Tại sao tinh hoàn lại bị ẩn và có nguy hiểm không?

Theo bác sĩ Đỗ Tiến Dũng (Khoa Sản, BV Bưu Điện), trong thời kì phôi thai, thông thường tinh hoàn sẽ di chuyển từ ổ bụng xuống bìu. Nếu trong quá trình này tinh hoàn gặp phải một sự cố gì đó khiến nó không nằm ở bìu mà nằm ở vị trí bất thường như ống bẹn hoặc ổ bụng ở bụng thì gọi là tinh hoàn ẩn.

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tinh hoàn ẩn có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như: teo tinh hoàn, giảm khả năng sinh sản, tăng nguy cơ ung thư tinh hoàn.

Tinh hoàn ẩn có trong 30% các trường hợp sinh non, nhưng với trẻ sinh đủ tháng, xác suất chỉ còn khoảng 3%. Ở những trẻ có tinh hoàn ẩn, khoảng 70% trường hợp tinh hoàn sẽ xuống bìu trong những tháng đầu nhưng sau 1 tuổi thì tỷ lệ tinh hoàn ẩn xuống bìu rất ít, không đáng kể.

Tinh hoàn ẩn nếu không điều trị sẽ dẫn đến nhiều hậu quả như:

- Xoắn tinh hoàn: Do tinh hoàn không được cố định ở bìu như bình thường. Nếu trẻ có tinh hoàn ẩn đột nhiên đau thắt dữ dội vùng bẹn, sờ đau và trẻ không cho sờ; đôi khi có kèm theo nôn ói, cần nghĩ đến xoắn tinh hoàn.

- Hóa ác: Nguy cơ hóa ác của một tinh hoàn ẩn cao gấp 22 - 40 lần so với tinh hoàn bình thường nằm ở bìu. Đặc biệt, nếu tinh hoàn nằm trong ổ bụng thì nguy cơ hóa ác càng cao hơn nữa do nhiệt độ trong ổ bụng cao hơn ở bìu, do đó sẽ làm tinh hoàn không phát triển và giảm số lượng tế bào mầm. Ngoài ra, khi bị tinh hoàn ẩn một bên thì tinh hoàn đối diện cũng có nguy cơ hóa ác đến 1/4 các trường hợp.

Đối với những trường hợp tinh hoàn ẩn để muộn tới sau tuổi dậy thì, thường là tinh hoàn teo nhỏ và nằm cao trong bụng, nên cắt tinh hoàn vì tinh hoàn đã mất chức năng và để ngừa nguy cơ hóa ác.

- Giảm khả năng sinh sản gặp trong tinh hoàn ẩn 1 bên hay cả 2 bên: Các số liệu cho thấy chỉ 25% các trường hợp tinh hoàn ẩn 2 bên đã điều trị phẫu thuật có số lượng tinh trùng bình thường. Vì thế vô sinh là không tránh được đối với những trường hợp có tinh hoàn ẩn 2 bên mà không điều trị.

Các bậc phụ huynh nên chú ý quan sát và đưa trẻ đi khám ngay khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào ở vùng bìu. Với sự tiến bộ của y học, tình trạng tinh hoàn ẩn hoàn toàn có thể được điều trị hiệu quả, giúp trẻ em phát triển bình thường và khỏe mạnh.

Để nhận biết tinh hoàn ẩn, cách đơn giản nhất là sờ bìu của bé khi đứng mà không thấy tinh hoàn của bé; khi bé nằm, sờ lên vùng bẹn có thể thấy có một khối cộm nhỏ di động. Khi thấy hiện tượng trên, phụ huynh nên đưa bé đến bệnh viện nhi để được bác sĩ khám lại và cần thiết bác sĩ sẽ cho siêu âm kiểm tra kích thước và vị trí tinh hoàn bị ẩn.

Hiện nay, y học đã có nhiều tiến bộ trong việc điều trị tinh hoàn ẩn, chủ yếu tập trung vào hai phương pháp chính:

1. Điều trị nội khoa bằng liệu pháp hormone. Đây là phương pháp điều trị bằng cách sử dụng hormone hCG (human chorionic gonadotropin) để kích thích sự phát triển của các ống sinh tinh và kích thích tinh hoàn di chuyển xuống bìu. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ hiệu quả với một số trường hợp tinh hoàn ẩn nhẹ và thường được kết hợp với phẫu thuật.

2. Điều trị ngoại khoa bằng phẫu thuật hạ tinh hoàn. Đây là phương pháp điều trị phổ biến nhất và hiệu quả nhất. Bác sĩ sẽ thực hiện một cuộc phẫu thuật để đưa tinh hoàn từ vị trí ẩn xuống bìu và cố định nó tại đó. Phẫu thuật có thể được thực hiện bằng phương pháp mổ mở hoặc mổ nội soi.

Thông thường, phẫu thuật hạ tinh hoàn được khuyến cáo thực hiện trước khi trẻ 1 tuổi để đạt hiệu quả tốt nhất. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, phẫu thuật có thể được thực hiện muộn hơn.

Mặc dù không thể hoàn toàn ngăn ngừa tinh hoàn ẩn, nhưng việc chăm sóc sức khỏe toàn diện cho cả mẹ và bé là rất quan trọng. Phát hiện và điều trị sớm là yếu tố quyết định đến khả năng sinh sản và sức khỏe của bé trai sau này. Ngoài ra, việc chăm sóc sức khỏe tổng thể cho cả mẹ bầu và trẻ sơ sinh có thể giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.

Đối với mẹ bầu, nên bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, đặc biệt là axit folic, giúp hỗ trợ quá trình phát triển của thai nhi. Hạn chế tiếp xúc với các chất độc hại như thuốc lá, rượu, hóa chất độc hại, thuốc trừ sâu... Theo dõi sức khỏe thai kỳ để phát hiện sớm bất kỳ bất thường nào.

Đối với trẻ sơ sinh, nên đưa trẻ đi khám sức khỏe định kỳ để bác sĩ kiểm tra các bộ phận sinh dục và phát hiện sớm các bất thường. Vệ sinh vùng kín cho bé sạch sẽ bằng nước ấm và xà phòng dịu nhẹ. Cho bé mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát.

Mặc dù chưa có cách phòng ngừa hoàn toàn, nhưng việc bổ sung dinh dưỡng hợp lý cho mẹ bầu và chăm sóc trẻ sơ sinh đúng cách có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.

Lưu ý, không tự ý điều trị, nếu nghi ngờ trẻ bị tinh hoàn ẩn, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được khám và tư vấn điều trị.