Tết Việt

Người Việt có câu “Làm cả năm lo ba ngày Tết”, ấy là muốn nói đến cái tính chất đặc biệt quan trọng của ngày Tết Nguyên đán (dịp đón năm mới cổ truyền của người Việt).

Tết Việt tự xưa đến nay không chỉ là dịp đoàn tụ gia đình, sum vầy cháu con đón chào năm mới, mà còn là dịp để người Việt thể hiện những phong tục đẹp trong văn hóa ngày xuân của mình. Phong tục đón Tết tùy theo vùng miền tuy có đôi chút khác nhau, nhưng tựu trung vẫn có các đặc trưng của ngày Tết, đó là sắm Tết, ăn Tết, lễ Tết và chơi Tết…

Sắm Tết

Sắm Tết thể hiện nét văn hóa tao nhã trong ngày Tết của người Việt. Dịp gần Tết, nhiều địa phương lại xuất hiện các phiên chợ mỗi năm chỉ họp một lần như: chợ hoa đào, chợ hoa mai, chợ quất, chợ chữ, chợ đồ cổ… để phục vụ thú chơi Tết của người Việt. Ngày nay, tại nhiều thành phố lớn, do ảnh hưởng văn hóa phương Tây nên vào ngày Tết nhiều người thích dùng rượu ngoại, cắm hoa ngoại, chơi cá cảnh… nhưng vẫn không thể thiếu cành đào, cây mai, cây quất trong nhà.

Dịp gần Tết, nhiều địa phương lại xuất hiện các phiên chợ mỗi năm chỉ họp một lần như: chợ hoa đào, chợ hoa mai, chợ quất, chợ chữ, chợ đồ cổ… để phục vụ thú chơi Tết của người Việt.

Nhắc đến thú sắm Tết của người Việt không thể không nói đến thú chơi chữ. Xưa, người Việt có tục năm hết Tết đến thường đến nhà ông đồ, ông nghè, ông cử trong vùng xin chữ về treo trong nhà với mong muốn con cái học hành thông minh và nhìn theo chữ thánh hiền để tu sửa tâm tính, nếp ăn, nếp ở. 

Ngày nay, tục chơi chữ ở nước ta cũng muôn hình vạn trạng. Nhưng lệ xưa đã thành tục, ngày Tết có người vẫn đi xin chữ, nhưng cũng có không ít người đi chợ chữ chỉ để mong thưởng thức cái không khí nhộn nhịp của ngày xuân.

Tết Việt ảnh 1 Chợ hoa đào phố Hàng Lược (Hà Nội) nhộn nhịp những ngày giáp Tết. Ảnh: Ngô Dư/Báo ảnh Việt Nam.
Tết Việt ảnh 2 Người dân Hà Thành chọn mua những bình hoa thủy tiên về chơi Tết bởi loài hoa này đặc biệt hơn các loại hoa khác vì có thể chơi được 5 thứ: hoa, mùi thơm, lá, củ và rễ.  Ảnh: Trần Thanh Giang/Báo ảnh Việt Nam.
Tết Việt ảnh 3 Một em bé mặc trang phục truyền thống khăn xếp, áo the theo mẹ đi mua sắm Tết ở phố Hàng Lược (Hà Nội). Ảnh: Trần Công Đạt/Báo ảnh Việt Nam.
Tết Việt ảnh 4 Một quầy bán đồ trang hoàng ngày Tết trên phố Hàng Mã ở Hà Nội. Ảnh: Anh Tuấn/TTXVN.
Tết Việt ảnh 5 Phố ông đồ ở Văn Miếu Quốc Tử Giám nhộn nhịp người mua chữ về chơi Tết. Ảnh: Trần Công Đạt/Báo ảnh Việt Nam.
Tết Việt ảnh 6 Nghệ nhân Nguyễn Đăng Chế ở làng tranh Đông Hồ (Thuận Thành – Bắc Ninh) vẽ tranh phục vụ thị trường Tết. Ảnh: Trịnh Văn Bộ/Báo ảnh Việt Nam.
Tết Việt ảnh 7 Phiên chợ đồ cổ ngày Tết của người Hà Nội. Ảnh: Anh Tuấn/TTXVN.
Ăn Tết

