Đó là những quy định đã nêu rất rõ trong Quy chế thi trung học phổ thông quốc gia mà Bộ GD&ĐT đã ban hành.
Và nếu sự việc này xảy ra tại vụ điểm thi "cao bất thường" ở Hà Giang sau khi có kết luận thì những cán bộ để ra sai phạm sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Theo quy chế thi THPT quốc gia 2018, người tham gia tổ chức thi là công chức, viên chức có hành vi vi phạm quy chế thi (bị phát hiện trong kỳ thi hoặc sau kỳ thi), sẽ bị đình chỉ làm công tác thi và đề nghị cơ quan quản lý cán bộ áp dụng quy định của pháp luật về công chức, viên chức để xử lý kỷ.
Theo đó, sẽ buộc thôi việc hoặc đề nghị truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người có một trong các hành vi sai phạm sau: Đưa đề thi ra ngoài khu vực thi hoặc đưa bài giải từ ngoài vào phòng thi trong lúc đang thi; Làm lộ đề thi, mua, bán đề thi; Làm lộ số phách bài thi; Sửa chữa, thêm, bớt vào bài làm của thí sinh; Cố ý chữa điểm trên bài thi, trên biên bản chấm thi hoặc trong bảng điểm; Đánh tráo bài thi, số phách hoặc điểm thi của thí sinh; Gian dối trong việc sửa chữa học bạ, hồ sơ của thí sinh.
Tuỳ theo mức độ vi phạm có thể bị hạ bậc lương, hạ ngạch, cách chức hoặc chuyển đi làm công tác khác đối với những người có hành vi vi phạm một trong các lỗi sau: Ra đề thi sai; Trực tiếp giải bài thi hoặc hướng dẫn cho thí sinh lúc đang thi; Lấy bài thi của thí sinh này giao cho thí sinh khác; Gian lận khi chấm thi, cho điểm không đúng quy định, vượt khung hoặc hạ điểm của thí sinh.
Đối với thí sinh vi phạm, Quy chế thi THPT cũng nêu rõ, trong trường hợp, huỷ bỏ kết quả thi đối với những thí sinh, để người khác thi thay hoặc làm bài thay cho người khác dưới mọi hình thức; sửa chữa, thêm bớt vào bài làm sau khi đã nộp bài; dùng bài của người khác để nộp...
Căn cứ báo cáo bằng văn bản của Chủ tịch Hội đồng thi, Giám đốc sở GDĐT ra quyết định hủy bỏ kết quả thi.
Quy chế cũng quy định, tước quyền vào học ở các trường ngay trong năm đó và tước quyền tham dự kỳ thi trong hai năm tiếp theo đối với những thí sinh vi phạm một trong các lỗi sau đây: Giả mạo hồ sơ để hưởng chế độ ưu tiên, khuyến khích; Sử dụng văn bằng, chứng chỉ không hợp pháp; Để người khác thi thay, làm bài thay dưới mọi hình thức…
Có gian trá ở Hà Giang?
Trước đó, trao đổi với PV Ông Lê Đức Vĩnh, nguyên Trưởng bộ môn Toán Học Viện Nông nghiệp Việt Nam cho rằng, một kỳ thi được coi là thành công phải thể hiện ở các khâu ra đề phải chuẩn mực, tổ chức thi phải nghiêm minh đúng luật và chấm thi phải đảm bảo công bằng nghiêm túc.
“Chỉ một trong các khâu này có vấn đề kỳ thi phải được đánh giá là thất bại. Dựa trên tiêu chí này xét những gì đã xảy ra có thể kết luận kỳ thi tốt nghiệp phổ thông trung học năm nay là thành công hay thất bại”- ông Vĩnh nói.
“Với con mắt của một người dạy Thống kê và xử lý số liệu trong nhiều năm tôi có thể khẳng định rằng việc chấm thi trắc nghiệm tại Hà Giang là có vấn đề hay nói trắng ra là có gian trá”- ông Vĩnh khẳng định.
Vậy có lỗ hổng của việc chấm thi Trắc nghiệm hay không? việc chấm thi Trắc nghiệm do máy chấm nên sự gian trá là không có, có đúng không?: “Tôi cho rằng, nếu nhân viên máy tính thông đồng với cảnh sát lẫn thư ký hội đồng chấm thi cùng nhau sửa bài rồi mới đưa vào máy quét, điều này liệu có xảy ra hay không?’- Ông Vĩnh đặt câu hỏi.
Tuy nhiên, theo ông Vĩnh, việc tìm ra sự gian trá trong chấm thi Trắc nghiệm là cực kỳ khó bởi việc tìm chứng cứ man trá trong chấm thi Trắc nghiệm ở nước ta là rất khó.
“Thi Trắc nghiệm nếu ba người gồm: nhân viên máy tính, nhân viên cảnh sát và thành viên hội đồng chấm thi bắt tay với nhau sửa bài thì có trời mới phát hiện ra. Xác suất hiện tượng sửa bài của Hà Giang xấp xỉ 100%”- ông Vĩnh nhận định.
Tuy nhiên, cũng theo Ông Vĩnh, nếu Bộ GD&ĐT có ý định làm thì cũng có thể làm được.
“Chẳng hạn chúng ta có thể mời viện khoa học hình sự lấy mẫu than bút chì ở tất cả các câu của 36 thí sinh đạt trên 27 điểm xem có phải cùng một loại hay không. Cũng có thể qua cách tô khoa học hình sự có thể xác định xem đấy có phải là do một người tô hay không. Nhưng điều này cũng khó kết luận vì người ta sẽ nói thí sinh dùng hai loại bút chì và do tâm lý thi cử nên thí sinh có thể lúc tô nhạt, lúc tô đậm’- thầy Vĩnh nói.
Cũng theo thầy Vĩnh, công việc này gặp khó nếu người ta thay cả bài thi thì phương pháp này sẽ phải…“đầu hàng”.
Ông Vĩnh cũng chỉ ra cách khác là cho 36 thí sinh này làm một mã đề tương tự sẽ phát hiện ra có sự gian dối hay không.
“Tuy nhiên về mặt pháp lý cũng không thể kết luận có sự gian dối trong khi chấm trừ khi có thí sinh hoặc người chấm cắn rứt lương tâm tự nhận mình gian dối trước công luận. Có lẽ nên kêu gọi sự trung thực của các em học sinh là biện pháp hữu hiệu hơn cả”- ông Vĩnh nói.
