Xẻ núi vùng đệm di sản
Nằm cách Quốc lộ 18 chừng non cây số, khuất sâu trong khu dân cư và một khu đô thị đang dở dang, khoảng đất rộng hơn 30 ha vốn là bãi thải đổ đất đá, xít than của Công ty Cổ phần Minh Anh (Cty Minh Anh) quản lý.
Khu đất này nằm gần khu tái định cư làng chài Hà Phong, một bên giáp khu đầm thủy sản, mặt trước là khu vườn keo um tùm che chắn, phía sau tiếp giáp dãy núi bên bờ vịnh.
Cả khu đất được ngăn cách với chung quanh như một “lãnh địa” biệt lập, chỉ có một con đường ở mặt trước với chiếc barie chắn ngang có người canh chừng. Với một địa hình kín đáo như vậy nên từ năm 2013, Cty Minh Anh đã tổ chức bạt rừng, xẻ núi ở phía sau, mở một con đường dài hơn một cây số rộng 4 - 8m từ khu bãi thải xuyên qua núi, thông tới tận bờ vịnh.
Ban quản lý vịnh Hạ Long xác nhận khu vực mà Cty Minh Anh bạt rừng xẻ núi là vùng đệm di sản bởi toàn bộ khu vực bờ biển trải dọc theo Quốc lộ 18 đều thuộc vùng đệm.
Bất tuân quy hoạch
Theo tìm hiểu của chúng tôi, Cty Minh Anh được giao 30 ha đất tại khu vực phường Hà Phong từ năm 2008 để làm bãi đổ thải khi tiến hành tận thu than thực hiện dự án bến xe miền Đông.
Đến 2011, dự án bến xe miền Đông đã dừng chuyển thành siêu thị Metro nhưng doanh nghiệp vẫn quản lý, sử dụng khu đất làm bãi thải này.
Tiếp đó, UBND tỉnh Quảng Ninh lại giao cho doanh nghiệp này nghiên cứu, lập quy hoạch phân khu chức năng tỷ lệ 1/2.000 khu vực nam suối Lộ Phong trải từ phường Hà Phong (TP Hạ Long) qua phường Quang Hanh (TP Cẩm Phả) trên diện tích hơn 322 ha.
Đến 26/5/2014, UBND tỉnh Quảng Ninh đã phê duyệt quy hoạch tổng thể với 5 khu chức năng. Trong quyết định phê duyệt, tỉnh Quảng Ninh yêu cầu phải “bảo vệ phát huy giá trị tự nhiên hệ thống núi đá, các đầm ao trong khu vực, không chặt phá san lấp. Hạn chế tối đa việc san lấp tạo mặt bằng các khu vực chân núi đá…”.
Tuy nhiên, trước đó, từ năm 2013, Cty Minh Anh đã tự ý san lấp, phá núi, mở đường. Đến khi quy hoạch với yêu cầu bảo vệ cảnh quan núi đá được duyệt, tiến độ xẻ núi mở đường càng được đẩy nhanh với quy mô rầm rộ hơn.
Ông Đào Văn Thành, Giám đốc Cty Minh Anh, thừa nhận doanh nghiệp này đã tự ý phá núi, mở đường khi cơ quan chức năng chưa cho phép. Ông Thành lý giải việc mở đường chỉ là sửa chữa, mở rộng con đường mòn nhỏ có sẵn để làm đường công vụ nhằm thực hiện quy hoạch.
“Đường mở thông ra biển nhưng không phải để làm cảng than như người ta đồn vì chỗ này biển rất nông, chẳng tàu nào vào được, chỉ có thể đi được thuyền nan” - ông Thành nói.
Chính quyền “ngó lơ”?
Ông Vũ Đức Hoàn, Phó chủ tịch UBND phường Hà Phong, cho biết việc Cty Minh Anh phá núi, mở đường đã bị phát hiện từ sớm. Theo đó, tháng 1/2014, UBND phường Hà Phong kiểm tra thực địa tại khu đất Cty Minh Anh đang sử dụng phát hiện có việc phá núi, san gạt làm một quãng đường dài khoảng 350m, rộng từ 3,5 đến 8m. Phường đã lập biên bản vi phạm, yêu cầu ngừng thi công, đồng thời ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính hơn một triệu đồng.
Ông Hoàn cho biết sau khi lập biên bản xử phạt, phường đã báo cáo Tổ công tác của UBND TP Hạ Long sự việc này. Tuy nhiên, trên thực tế, chính quyền từ phường Hà Phong tới TP Hạ Long không có động thái gì ngăn chặn. Sau đó, Công ty Minh Anh tiếp tục huy động phương tiện, máy móc xẻ núi, san gạt, đến nay cả tuyến đường đã hoàn thành cắt ngang dãy núi thông ra biển.
“Do khu đất mở đường biệt lập, không có lối vào, muốn kiểm tra phải thuê thuyền đi lối ngoài biển vào. Điều kiện kiểm tra, giám sát khó khăn…” - ông Hoàn lý giải nguyên nhân sau khi phát hiện con đường vẫn được thi công tiếp.
Chúng tôi đã nhiều lần tới UBND TP Hạ Long và liên lạc điện thoại với ông Phạm Hồng Hà, Chủ tịch UBND TP Hạ Long, cơ quan chịu trách nhiệm chính trong việc để núi đá vùng đệm vịnh Hạ Long bị bạt phá, nhưng chỉ nhận được câu trả lời bận họp.
Thậm chí, khi ông Chánh văn phòng UBND TP liên hệ qua điện thoại thông báo nội dung phóng viên đề nghị, ông Hà còn nói đó là khu đất giao cho một cơ quan khác. Điều này khiến dư luận không khỏi đặt câu hỏi phải chăng chính quyền TP Hạ Long đã “ngó lơ” cho sai phạm.
Khi nghe thông tin khu vực núi đá trong vùng đệm di sản bị “băm nát” mở đường, bà Phạm Thùy Dương, Trưởng Ban quản lý vịnh Hạ Long, sốt sắng cho biết sẽ chỉ đạo bộ phận chuyên môn tiến hành kiểm tra xác minh.
Theo bà Dương, tại vùng đệm vịnh Hạ Long khi thực hiện dự án có phép thì chủ dự án cũng phải có báo cáo đánh giá tác động môi trường và giải pháp thi công gửi cho Ban quản lý vịnh.
Bà Dương khẳng định sau khi kiểm tra nếu doanh nghiệp thi công không phép, Ban quản lý vịnh Hạ Long sẽ báo cáo, đề nghị UBND tỉnh yêu cầu khắc phục. Tuy nhiên, bà Dương cũng cho biết việc dãy núi bị xẻ ngang thì việc khôi phục nguyên trạng ban đầu gần như không thể.
