Theo KTS Đào Ngọc Nghiêm, phát triển nhà ở nói chung, nhà chung cư nói riêng là một trong những nội dung quan trọng trong phát triển KT-XH, là yếu tố trong tạo lập cấu trúc đô thị, hình ảnh đô thị. Trong đó, vấn đề cấp bách với Hà Nội hiện nay là cải tạo, tái thiết cung cư cũ.
Để thực hiện hiệu quả chủ trương cải tạo, tái thiết chung cư cũ từ gần 20 năm nay Hà Nội đã có nhiều nghiên cứu, hội thảo khoa học và ban hành văn bản pháp quy với nhiều chế chính sách được tổ chức thực hiện và đề xuất song kết quả thực hiện chưa đạt kế hoạch ta mong muốn đề ra.
Bởi vậy rất cần đổi mới về cơ chế chính sách là bước "khai phá" quan trọng và mô hình, giải pháp quy hoạch là bước đi đầu cần quan tâm.
Thực tế, thành phố có khoảng 1579 chung cư cũ từ 2-5 tầng tập trung trong 76 khu với gần 1300 nhà chung cư còn là chung cư riêng lẻ. Riêng 4 quận nội thành cũ có tới 972 nhà chung cư cũ.
Trong số nhà chung cư nêu trên có tới 856 nhà xây gạch, 273 nhà lắp ghép, 193 nhà khung bê tông (theo Sở Xây dựng Hà Nội). Thực trạng này tác động nhiều đến cấu trúc đô thị, hình ảnh, kiến trúc cảnh quan, lối sống, áp lực đến kết cấu hạ tầng của lõi đô thị trung tâm Hà-Nội
Từ thực tiễn triển khai cho thấy còn không ít khó khăn, vướng mắc như: Phần lớn các khu chung cư cũ tập trung ở khu nội đô, trung tâm Thành phố, nơi có mật độ dân số cao, cần giảm tải áp lực về hạ tầng, giảm dân số, cần diện mạo đô thị mớĩ hài hoà phát triển với bảo tồn. Tồn tại này không chỉ do phát triển tự nhiên mà còn là lịch sử để lại từ cơ chế, chính sách;
Theo ông Nghiêm, ngay cả cơ chế bồi thường, giải phóng mặt bằng cũng chưa thỏa đáng. Trong khi đó, người dân chưa nhận thức đầy đủ quyền cũng như trách nhiệm của mình.
Trình tự triển khai các dự án cải tạo khu chung cư cũ phức tạp, điều chỉnh nhiều chưa xác định rõ yêu cầu; Chưa xác định rõ trách nhiệm chủ đầu tư với xã hội, chứa xác định đủ cơ chế tạo điều kiện trong đầu tư xây dựng cho doanh nghiệp.
Ông Nghiêm đề xuất Hà Nội cần tổ chức xây dựng nhiệm vụ thiết kế, lấy ý kiến cộng đồng rộng rãi. Thiết kế cần phân loại các chung cư hiện nay, căn cứ theo diện tích, lợi thế, quy mô dân số để xác định các chỉ tiêu kỹ thuật đặc thù. Ngoài ra, cần thí điểm mô hình “Doanh nghiệp cộng đồng” với sự tham gia của Nhà nước và doanh nghiệp kinh doanh, nhằm xã hội hóa đạt hiệu quả cao.
Tất cả quy hoạch được lập cần công bố công khai, lấy ý kiến rộng rãi của cộng đồng dân cư khu vực quy hoạch và các cơ quan, đơn vị… Từ đó thẩm định phê duyệt có tính đến cân đối, hài hòa lợi ích nhà đầu tư. Khi triển khai, ưu tiên nhà xuống cấp nguy hiểm. “Nên hình thành đơn vị quản lý chuyên trách về cải tạo chung cư”, ông Nghiêm nói.
