Trung tâm thương mại gần 100 ki ốt bỏ không
Là chợ truyền thống đầu tiên chuyển đổi mô hình chợ dân sinh thành TTTM, chợ Hàng Da là một trong những mô hình chuyển đổi thất bại của Hà Nội. Được khởi công từ tháng 3/2009, TTTM Hàng Da được đầu tư quy mô 5 tầng nổi và 2 tầng hầm với tổng chi phí hơn 223 tỷ đồng.
Hoạt động từ tháng 10/2010 nhưng suốt 7 năm nay, chợ luôn trong tình trạng vắng vẻ, đìu hiu. Ghi nhận tại chợ chiều ngày 5/7, tại tầng B1 - nơi kinh doanh các mặt hàng rau quả, thịt, quần áo…-rộng hàng trăm mét vuông nhưng chỉ èo uột trên dưới 10 khách hàng, trong đó đã có 3 khách nước ngoài qua chợ thăm quan. Tại gian hàng thịt, 2/3 số hộ kinh doanh đã đóng cửa, một chủ hộ thì đang… nằm ngủ.
Bà Lê Thanh Hải, quầy B435 - Khu bán thịt than thở: “Tôi đã bán hàng ở đây 20 năm từ khi chưa xây dựng TTTM. Trước đây, chợ Hàng Da sầm uất không thua kém chợ Đồng Xuân, nhưng từ khi xây dựng TTTM thì vô cùng ế”. Theo bà Hải, trung bình mỗi ngày ki ốt có khoảng 3, 4 lượt khách, có ngày không có khách. Cùng chung bức xúc, bà Lê Thị Chắt - ki ốt B417 cho biết thêm, người dân đã quen đỗ xe ở đâu mua ở đấy, rất khó thay đổi. Bên cạnh đó, không ai mất công, mất của gửi xe máy 3.000 đồng/lượt rồi đi bộ hàng chục bậc thang xuống hầm để mua 3 lạng thịt cả.
Theo các tiểu thương tại đây, họ còn bám trụ được nhờ TTTM vẫn đang ưu đãi giá thuê ki-ốt. Song song với đó là họ còn có những mối giao hàng cho nhà hàng, chứ hầu như không bán cho khách lẻ.
Tại chợ 19/12 (chợ Âm Phủ), nhiều tiểu thương cho biết, so với trước đây việc kinh doanh của họ chỉ bằng 1/10. Ghi nhận của PV tại khu vực bán cá lúc 16h chiều, đa phần các gian hàng đều trong tình trạng đóng cửa, có nơi treo biển bán hoặc cho thuê ki-ốt. Khu tầng 1 bán rượu và tạp phẩm cũng không khá khẩm hơn khi chỉ có vài gian hàng đầu mở cửa, còn lại hầu như đã nghỉ hoặc đóng cửa sớm. Tình trạng ế ẩm còn diễn ra ở nhiều TTTM như: TTTM Hàng Bè, TTTM Cửa Nam, TTTM Chợ Mơ…
Trao đổi với PV, ông Lê Văn Vượng- phụ trách chợ truyền thống tại TTTM Hàng Da cho biết, TTTM đã bố trí tầng B1 và tầng 1 là 2 vị trí thuận lợi nhất để kinh doanh phục vụ chợ dân sinh. Bên cạnh đó, từ năm 2010 đến 2017, Nhà nước đã nhiều lần điều chỉnh tăng giá thuê đất, chi phí điện nước… nhưng TTTM vẫn tạo điều kiện cho các hộ kinh doanh bằng cách không tăng bất cứ chi phí nào. Thế nhưng thực tế, các hộ đăng ký kinh doanh ở TTTM ngày cảng giảm. Đơn cử như tầng 1 khu bánh kẹo rượu bia, có 58 gian nhưng mới chỉ có 17 hộ kinh doanh; Tạp phẩm có 104 quầy nhưng cũng chỉ có 1/2 hộ kinh doanh (53 hộ)… “Hơn 100 hộ chưa ra kinh doanh, 1 tầng rưỡi TTTM còn bỏ trống chưa có khách thuê… dẫn đến doanh nghiệp đều đang phải bù lỗ hàng tháng”, ông Vượng khẳng định.