Người Việt xưa có câu: “Đói giỗ cha, no ba ngày Tết”. Ngày Tết dù nghèo khó đến đâu người ta cũng cố xoay xở, vay mượn để lo cho bữa ăn trong ngày Tết được tươm tất, đầy đủ hơn so với ngày thường. Điều đó cho thấy người Việt rất coi trọng chuyện ăn uống no đủ trong ngày Tết, bởi ẩn sâu trong đó là khát vọng về một năm mới sẽ có cuộc sống sung túc, đủ đầy, thịnh vượng hơn.

Hình ảnh cả nhà ngồi quây quần gói bánh chưng ngồi quanh bếp lửa nấu nồi bánh sẽ mãi mãi là hình ảnh thân thương và chất chứa bao tình cảm trong lòng mỗi người Việt.

Nói đến văn hóa ẩm thực ngày Tết của người Việt cũng vô vàn điều thú vị. Tùy theo văn hóa vùng miền mà phong cách ăn uống cũng có nét khác nhau. Mâm cơm Tết của người miền Bắc bao giờ cũng có các món truyền thống như: bánh chưng xanh, thịt gà luộc, dưa hành muối, nem rán, giò lụa, canh măng nấu với bóng bì hoặc chân giò lợn, miến nấu lòng gà… Còn người miền Nam thường có bánh tét, củ kiệu muối, thịt kho với nước dừa, canh khổ qua nấu tôm…

Ngoài những món đã kể trên, Tết của người Việt không thể không có mấy món bánh trái, mứt kẹo dùng để ăn chơi như: mứt gừng, mứt dừa, mứt bí, mứt hạt sen, hạt dưa,… Đồ uống thì thường có các loại rượu, bia, nước ngọt…

Nhiều gia đình người Việt có thói quen tự làm các món ăn ngày Tết. Từ việc đi chợ Tết để tự tay chọn những bó lá dong tươi xanh, những hạt nếp, hạt đỗ căng tròn về để gói bánh chưng, bánh tét. Và hình ảnh cả nhà ngồi quây quần gói bánh rồi lại vui quanh bếp lửa nấu nồi bánh sẽ mãi mãi là hình ảnh thân thương và chất chứa bao tình cảm trong lòng mỗi người Việt, nhất là với những người sống xa nhà, xa quê hương và người Việt sinh sống làm ăn ở nước ngoài.
Tết Việt ảnh 8 Phiên chợ ngày giáp Tết ở xã Sai Nga (Phú Thọ) không thể thiếu lá dong xanh phục vụ bà con gói bánh chưng đón Tết. Ảnh: Trọng Chính/Báo ảnh Việt Nam.
Tết Việt ảnh 9 Gói bánh chưng tại gia đình ông Đinh Xuân Lại, thôn Bấc Hai, xã Thủy Đường (Thủy Nguyên – Hải Phòng). Ảnh: Lâm Khánh/TTXVN.
Tết Việt ảnh 10
Tết Việt ảnh 11
Tết Việt ảnh 12
Tết Việt ảnh 13 Bánh chưng, xôi gấc, mâm ngũ quả, các loại mứt... là các món ăn không thể thiếu của người Việt trong những ngày Tết Nguyên đán.  Ảnh: Công Đạt, Trần Thanh Giang, Nguyễn Luân và Tl Báo ảnh Việt Nam.
Tết Việt ảnh 14 Mâm cỗ ngày Tết của người Việt. Ảnh: Trần Thanh Giang/Báo ảnh Việt Nam.
Tết Việt ảnh 15 Richard K.H. Chua (Singgapore) cùng vợ là người Việt Nam và hai con quây quần bên chiếc bánh chưng và mâm ngũ quả chuẩn bị đón Tết ở Tp. Hồ Chí Minh. Ảnh: Thanh Tùng/TTXVN.
Lễ Tết

Lễ Tết là nói đến những hoạt động lễ nghi mang tính tâm linh, tín ngưỡng truyền thống trong ngày Tết. Người Việt xưa nay vốn coi trọng lễ nghĩa, đạo lý uống nước nhớ nguồn, thành kính với tổ tiên và thần linh. Vì thế, Tết cũng là dịp để người Việt thể hiện nét văn hóa đáng quý này.

