Trước đó, một bản thông báo nội bộ ngành ngoại giao đã tiết lộ: “Trương Côn Sinh bị điều tra đã nửa tháng”, và ông ta đã bị đưa khỏi cơ quan từ hôm 28/12/2014; chắc hẳn việc ông ta bị cách chức có liên quan vụ điều tra đó, nhưng bị điều tra về hành vi vi phạm an ninh quốc gia như cựu đại sứ ở Iceland Mã Kế Sinh hay về tham nhũng thì chưa có kết luận, và cũng không thấy thông báo của Ủy ban Kiểm tra kỷ luật trung ương đã “song quy” (tiến hành biện pháp cách ly để điều tra) hay chưa.
Lần cuối cùng Trương Côn Sinh xuất hiện là ngày 8/12/2014 tại buổi khai mạc Hội thảo về vấn đề an ninh hàng hải trong khuôn khổ Diễn đàn ASEAN.
Dư luận lưu ý đến chi tiết: Trương Côn Sinh, quê Sơn Tây, vì thế rất có thể ông ta cũng là thành viên “Sơn Tây hội” và dính líu đến các tội lỗi của Lệnh Kế hoạch (Ủy viên T.Ư, Trưởng ban mặt trận T.Ư, Phó chủ tịch Chính Hiệp, vừa bị mất chức hôm 22/12/2014).
Việc Trương Côn Sinh bị cách chức cũng khiến dư luận nhớ lại sự việc tưởng như đã cũ: Từ ngày 28/10 đến 4/11/2014, Đoàn công tác của Ủy ban kiểm tra kỷ luật đảng đoàn Bộ ngoại giao do Bí thư Ủy ban Tạ Kháng Sinh dẫn đầu đã tiến hành “tuần thị” (thị sát, kiểm tra) các cơ quan ngoại giao của Trung Quốc ở Mỹ và Canada, sau đó tổ chức hội nghị về công tác đảng phong, liêm chính tại đây.
Tại hội nghị này đoàn công tác đã truyền đạt các điều quy định về chống tham nhũng như 8 điều quy định của trung ương, 5 điều kỷ luật của Bộ ngoại giao, đưa ra các yêu cầu về chống tham nhũng, nâng cao kỷ luật chính trị, kỷ luật tổ chức và kỷ luật đối ngoại…Có thể khi đó, đoàn đã phát hiện ra một số vấn đề của Trương Côn Sinh.
Sinh năm 1958, Trương Côn Sinh từng được coi là “ngôi sao ngoại giao” bởi lịch trình đáng nể: năm 1985 vào ngành ngoại giao sau khi tốt nghiệp ĐH Ngoại ngữ Tứ Xuyên, năm 1995 là Bí thư thứ 2, Phó phòng, Bí thư thứ nhất ở Vụ Mỹ - Châu Đại dương; từ 1998 là Bí thư thứ nhất đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ, 2001 là Tham tán Vụ Mỹ - Châu Đại dương, 2003 là Tham tán Văn phòng Bộ, 2007 là Vụ trưởng Vụ Lễ tân, từ 2011 được bổ nhiệm làm Trợ lý thứ nhất trong số 4 trợ lý ngoại trưởng, phụ trách khu vực Mỹ Latinh và công tác lễ tân của Bộ.
Về học vị, năm 1990 Trương Côn Sinh thi đỗ cao học, 3 năm sau có bằng Thạc sỹ ĐH Bắc Kinh; sau đó được gửi đi đào tạo ở các trường đại học danh tiếng trên thế giới như Havard, Berkeley, Princeton, Stanford, Oxford và cuối cùng là lấy bằng Tiến sĩ Luật ở Cambridge.
Trong thời gian làm Trợ lý đặc biệt cho Đại sứ Lý Triều Tinh (sau là Ngoại trưởng) ở Mỹ, Trương Côn Sinh đã tham gia nhiều cuộc thăm viếng qua lại giữa lãnh đạo hai nước. Năm 1997, khi TBT Giang Trạch Dân thăm Mỹ, Trương Côn Sinh tháp tùng ông, đã soạn thảo 27 bài phát biểu cùng kịch bản chuyến thăm quan trọng này.
Điều đáng ngạc nhiên là, sau khi tin về Trương Côn Sinh bị cách chức, điều tra được thông báo, Tân Hoa xã đã phát lại bài phỏng vấn Trương cách đây 2 năm, trong đó không tiếc lời gọi Trương là “thị thần ngoại giao dũng cảm và trí tuệ”.
Bài báo cho biết: Xuất thân trong một gia đình quân nhân bị “hạ phóng” về nông thôn Vân Nam, từ một trẻ chăn trâu, Trương Côn Sinh đã trưởng thành, trở thành quan chức ngoại giao cứng cỏi. Bài báo ca ngợi: “Trong các cuộc giao lưu, hợp tác và cả tranh chấp, đối đầu giữa những người đứng đầu hai nước Trung, Mỹ có ảnh hưởng đến cục diện thế giới đều có sự cống hiến trí tuệ và sự trung thành” của Trương Côn Sinh.
Hai năm trước, khi trở lại Vân Nam, Trương Côn Sinh đã trở thành khách quý, được các trường đại học đua nhau mời đến nói chuyện, diễn thuyết với tư cách một người dân quê thành đạt. Lần gần nhất, ngày 23/5, Học viện Kinh tế Côn Minh mà một số đơn vị đã mời ông về diễn thuyết 2 buổi về tình hình chính trị, kinh tế, khoa học kỹ thuật của nước Mỹ…
Trước khi trở thành một quan chức ngoại giao cao cấp, Trương Côn Sinh đã có 5 năm làm “ngoại giao tín sứ” – một công việc đòi hỏi giỏi ngoại ngữ, thông minh, nhanh nhạy, dũng cảm, chịu đựng gian khổ, có sức khỏe…Trong 5 năm đó, có 6 đồng nghiệp của ông bị chết trong khi làm nhiệm vụ, bản thân Trương Côn Sinh đã đặt chân đến 121 quốc gia và khu vực.
Vợ Trương Côn Sinh là Tiêu Kiệt, một vận động viên ưu tú trong đội tuyển cầu lông Trung Quốc, từng nhiều lần vô địch thế giới, hiện lui về làm công tác giảng dạy ở Học viện sư phạm TDTT Bắc Kinh.
Trương Côn Sinh là quan chức ngoại giao cấp cao nhất bị cách chức và điều tra về vấn đề tham nhũng từ sau Đại hội ĐCSTQ lần thứ 18 đến nay. Các nhà phân tích cho rằng: ngành ngoại giao xưa nay vẫn được coi là “vùng đất sạch cuối cùng trong chính trường”, nay cũng đã bị cuốn vào cơn lốc tham nhũng. Vì vậy xảy ra vụ Trương Côn Sinh bị cách chức và điều tra về tham nhũng đã khiến nhiều người ngỡ ngàng.
