Thực ra, người khởi xướng cho việc thay đổi mức thuế tiêu thụ đặc biệt cho ô tô lại không phải là Bộ Tài chính, mà chính là VAMA (Hiệp hội các nhà sản xuất lắp ráp xe trong nước).

Cách đây 2-3 năm, VAMA đã đệ trình kiến nghị này tới Bộ Tài chính cũng như ở các diễn đàn kinh tế lớn. Đó là việc thay đổi giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ô tô sản xuất lắp ráp trong nước chuyển từ giá bán buôn hiện nay sang giá xuất xưởng. VAMA cho rằng, cách tính thuế dựa trên giá bán buôn hiện nay là không công bằng với cách tính thuế tiêu thụ đặc biệt ở ô tô nhập khẩu.

Giá bán buôn đối với ô tô trong nước đã bao gồm cả chi phí tiếp thị, bán hàng, nhưng giá tính thuế đối với ô tô nhập khẩu chỉ là giá CIF, chưa bao gồm chi phí tiếp thị, bán hàng trên và lãi nhà nhập khẩu.

VAMA tính toán khoảng chênh lệch về giá tính thuế này lên tới 5%, doanh nghiệp sản xuất ô tô sẽ chịu thiệt hơn nhiều.

Trong văn bản gần đây nhất hồi đầu tháng 5, VAMA còn đề nghị lộ trình "giảm" giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt với ô tô trong nước, từ 100% xuống 80% giá xuất xưởng. 20 điểm phần trăm còn lại không tính do đây là khoảng chênh lệch cao hơn chi phí sản xuất trong nước so với chi phí sản xuất xe ô tô nhập khẩu, cần được hỗ trợ.

Giá tính thuế ô tô nhập khẩu sẽ không chỉ đánh trên giá CIF, sẽ còn tính trên giá bán lẻ tới người tiêu dùng, nhằm thu thêm thuế ở khâu tiêu thụ nội địa.

Tuy nhiên, ngay tại cuộc họp nội bộ tại Bộ Tài chính hôm 27/5, một đại diện lãnh đạo của Honda Việt Nam đã hé lộ ra rằng, thực ra, với ô tô nhập khẩu thì giá CIF về Việt Nam cũng đã bao gồm cả chi phí marketing, bán hàng được công ty mẹ hỗ trợ.

Song, Dự thảo Nghị định hướng dẫn thuế tiêu thụ đặc biệt, thay vì lùi giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt - từ giá bán buôn xuống giá xuất xưởng cho ô tô trong nước theo mong đợi của VAMA, Bộ Tài chính đã đưa ra cách khác là tăng cao hơn nữa cho ô tô nhập khẩu. Giá tính thuế ô tô nhập khẩu sẽ không chỉ đánh trên giá CIF, sẽ còn tính trên giá bán lẻ tới người tiêu dùng, nhằm thu thêm thuế ở khâu tiêu thụ nội địa.

Lý do được Bộ Tài chính đưa ra cũng là vì đảm bảo công bằng giữa doanh nghiệp ô tô trong nước và nhập khẩu.

Ô tô nội - ngoại đều phản ứng mạnh

Tại cuộc họp, đại diện của Vụ Chính sách Thuế, Bộ Tài chính khẳng định, đề xuất giá tính thuế mới như vậy đã nhận được sự thống nhất của 20 cơ quan liên quan gửi văn bản góp ý.

Song, thực tế là cộng đồng doanh nghiệp ô tô, cả VAMA lẫn các nhà nhập khẩu đều phản ứng dữ dội.

Cộng đồng doanh nghiệp ô tô, cả VAMA lẫn các nhà nhập khẩu, đều phản ứng dữ dội với đề xuất giá tính thuế mới.

Trong văn bản kiến nghị gửi Bộ Tài chính hôm 15/5, VAMA bày tỏ sự thất vọng khi "không thấy chính sách này góp phần hỗ trợ cho ngành công nghiệp ô tô phát triển". Thậm chí, còn "e ngại rằng, xe CBU - nhập khẩu sẽ chiếm lĩnh thị trường và ngành công nghiệp ô tô trong nước sẽ trở nên yếu hơn sau năm 2018. Điều đó cũng gây ra tác động tiêu cực đến nền kinh tế do thâm hụt thương mại khổng lồ", VAMA viết.

10 nhà nhập khẩu chính hãng xe sang và siêu sang đã cùng ký văn bản gửi lên Thủ tướng Chính phủ để phản đối đề xuất này của Bộ Tài chính và kiến nghị, giữ nguyên như hiện nay.

Trong số này, có nhiều tên tuổi như Audi, Bentley và Lamborghini, BMW, Jaguar & Land Rover, Porche, Renault, Rolls Royce, Subaru và Volks.

Các nhà phân phối chính hãng cho rằng, nhận định của Hiệp hội VAMA hay Hiệp hội cơ khí Việt Nam về sự chưa công bằng trong tính thuế đều là chưa chính xác và mang tính chủ quan.

Các doanh nghiệp này giải thích, hiện nay, các nhà nhập khẩu chính hãng đều là một nhà phân phối buôn đứt bán đoạn đối với nhà sản xuất chính hãng. Đây là cơ sở quan trọng thấy rằng, CIF đã bao đầy đủ các yêu tố giá vốn và chi phí bán hàng của nhà sản xuất chính hãng, nghĩa là có sự tương đồng với giá bán buôn của nhà sản xuấ lắp ráp trong nước.

10 nhà nhập khẩu xe sang đều e ngại, nếu thay đổi giá tính thuế sẽ tạo ra sự phức tạp trong cách tính thuế, gây nhiều phiền hà cho doanh nghiệp, trong việc báo cáo thuế cũng như xây dựng chính sách bán hàng của các doanh nghiệp.

"Chắc chắn, việc tính thuế theo cách mới sẽ giúp tăng thu thuế, nhưng sẽ đẩy giá bán xe ô tô lắp ráp trong nước cũng như nhập khẩu chính hãng lên cao. Người tiêu dùng không được lợi vì giá xe quá cao", công văn của nhà nhập khẩu phân tích.

Chưa kể, các doanh nghiệp lắp ráp ô tô sẽ không có động lực để tăng tỷ lệ nội địa hóa của sản phẩm lắp ráp trong nước, tác động tiêu cực đến thị trường ô tô của Việt Nam.

Chưa biết Bộ Tài chính sẽ tiếp thu ý kiến các doanh nghiệp quá trái chiều nhau như thế nào, nhưng hiện có nhiều thông tin cho rằng, dù có làn sóng phản đối, Bộ này sẽ vẫn giữ nguyên đề xuất thay đổi giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt cho ô tô để trình chính thức lên Chính phủ.

Năm 2014, Việt Nam nhập 31.566 xe ô tô dưới 9 chỗ ngồi, kim ngạch 363 triệu USD. 5 tháng đầu năm nay, Việt Nam nhập 14.047 xe dưới 9 chỗ ngồi với giá trị kim ngạch là 164 triệu USD.

Nếu tới đây, giá tính thuế cho xe ô tô nhập "nới" thêm phần bán hàng ở nội địa, nghĩa là khoảng 20-30% trong giá bán xe, thì chắc chắn, ngân sách sẽ tăng thu tới cả nghìn tỷ. Doanh nghiệp có thể vẫn bảo toàn được lãi nhưng giá ô tô Việt Nam trong lộ trình giảm thuế nhập khẩu, chắc chắn không dễ chịu chút nào.