Quỹ Bình ổn giá xăng dầu: Bỏ hay giữ?

Chiều 19/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Luật Giá (sửa đổi). Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, qua rà soát, đề xuất đưa ra khỏi danh mục 14 hàng hóa, dịch vụ, đồng thời, Chính phủ đề nghị bổ sung 2 mặt hàng, trong đó có sách giáo khoa, vào diện bình ổn giá. Theo ông Phớc, đây là mặt hàng có thị trường cạnh tranh hạn chế, ảnh hưởng lớn đến đời sống người dân. Mặt hàng này được Bộ GD&ĐT đề nghị bổ sung vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá.

Về danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá, dự thảo luật bỏ quy định về danh mục hàng hóa, dịch vụ cụ thể mà quy định tại dự thảo nghị định. Theo đó, Chính phủ dự kiến có 7 hàng hóa, dịch vụ sẽ thực hiện bình ổn giá, gồm: xăng, dầu thành phẩm; sữa dành cho trẻ em dưới 6 tuổi; thóc, gạo tẻ thường; phân urê; phân NPK; thức ăn chăn nuôi; thuốc phòng bệnh, chữa bệnh cho người thuộc danh mục thuốc chữa bệnh thiết yếu sử dụng tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh và một số loại trang thiết bị, vật tư y tế (bao gồm cả kit xét nghiệm COVID - 19).

Chính phủ đề xuất duy trì Quỹ Bình ổn giá xăng dầu Ảnh: Như Ý

Đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường đề nghị xem xét lại việc quy định “Một số loại trang thiết bị, vật tư y tế (bao gồm cả kit xét nghiệm COVID-19)”, vì quy định trên là rộng và mơ hồ, “một số loại” là chủng loại gì? “Việc quy định trong luật về kit xét nghiệm COVID-19 là chưa hợp lý vì đây là loại sử dụng trong thời điểm nhất định; trong tương lai sẽ có thể phát sinh nhiều chủng mới, do đó, để tránh vướng mắc phát sinh, không phù hợp với thực tế, cần sửa đổi theo hướng bao quát, chuẩn xác hơn”, ông Cường nêu.

Đối với giá sách giáo khoa, đây là mặt hàng thiết yếu, có phạm vi ảnh hưởng rất rộng, tác động trực tiếp đến người dân, trong đó có người thu nhập thấp. Do vậy, cơ quan thẩm tra cho rằng, cần thiết phải kiểm soát, khống chế giá để bảo đảm không tác động tiêu cực đến người tiêu dùng.

Tuy nhiên, hiện nay có nhiều đơn vị được phép phát hành sách, thị trường có tính cạnh tranh. Do vậy, Thường trực Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Nhà nước quy định giá bán tối đa; không ấn định giá, để các đơn vị phát hành sách quyết định giá bán cụ thể nhằm tạo tính cạnh tranh, góp phần hạ giá bán.

Nêu ý kiến tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Văn Hóa, Giáo dục của QH Nguyễn Đắc Vinh nhất trí bổ sung mặt hàng sách giáo khoa như đề xuất. Trước những ý kiến trái chiều, ông Vinh cho rằng, về lâu dài, Bộ GD&ĐT nên xây dựng một bộ sách giáo khoa của ngành giáo dục và định giá cho bộ sách đó.

Giám sát chặt chẽ Quỹ Bình ổn giá xăng dầu

Về Quỹ bình ổn giá xăng dầu (QBO), đa số ý kiến thẩm tra tán thành với đề xuất của Chính phủ về việc cần thiết phải duy trì quỹ này. Lý do, QBO là một trong những công cụ điều tiết giá xăng dầu trong nước, là biện pháp kinh tế, không phải là can thiệp hành chính. Trong bối cảnh hiện nay, khi thị trường xăng dầu của Việt Nam vẫn chưa hoàn toàn vận hành theo quy luật thị trường, còn có sự điều hành của Nhà nước, khi quản lý điều hành giá bán lẻ xăng dầu trong nước vẫn thông qua giá cơ sở thì việc bỏ QBO hiện tại là chưa phù hợp. Tuy nhiên, các ý kiến cũng đề nghị việc duy trì QBO nên có thời hạn và thời điểm và việc điều hành đòi hỏi linh hoạt hơn nữa, cần tăng cường trách nhiệm quản lý; tính công khai, minh bạch; có cơ chế giám sát chặt chẽ nhằm bảo đảm hiệu quả sử dụng, đúng ý nghĩa thực tế.

Một số ý kiến đề nghị không tiếp tục duy trì Quỹ bình ổn giá xăng dầu, vì đây là quỹ tài chính không nằm trong cân đối ngân sách nhà nước và nguồn hình thành được trích lập thông qua giá mua, do người tiêu dùng chi trả (300 đồng/lít). Mặc dù không phải tiền ngân sách nhà nước, song lại do doanh nghiệp quản lý và quyết định sử dụng nằm tại cơ quan điều hành. Mặt khác, hiện nay, giá xăng dầu trong nước đã liên thông với giá thế giới. Việc lập quỹ bản chất là sự can thiệp của Nhà nước vào một loại mặt hàng có tính nhạy cảm rất cao với thị trường, khiến giá xăng dầu trong nước và thế giới không đồng nhất, không phản ánh đúng tính chất thị trường của hàng hóa.

Qua thảo luận, một số ý kiến trong Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị cần rà soát, tổng kết, đánh giá kỹ tác động trước khi quyết định nên bỏ hay giữ Quỹ Bình ổn giá xăng dầu. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lưu ý phân tích làm rõ, nếu bỏ quỹ này đi thì bình ổn thế nào... Kết thúc phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng ý trình dự án Luật ra Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp tới đây.