Tết Nguyên đán tuy chỉ diễn ra trong ba ngày đầu của tháng Giêng. Tuy nhiên, trước và sau đó hàng chục ngày là nhiều hoạt động liên quan đến Tết diễn ra.

Đi cùng với tục chúc Tết thường có tục mừng tuổi. Mọi người mừng tuổi nhau bằng một món tiền nhỏ mang tính tượng trưng bỏ trong chiếc phong bao màu đỏ với hàm ý chúc phúc, cầu may.

Từ xưa đến nay, tùy theo từng thời kỳ và từng địa phương, các lễ nghi ngày Tết tuy có đôi chút khác nhau, nhưng những phong tục, lễ nghi quan trọng thì dường như không mấy thay đổi như: tục trồng cây nêu, cúng tất niên, cúng giao thừa, tục hái lộc đầu xuân, tục xông đất, lì xì (mừng tuổi),…

Hàng năm, cứ nhằm vào ngày 23 tháng Chạp, có một nghi lễ rất được người Việt đón đợi vì nó báo hiệu ngày Tết đã đến rất gần. Đó là tục tiễn ông Công ông Táo (vị thần cai quản chuyện bếp núc của mỗi nhà) về Trời. Và sau lễ này không khí Tết đã rộn ràng đến với mọi nhà.

Đến ngày cuối cùng của năm (theo lịch dân gian của người Việt) nhà nào cũng làm mâm cơm để cúng tổ tiên và thổ thần, tục gọi là cúng “tất niên”, tức lễ cúng hết năm. Đây cũng là bữa ăn sum họp của cả gia đình. Vì thế, người Việt có tục dù đi đâu, ở đâu đến ngày Tết cũng mong được trở về nhà để tận hưởng cái không khí sum vầy đầm ấm của cả gia đình.

Sau bữa ăn tất niên ấy, nhà nào cũng chuẩn bị một mâm cỗ để đến nửa đêm làm lễ cúng “giao thừa”, đánh dấu thời khắc linh thiêng chuyển giao giữa năm cũ và năm mới.

Người Việt thường có thói quen, đón “giao thừa” xong là đi lễ chùa xin lộc, cầu chúc cho một năm mới mọi điều tốt đẹp, làm ăn thuận lợi và thành công.

Mấy ngày Tết mọi người thường đến nhà nhau và chúc Tết. Con cháu thường chúc ông bà, cha mẹ mạnh khỏe, trường thọ; ông bà, cha mẹ chúc con cháu hiếu thảo, ngoan hiền; bạn bè thì chúc nhau năm mới ăn nên làm ra… Đi cùng với tục chúc Tết thường có tục mừng tuổi. Mọi người mừng tuổi nhau bằng một món tiền nhỏ mang tính tượng trưng bỏ trong chiếc phong bao màu đỏ với hàm ý chúc phúc, cầu may.
Tết Việt ảnh 16 Cách bài trí bàn thờ gia tiên ngày Tết của người Việt. Ảnh: Thông Thiện/Báo ảnh Việt Nam.
Tết Việt ảnh 17 Vào ngày 23 tháng Chạp, người Việt thường thả cá chép tiễn ông Công, ông Táo về trời. Ảnh: Trần Thanh Giang/Báo ảnh Việt Nam.
Tết Việt ảnh 18 Lễ cúng chiều 30 Tết của một gia đình ở Huế. Ảnh: Thanh Hòa/Báo ảnh Việt Nam.
Tết Việt ảnh 19 Người Việt có tục cúng giao thừa ngoài trời để đón quan Hành khiển cai quản năm mới. Ảnh: Trần Công Đạt/Báo ảnh Việt Nam.
Tết Việt ảnh 20 Tục mừng tuổi ngày Tết của người Việt. Ảnh: Việt Cường/Báo ảnh Việt Nam
Chơi Tết

