều hành trung tâm trong cơ chế mới và thực hiện vai trò điều tiết của mình qua ba cách. Thứ nhất, sử dụng dự trữ ngoại hối để điều tiết cung cầu trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng của các ngày hôm trước – vốn là một trong những tham chiếu để xác định tỷ giá trung tâm cho ngày hôm sau; Thứ hai, việc tính toán và áp tỷ trọng đối với các đồng tiền được chọn trong rổ tham chiếu, mặc dù sẽ có nguyên tắc cụ thể nhưng có thể sẽ không được công bố công khai; Thứ ba, việc quy định biên độ biến động hàng ngày quanh tỷ giá trung tâm cũng có thể được linh hoạt, thu hẹp hoặc nới rộng tùy từng giai đoạn (hiện tại NHNN vẫn đang duy trì ở mức +/-3%).
“Cơ chế tỷ giá trung tâm giúp giảm bớt tính “tổn thương” cho nền kinh tế trước những biến động tiền tệ trên thị trường thế giới. Thực tế thị trường ngoại hối và tài chính quốc tế luôn có những biến động, và Việt Nam không nằm ngoài những biến động này do nền kinh tế ngày càng hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới”, bản nghiên cứu nhấn mạnh.
Thách thức: cần dự trữ ngoại hối lớn
Theo BVSC, NHNN cần xây dựng và duy trì nguồn dự trữ ngoại tệ đủ lớn để can thiệp khi có những biến động lớn trên thị trường ngoại tệ. Dự trữ ngoại tệ càng lớn sẽ càng tạo ra nhiều dư địa cho các nhà điều hành chủ động trong công tác điều tiết, giảm sốc cho thị trường thậm chí là đối phó lại các cuộc tấn công tiền tệ có chủ ý.
Mặc dù cần tôn trọng quy luật cung cầu tự nhiên của thị trường nhưng vẫn cần có phương án phòng vệ lại những yếu tố cung cầu bất thường trong ngắn hạn để tránh tổn thương cho nền kinh tế. Chính phủ cần tăng cường công tác dự báo và kiên định trong việc theo đuổi những mục tiêu dài hạn về lạm phát và tăng trưởng.
Lộ trình tăng lãi suất của FED và diễn biến của đồng Nhân dân tệ là những áp lực cần được theo dõi sát. Theo dự báo mới nhất của FED công bố vào ngày 16/12/2015, ngay sau khi tổ quyết định lần đầu tiên nâng lãi suất, lãi suất vào cuối năm sẽ đạt mức 0,4%. Lộ trình nâng lãi suất trong những năm sau đó cho thấy mỗi năm FED sẽ nâng lãi suất thêm 1%. Lãi suất mục tiêu sẽ ở mức 3,3% vào năm 2018, và lãi suất dự kiến trong dài hạn sẽ ở mức 3,5%.
Chu kỳ tăng lãi suất của FED và diễn biến giảm giá của đồng Nhân dân tệ có thể chi phối đến xu hướng của VND trong những năm tới. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa VND sẽ mất giá với tỷ lệ tương ứng khi FED nâng lãi suất hoặc biên độ giảm giá của CNY.
Những tác động trong thời gian tới sẽ phụ thuộc vào sự chênh lệch trong tốc độ hồi phục giữa các nền kinh tế mà Việt Nam cũng là một trong số các nước đang cho thấy những tín hiệu quay lại chu kỳ tăng trưởng.
“Tỷ giá trung tâm được xác định trên cơ sở tham chiếu diễn biến tỷ giá bình quân gia quyền trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng, diễn biến tỷ giá trên thị trường quốc tế của một số đồng tiền của các nước có quan hệ thương mại, vay, trả nợ, đầu tư lớn với Việt Nam, các cân đối kinh tế vĩ mô, tiền tệ và phù hợp với mục tiêu chính sách tiền tệ”.