Dừng triển khai mô hình chợ kết hợp TTTM
Lý giải về lý do các TTTM dù có hạ tầng tốt nhưng đều luôn “ế khách”, đại diện Ban quản lý các TTTM đều đổ lỗi cho lý do khách quan là sự tồn tại của quá nhiều chợ cóc, chợ tạm. Trong khi người dân vẫn còn đang có thói quen “chợ chân chống” thì việc vào TTTM mua thực phẩm là điều xa vời.
Theo chuyên gia kinh tế Phạm Tất Thắng, nguyên nhân các TTTM èo uột là do cách xây dựng nâng cấp chợ truyền thống thành chợ - TTTM đã làm thay đổi chủ thể của các khu thương mại, tức là tiểu thương không còn đóng vai trò chủ chốt trong chợ. Bên cạnh đó, nhiều công trình xây dựng chợ kết hợp TTTM thường không lấy mục tiêu thương mại làm mục tiêu chính mà lợi dụng các khu đất vàng để xây dựng rồi cho thuê văn phòng, cửa hàng… mục đích kinh doanh thu hồi vốn.
Trao đổi với PV Tiền Phong, Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Lê Hồng Thăng cho biết, cách đây 3 năm, HĐND TP đã có đánh giá về hiệu quả của mô hình chợ kết hợp TTTM. Sở Công Thương cũng đã hỗ trợ các doanh nghiệp thực hiện dự án TTTM nhiều, nhưng doanh nghiệp vẫn kêu lỗ. “Ban đầu, họ đổ cho chợ cóc, chợ tạm, đến khi ra quân dẹp chợ cóc chợ tạm mà vẫn lỗ thì bây giờ phải tính lại”, ông Thăng nói.
Theo lãnh đạo Sở Công Thương, trong bài toán đầu tư không thể khẳng định là sẽ thắng 100%, Sở cũng đã hỗ trợ doanh nghiệp nhưng vẫn không được thì phải xem xét lại mô hình này. UBND TP Hà Nội cũng đã có văn bản yêu cầu không làm kết hợp nữa. Chợ truyền thống phải là truyền thống, TTTM là TTTM, không thể lẫn lộn. Ông Thăng cũng khẳng định Hà Nội sẽ tiếp tục duy trì mô hình chợ truyền thống để đảm bảo phục vụ nhu cầu dân sinh. Đối với câu hỏi có hay không việc lợi dụng chuyển đổi để lấy “đất vàng” xây TTTM, ông Thăng khẳng định không có, vị trí nào thuận lợi cho việc gì sẽ được xây dựng phục vụ đó.
Nói về vấn đề kết hợp chợ với TTTM trong phiên họp HĐND thành phố Hà Nội ngày 5/7, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Doãn Toản thông tin, qua khảo sát cho thấy mô hình chợ kết hợp TTTM đã không hiệu quả. Ông Toản cũng nêu ví dụ về chợ Cửa Nam, chợ Hàng Da là những mô hình sau khi TTTM hoạt động thì mất luôn chợ truyền thống. “Các mô hình dự kiến kết hợp chợ truyền thống với TTTM như chợ Ngã Tư Sở, chợ Xuân La sẽ không tiến hành nữa mà chỉ xây dựng chợ truyền thống”, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội cho hay.
Tại TTTM Chợ Mơ, đại diện Ban quản lý chợ cho biết, từ khi đi vào hoạt động năm 2014 đến nay đã có 535 điểm kinh doanh tạm ngừng hoạt động trên tổng số 1.129 điểm kinh doanh.