Sau mấy ngày Tết, mọi nhà lại làm một cái lễ gọi là cúng đưa để kết thúc ngày Tết. Tóm lại, lễ Tết của người Việt mang đậm nét văn hóa dân gian truyền thống, nó thể hiện đạo lý nhân nghĩa, uống nước nhớ nguồn, và cũng là sợi dây gắn kết tình cảm trong gia đình, dòng tộc và xã hội.

Ngày Tết đối với người Việt đông vui nhất, nhộn nhịp nhất là tục du xuân. Thời khắc năm mới, vạn vật tốt tươi vì thế người Việt có tục đi chùa du xuân trong tất cả các ngày Tết.

Ngày Tết đối với người Việt đông vui nhất, nhộn nhịp nhất là tục du xuân. Thời khắc năm mới, vạn vật tốt tươi vì thế người Việt có tục đi chùa du xuân trong tất cả các ngày Tết. Nhiều người chọn những ngôi chùa ở xa và nổi tiếng linh thiêng để kết hợp du xuân, vãn cảnh chùa.

Người Việt cho rằng, đến với cửa chùa vào ngày đầu năm mới là đến với sự thánh thiện, thanh tao để rũ bỏ những điều phiền muộn, lo toan của năm cũ, và mong chờ vào những điều mới tốt đẹp hơn trong năm mới.

Ngoài đi chùa, người Việt còn đi hội. Việt Nam có hơn 8000 lễ hội hằng năm, đa phần các hội đều tổ chức vào mùa xuân với mục đích tưởng nhớ các bậc tiền nhân đã có công dựng làng, mở nước. Người Việt du xuân đi hội không chỉ để vui chơi mà còn là cách thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, tưởng nhớ về những kỳ tích của cha ông trong việc dựng nước, giữ nước từ nghìn xưa để lại.
Tết Việt ảnh 21 Du xuân trên đỉnh núi Yên Tử (Quảng Ninh). Ảnh: Trần Công Đạt/Báo ảnh Việt Nam.
Tết Việt ảnh 22 Vào ngày mồng 4 Tết, người dân đồng bằng Bắc Bộ nô nức đi trẩy hội Chử Đồng Tử, một trong những người được tôn vinh là "Tứ bất tử" của người Việt. Ảnh: Việt Cường/Báo ảnh Việt Nam.
Tết Việt ảnh 23 Hội cờ xuân đất Thăng Long. Ảnh: Hoàng Giáp/Báo ảnh Việt Nam.
Tết Việt ảnh 24 Lễ hội Cổ Loa (Đông Anh, Hà Nội) diễn ra vào ngày mồng 6 Tết. Ảnh: Minh Đức/TTXVN.
Tết Việt ảnh 25 Múa rồng ngày xuân. Ảnh: Trần Thanh Giang/Báo ảnh Việt Nam
Theo Theo Báo ảnh Việt Nam
MỚI - NÓNG
Công an Phú Yên dồn toàn lực đảm bảo an toàn cho Tiền Phong Marathon 2024
Công an Phú Yên dồn toàn lực đảm bảo an toàn cho Tiền Phong Marathon 2024
TPO - Trao đổi với PV báo Tiền Phong, Đại tá Nguyễn Khoẻ - Phó Giám đốc Công an tỉnh Phú Yên, cho biết: "Tất cả các lực lượng Công an tỉnh Phú Yên đã sẵn sàng làm nhiệm vụ nhằm đảm bảo an ninh trật tự, bảo vệ an toàn cho các du khách đến địa phương và vận động viên tham gia Giải Vô địch Quốc gia Marathon và cự ly dài Báo Tiền Phong lần thứ 65 - năm 2024".