Theo kết quả nghiên cứu bước đầu của nhóm chuyên gia Mỹ và Ireland, những nước nào có chương trình tiêm đại trà vắc-xin BCG ngừa bệnh lao thì có ít bệnh nhân chết vì đại dịch COVID-19 hơn.
Dù các nhà khoa học trên thế giới chưa có kết luận cuối cùng, nhưng Bộ Y tế và các chuyên gia Việt Nam đang rất quan tâm tới mối liên quan giữa việc tiêm vắc-xin BCG ngừa bệnh lao với hiệu quả phòng chống bệnh COVID-19. Bởi lẽ, vắc-xin BCG được đưa vào chương trình Tiêm chủng mở rộng ở nước ta từ năm 1984 và từ lâu Việt Nam đã sản xuất được vắc-xin này. Hiện vắc-xin BCG vẫn đang được tiêm miễn phí thường xuyên hằng tháng tại tất cả các điểm tiêm chủng cho trẻ em dưới 1 tuổi.
Trên thế giới hiện đã có ít nhất 6 quốc gia đang tiến hành thử nghiệm lâm sàng tiêm vắc-xin BCG cho các nhân viên y tế tuyến đầu chống dịch và người cao tuổi để đánh giá mối liên quan giữa vắc-xin BCG và bệnh COVID-19.
Một chuyên gia dịch tễ cho biết, Việt Nam hoàn toàn có thể thể nghiên cứu về hiệu quả của vắc-xin BCG trong phòng chống COVID-19 dựa trên việc đối chứng giữa các trường hợp dương tính với virus SARS - CoV-2 và những người thuộc diện F1 tiếp xúc gần với các ca bệnh này. “Giả thiết này cần phải kiểm chứng bằng các nghiên cứu, nhưng tôi cho rằng Việt Nam hoàn toàn có thể nghiên cứu được dựa trên số người đã được tiêm vắc-xin BCG rất đông. Cùng với đó có thể đánh giá được trong số những ca mắc COVID-19 thì có bao nhiêu người đã từng được tiêm vắc-xin BCG và có thể đối chiếu với nhóm F1, không chuyển thành ca bệnh sau 14 ngày, chắc chắn việc này có thể nghiên cứu được”, chuyên gia dịch tễ cho biết.
Thử nghiệm trên 800 người
GS.TS Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc Bệnh viện Phổi T.Ư chia sẻ, trong thời gian tới Việt Nam có khoảng 800 người gồm y, bác sĩ tuyến đầu chống dịch và người tiếp xúc gần với ca bệnh dương tính, được tiêm thử nghiệm vắc-xin BCG để phục vụ nghiên cứu.
“Vắc-xin BCG không đủ khả năng bảo vệ con người không bị mắc COVID-19. Nó chỉ giúp cho việc hạn chế các ca bệnh nặng. Giả thiết này chưa được khẳng định. Việt Nam đang chuẩn bị thử nghiệm lâm sàng đối với thầy thuốc tiêm lại vắc-xin BCG xem có tác dụng gì không. Bộ Y tế đã giao cho bệnh viện của chúng tôi nghiên cứu; đồng thời phối hợp với các chuyên gia Pháp để nghiên cứu, thử nghiệm lâm sàng sớm”, GS Nhung thông tin thêm.
Tính đến tối ngày 18/4, Việt Nam có 268 người mắc COVID-19, ngoài một số bệnh nhân nước ngoài đã về nước, những ca còn lại nhóm nghiên cứu sẽ tìm hiểu xem trong số đó, trường hợp nào đã tiêm vắc-xin BCG, nếu tiêm thì kháng thể với lao còn không, nếu còn thì ở mức độ nào. GS.TS Nguyễn Viết Nhung cho hay, với những dữ liệu này sau khi đối chiếu phân loại, trường hợp nào bệnh diễn biến nặng- nhẹ có thể cho ra kết quả nhanh bước đầu.
“Vắc-xin BCG không phải là yếu tố quyết định một người có mắc hay không mắc COVID-19, không làm giảm nguy cơ mắc COVID-19. Bất cứ ai có tiếp xúc với mầm bệnh đều có thể mắc”, GS Nhung nhấn mạnh.
Đối tượng tham gia là các nhân viên y tế ở tuyến đầu chống dịch, cụ thể là Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới T.Ư (Hà Nội) và Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM cùng một số bệnh viện khác. Theo đó, những người tham gia nghiên cứu sẽ được chia làm 2 nhóm: một nhóm được tiêm vắc-xin BCG, một nhóm được tiêm vắc-xin khác không phải BCG. Nhóm nghiên cứu chủ yếu đánh giá xem liệu vắc-xin BCG có liên quan đến mức độ nặng của bệnh COVID-19.
Theo chuyên gia, miễn dịch với BCG, chống lao có tác động đến sức miễn dịch tự nhiên (miễn dịch bẩm sinh của cơ thể). Nó giúp điều hòa miễn dịch, đáp ứng miễn dịch tốt hơn. Tuy nhiên đây chỉ là giả thiết, cần đánh giá và thử nghiệm lâm sàng. Bệnh viện Phổi T.Ư đang thiết kế nghiên cứu này, trong tuần tới sẽ trình lên Bộ Y tế.
Theo Chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia, tại Việt Nam vắc-xin BCG do Viện Vắc-xin và Sinh phẩm Y tế (IVAC) sản xuất, ở dạng đông khô, đóng gói 10 liều/lọ, đi kèm lọ dung môi để pha hồi chỉnh khi dùng. Trong giai đoạn 1984-1988, tỷ lệ tiêm vắc-xin này tại Việt Nam dao động từ 48,1% đến 85,7%. Từ năm 1989, tỷ lệ tiêm đã tăng lên trên 90% và được duy trì liên tục đến nay, trung bình từ 1,5 đến 1,8 triệu trẻ được tiêm chủng phòng bệnh mỗi năm. Như vậy, đã có khoảng 44 triệu người Việt Nam sinh ra từ năm 1989 đến nay đã được tiêm vắc-xin BCG.
Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ mắc lao cao, trẻ sơ sinh thường xuyên có nguy cơ phơi nhiễm với vi khuẩn này từ môi trường xung quanh. Vắc-xin BCG không có hiệu quả nếu trẻ đã bị phơi nhiễm với vi khuẩn lao. Vì vậy để phòng bệnh hiệu quả cho con, các chuyên gia y tế khuyên các gia đình cần cho con đi tiêm chủng đầy đủ theo lịch của chương trình tiêm chủng mở rộng.
